Σεπτέμβρη μήνα μου!

Σεπτέμβρης, Σταυριώτης, Σποράρης, Σταυρίτης, Πετμεζάς, Τρυγητής, Ορτυκολόγος, Τρυγομηνάς… Με πόσα ονόματα δεν κόσμησε ο λαός μας τον γλυκό Σεπτέμβρη! Από την κύρια γεωργική ασχολία του μήνα, τον τρύγο των αμπελιών και την αρχή της Ινδίκτου ως την εορτή της παγκόσμιας Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και το άνοιγμα των σχολείων, ο Σεπτέμβρης είναι ένας μήνας πλούσιος σε ασχολίες και γεμάτος δράση που κάνουν κάθε μέρα του ξεχωριστή…

Συνέχεια

Ιούλιος ο Αλωνάρης

Λαϊκή ζωγραφιά, Μουσείο Μπενάκη (Παραδοσιακές καλλιέργειες), 1978

«Στ’ αλώνια καλοσάρωτα και ξεχορταριασμένα θα ξαπλωθούν οι θημωνιές ξανθόμαλλες πλεξίδες», λέει ο ποιητής μας Γεώργιος Δροσίνης. Ιούλιος ο αλωνάρης, αλωνιστής, αλωνίτης, αλωνιάτης, αλωνευτής, χαλαζάρης, δευτερόλης, δευτερογιούλης, Αηλιάς ή Αηλιάτης, Φουσκομηνάς, Χασκομηνάς, Γυαλιστής ή Γυαλινός, Αηκερατίτης και Χορτοκόπος. Ονομασίες που συναντάμε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και δηλώνουν συνήθως τις γεωργικές δουλειές ή συνήθειες, που ίσχυαν τον Ιούλιο, για κάθε τόπο.

Συνέχεια

Τα ψάθινα καπέλα (Μαργαρίτα Λυμπεράκη)

Εκείνο το καλοκαίρι αγοράσαμε μεγάλα ψάθινα καπέλα. Της Μαρίας με κεράσια γύρω – γύρω, της Ινφάντας με γαλάζια «μη με λησμόνει» κι εμένα με παπαρούνες κόκκινες σαν τη φωτιά. Έτσι, όταν ξαπλώναμε στα στάχυα, ο ουρανός, τ’ αγριολούλουδα κι εμείς γινόμαστε ένα.

Συνέχεια

Ο θερισμός

«Όταν ο ήλιος κολυμπήσει σαν ποτάμι σ’ έναν κάμπο αθέριστο…»

Θερισμός, κάπου στη Δυτική Μακεδονία (Ιούνιος 1957),
σε μία από τις ωραιότερες φωτογραφίες του Δημήτρη Χαρισιάδη

Συνέχεια

Ιούνιος ο Θεριστής

Μπήκαμε στον Ιούνιο! Καλώς ήρθες καλοκαίρι! Και όπως λέει και ο σοφός λαός: «Από το θέρος ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές!». Ο Ιούνιος, ο λεγόμενος και «Θεριστής», είναι ο πρώτος μήνας του καλοκαιριού, αν και όπως σημειώνει ο Φίλιππος Βρετάκος («Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των») «ως προς τον χρόνο της ελεύσεως του θέρους οι κάτοικοι της υπαίθρου είναι δύσπιστοι. Ασφαλή και βεβαιαν θεωρούν την είσοδό του μόνο όταν ακούσουν το τραγούδι των τεττίγων», δηλαδή των τζιτζικιών, τα οποία:

Συνέχεια

O Άγιος Τρύφων

1η Φεβρουαρίου

Άγ. Τρύφων, Ι.Ν. Αγ. Τρύφωνος Παλλήνης (agtrifonas.webnode.gr)

«Σὺ δὲ Τρύφων τί; τὸ ξίφος θνήσκω φθάσας.
Καιρὸς δὲ τίς σου τοῦ τέλους; Νουμηνία.
Ἐν Φεβρουαρίοιο Τρύφων πρὸ τομῆς θάνε πρώτῃ»

Βίος, μαρτύριον καὶ θαύματα τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Τρύφωνος τοῦ θαυματουργοῦ

Τῇ Α’ τοῦ αὐτοῦ μηνός (Φεβρουαρίου), Μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Τρύφωνος

Ο Άγ. Τρύφων (ΙΝ Κοιμήσεως Θεοτόκου Νέο Καρλόβασι, Σάμος) (syndesmosklchi.blogspot.com)
Συνέχεια

Η Βλάστη, το στολίδι της Δυτικής Μακεδονίας

Η Βλάστη Εορδαίας

Χωριό στο βορειοδυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, η Βλάστη υπάγεται στον Δήμο Εορδαίας και είναι χτισμένη αμφιθεατρικά, σε ένα οροπέδιο με υψόμετρο 1.240 μέτρα, σ’ ένα αλπικό οροπέδιο ανάμεσα στα βουνά Σινιάτσικο (Άσκιο) (2.222 μ.) και Μουρίκι (1.650 μ.), βόρεια της Κοζάνης και σε απόσταση 25 χιλ. από την Πτολεμαΐδα. Η ιστορία του χωριού αρχίζει τον 15ο αι. μετά την εγκατάσταση Τούρκων Κονιάρων στην κοιλάδα των Καϊλαρίων (Πτολεμαΐδα), οπότε οι χριστιανικοί πληθυσμοί, που ζούσαν εκεί, αναγκάστηκαν να μετοικίσουν σε πιο ασφαλείς και απρόσιτες περιοχές, κυρίως στα ορεινά τμήματα του Μακεδονικού χώρου.

Συνέχεια

Θησαυροί της νησιωτικής Ελλάδας στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η Ανδριώτικη Βεγγέρα, το Μελεκούνι της Ρόδου, η Κεραμική παράδοση της Σίφνου, τα Πανηγύρια της Ικαρίας, οι Μάντρες της Λήμνου και η Καλαντήρα της Νισύρου, από σήμερα αποτελούν προστατευόμενα έθιμα, παραδοσιακές τέχνες και κοινωνικές τελετουργίες της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελλήνων.

Συνέχεια

Το λιομάζωμα

Vincent van Gogh, «Το μάζεμα της ελιάς» (La cueillette des olives),
Δεκ. 1889, Αθήνα, Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Το λιομάζωμα

Τις παγωμένες μέρες του χειμώνα το λιομάζωμα γινόταν πολύ δύσκολο. Μόλις ξημέρωνε ο Θεός την μέρα ο κόσμος ξεχύνονταν στα χωράφια. Θυμάμαι τις γυναίκες τυλιγμένες με χοντρά πλεκτά στην πλάτη και το λαιμό, με μαντήλες στο κεφάλι να προσπαθούν να γεμίσουν το καλάθι τους!

Συνέχεια

Φώτα – Ολόφωτα (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

(1894)

Ἐκινδύνευε ν᾽ ἀποθάνῃ ἀπὸ τοὺς πόνους ἡ Μαχώ, ἡ γυναίκα τοῦ Κωνσταντῆ τοῦ Πλαντάρη, νεόγαμος, πρωτάρα.

Ἡ Πλανταρού, ἡ πενθερά της, εἶχε καλέσει ἀπὸ τὸ βράδυ τῆς προλαβούσης ἡμέρας τὴν μαμμὴν τὴν Μπαλαλίναν καὶ τὴν ἐμπροσθινὴν τὴν Σωσάνναν. Αἱ δύο γυναῖκες, τεχνίτισσαι εἰς τὸ εἶδός των καὶ ἡ μήτηρ τοῦ συζύγου τῆς κοιλοπονούσης, φιλόστοργος, ὡς πᾶσα πενθερὰ ἥτις δὲν ἐπιθυμεῖ τὸν θάνατον τῆς νύμφης της, ὅταν αὕτη εἶναι πρωτάρα, πρὶν βεβαιωθῇ ὅτι θὰ ἐπιζήσῃ τὸ παιδίον διὰ νὰ ἀσφαλισθῇ ἡ κληρονομία τῆς προικός, ἐπροσπάθουν ὅσον τὸ δυνατὸν νὰ ἀνακουφίσουν τοὺς πόνους τῆς ὠδινούσης. Καὶ εἶχεν ἀνατείλει ἤδη ἡ ἄλλη ἡμέρα καὶ ἀκόμη ἡ γυνὴ ἐκοιλοπόνει, καὶ ἡ μαμμή, ἡ ἐμπροσθινὴ καὶ ἡ πενθερὰ συνεπόνουν μὲ αὐτήν, καὶ ὁ καλογερόπαπας τοῦ Μετοχίου τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος εἶχε λάβει ἐντολὴν νὰ ψάλῃ μικρὰν καὶ μεγάλην Παράκλησιν πρὸς βοήθειαν τῆς ὠδινούσης.

Συνέχεια

Άγιος Μόδεστος Αρχιεπίσκοπος Iεροσολύμων ο προστάτης των ζώων

16 Δεκεμβρίου

Άγιος Μόδεστος Αρχιεπίσκοπος Ιεροσολύμων

Ο Άγιος Μόδεστος γεννήθηκε στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ. στην πόλη της Μικράς Ασίας, Σεβάστεια. Οι γονείς του ήταν χριστιανοί και, για τον λόγο αυτό, κατά την διάρκεια των διωγμών του Διοκλητιανού, φυλακίστηκαν. Σε εκείνη την φυλακή παρέδωσαν και οι δύο το πνεύμα τους στον Κύριο. Ο γιος τους, ο Άγιος Μόδεστος, βρέφος ακόμα παραδόθηκε σε έναν άρχοντα ο οποίος ανέλαβε να τον αναθρέψει. Ο άρχοντας αυτός όμως ήταν ειδωλολάτρης και έτσι ο Άγιος τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε σε ένα ειδωλολατρικό περιβάλλον.

Συνέχεια

Της Άρνης το νερό

Η Άρνη (ή Αρνάς) είναι χωριό της Άνδρου στον Δήμο Υδρούσας. Βρίσκεται στην ορεινή ενδοχώρα του νησιού, χτισμένη σε υψόμετρο 500 μ. και είναι πλούσια σε νερά και βλάστηση. Λέγεται από παλιά πως το νερό της Άρνης έχει την ιδιότητα, όποιος το πίνει, να ξεχνά εκείνους που αγαπά. Έτσι, όποιος δεν ήταν εύκολο να ξεχάσει ανθρώπους που αγάπησε αληθινά και τον πλήγωσαν, έπινε της Άρνης το νερό για να τους λησμονήσει και να ξεφύγει από τη σκέψη τους που τον βασάνιζε.

Συνέχεια

Τα πλίνθινα σπίτια της Καρδίτσας

Δεσπόζουσα θέση στην κατασκευή των κατοικιών και άλλων κτισμάτων στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας, και ευρύτερα της πεδινής Θεσσαλίας μέχρι τη δεκαετία του 1950-1960, κατέχει η χρήση της ωμής πλίνθου, σύμφωνα με όσα αναφέρει στο βιβλίο – λεύκωμα με τίτλο: «Καταγραφή και ανάδειξη της αγροτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Καρδίτσας», η συγγραφέας του πονήματος Βασιλική Κοζιού – Κολοφωτιά.

Συνέχεια

Ο ζευγάς

Ακολουθώντας τα βήματα των παλιών ζευγάδων, θα μας πάνε σταθερά στις καλές εποχές, τότε που η Κρητική ύπαιθρος έσφυζε από ζωή, από ζωντάνια, μέσα σε πολλές αγωνίες, αλλά και πολλές χαρές. Ο ζευγάς, πούυ για τους περισσότερους ήταν ο πατέρας μας ή ο παππούς μας, ήξερε πολύ καλά τη δουλειά του και ακούραστος γινόταν ένα με τη γη.

Συνέχεια

Παγκόσμια Ημέρα Αγρότισσας (15 Οκτωβρίου)

15 Οκτωβρίου

Κώστας Μπαλάφας, Γυναίκα κουβαλάει ξύλα στην Ήπειρο, δεκ. ’50

Γυναίκες με ροζιασμένα χέρια, πόδια γεμάτα πληγές από τα βάτα του χωραφιού, γυναίκες για όλες τις δουλειές, χειμώνα – καλοκαίρι, με καύσωνα, χιόνι ή βροχή, γυναίκες που δεν γνώριζαν τη λέξη «ξεκούραση». Γυναίκες που κράτησαν όρθια την Ελλάδα στα δύσκολα χρόνια.

Συνέχεια

Ελιά, ο πολύτιμος θησαυρός μας!

Έζησα τ’ όνομα το αγαπημένο
Στον ίσκιο της γιαγιάς ελιάς…
Οδυσσέας Ελύτης, Ήλιος ο Πρώτος

Τοπίο με ελαιόδεντρα στην Άμφισσα

Η ελιά είναι γένος καρποφόρων δέντρων της οικογένειας των Ελαιοειδών (Oleaceae), το οποίο συναντάται πολύ συχνά στην Ελλάδα. Ο καρπός του ονομάζεται επίσης «ελιά» και από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο. Τα ελαιόδεντρα μεταφέρθηκαν στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο από Φοίνικες εμπόρους. Ξεκινώντας από την Ελλάδα, ταξίδεψαν στη συνέχεια στη νότια Ευρώπη και έφτασαν σε χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Αυτό εξηγεί γιατί οι Έλληνες θεωρούνται οι πρώτοι που καλλιέργησαν ελαιόδεντρα στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Η ελιά υπήρξε το σύμβολο της θεάς Αθηνάς. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα και η πρώτη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη. Μέσα από την ιστορία μας ανακαλύπτουμε ότι η ελιά όχι μόνον αποτελεί σύμβολο ειρήνης, σοφίας, γονιμότητας, ευημερίας και δόξας, αλλά μας προσφέρει προστασία, έμπνευση και τροφή.

Συνέχεια