kimintenia

Το κείμενο αυτό γράφτηκε τον Αύγουστο του 2015 και δημοσιεύτηκε στο τεύχος 27/2017 του περιοδικού «Αιγιναία», στο πλαίσιο αφιερώματος για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ζωγράφου μας Γιάννη Μόραλη, που έζησε και δημιούργησε στην Αίγινα.

Γιάννης Μόραλης, Κορίτσι που δένει το σανδάλι του, 1973

Δένω τα σανδάλια μου και σας συναντώ.. Έτσι όπως πριν λίγες ημέρες ξεκινούσα μια ακόμα βόλτα στη γειτονιά του ζωγράφου, στην περιοχή πλάι στο σπίτι του, εκεί όπου πιθανόν πρωτόειδε το φως τούτο το έργο κι όπου ακόμα και τα πινέλα του ηρεμούν βουτηγμένα στα χρώματα των στερνών του καμβάδων. Μια ακόμα από τις περιηγήσεις του καλοκαιριού στο νησάκι που μου έγινε μικρή πατρίδα, αυτές που κουβαλώ στην πόλη σαν αλησμόνητο θησαύρισμα, πολύτιμες σταλαγματιές που θα με σώσουν την κατάλληλη στιγμή απ’ τις σκληράδες του χειμώνα.. Τούτες οι εξορμήσεις στις εξοχές της Αίγινας, οι γεμάτες εκπλήξεις και απρόοπτα, γνώσεις κι ανακαλύψεις, συνειρμούς, λαχτάρες, συγκινήσεις, συνοψίζουν για μένα κάθε χρόνο όλη την ανθρώπινη ευτυχία που συνηθίζω να αποκαλώ «λευτεριά του καλοκαιριού». Κι είναι αληθινό θαύμα πώς μετά από τόσα χρόνια το πεπερασμένο σώμα ενός μικρού νησιού έχει ακόμα τόσα μυστικά του να μου πει, τόσες ομορφιές του να μου δείξει!

Το σπίτι του Γιάννη Μόραλη στην Αίγινα με το ατελιέ του, έργο του σπουδαίου αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη

Η οικία Μόραλη, έργο του Άρη Κωνσταντινίδη και σημείο αναφοράς για την αρχιτεκτονική στον τόπο μας, πλέει γαληνεμένη πάνω στις λιτές γραμμές της και στην ακατέργαστη ύλη της, ένα σπίτι όπου όλα σημαίνουν και φαίνονται, ανοιγμένα στο φως και στ’ αγέρι που μπάζει σ’ ευρύχωρες κάμαρες. Σιμά η αυλή του γλύπτη Καπράλου, όπου έμψυχα λες τα έργα του ρουφούν αδηφάγα τον ήλιο του μεσημεριού ή υψώνουν καρτέρι στις σκιές της νύχτας. Κι αμέσως μετά, σπίτι – ακρωτήρι μες τη λίθινη μνήμη του, ο τόπος όπου έζησε και δημιούργησε ο Νίκος Καζαντζάκης. Αν ίσως τελικά τα σπίτια «παίρνουν» -κατά πώς λένε- από εκείνους που τα κατοικούν, τούτο το σπίτι τέμνει τη βόρεια στροφή του νησιού εισβάλλοντας καταμεσής της, σαν να μη γίνεται να πάρεις τη στροφή αν δεν περάσεις μέσα απ’ το κτήμα του! Και δεν μπορώ να μη σκεφτώ, πως έτσι ακριβώς σε καιρούς αλλοτινούς, ενάντια -όπως και το σπίτι του- σε κάθε λογής βοριάδες, κείνος που έζησε εκεί έθεσε τις δικές του πανανθρώπινες τομές στις μεγάλες στροφές της ιστορίας και στα ελληνικά γράμματα, επαναπροσδιορίζοντας με τη ζωή και το έργο του τις αιώνιες αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ομορφιάς κι αυτού που, με μια λέξη, στην Ελλάδα ονομάζουμε «λεβεντιά».

Το σπίτι του Νίκου Καζαντζάκη στην Αίγινα. Εδώ έγραψε το «Βίο και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» και πολλά ακόμα έργα του

Καθώς περνώ -για τελευταία φορά το φετινό καλοκαίρι- από την περιοχή αυτή, είναι κιόλας σούρουπο. Τα χρώματα βαραίνουν, γέρνουν τον νυχτερινό ουρανό πάνω απ’ τις θαλασσινές γειτονιές και τα πρώτα φώτα δημιουργούν μια γνώριμη αίσθηση ανθρώπινης σιγουριάς σκαρφαλώνοντας δειλά τους γύρω λόφους. Θυμάμαι τα μεσημέρια. Πυρακτωμένα τοπία παραδομένα στο φως. Εδώ όλα γίνονται φως. Φλέγονται. Η ανάσα του ήλιου κάθετη διαπερνά τις πέτρες, τους τοίχους, τα βράχια, τα χώματα. Η λάμψη ετούτη έχει φωνή, μια καταδική της λαλιά απαράλλαχτα ίδια μέσα απ’ τα χρόνια, που την ακούς, την ώρα που καταμεσήμερο οι άλλοι ησυχάζουν, πότε στα τζιτζίκια που τρελαίνονται γαντζωμένα στον κορμό του κοντινού πεύκου και πότε στους ασβέστες που σκάζουν στα πεζούλια, στα μεταλλικά μάνταλα της πόρτας που διαστέλλονται πυρωμένα με μικρούς κρότους, στη σαύρα του κήπου που φρρρ.. πριν τη δεις κιόλας χάθηκε, στα κορμάκια των θάμνων που ξερά θρυμματίζονται μ’ ένα κρακ στο πρώτο μελτέμι, στον ήχο της βάρκας -χλαπ χλαπ- που έρχεται κατ’ ευθείαν από τον ορίζοντα.

Ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Γιάννης Μόραλης στην Αίγινα

Ολόκληρη η γη τα μεσημέρια στο νησί γίνεται η ποθητή αγκαλιά ικανή να ζεστάνει την κάθε μας σκέψη, να δώσει παλμό στο κορμί μας, να θρέψει τα όνειρα και να εμπνεύσει τα έργα. Η γη στο έπακρο της θέρμης της, στην κορυφαία στιγμή δύναμης μαζί και τρυφεράδας, κοιτίδα και μάνα μας, παραμυθία και καταφυγή, ζωή κι αιώνιο θαύμα. Κι ο ήλιος ο ηλιάτορας που ενώ κατακαίει δίνει πνοή, βιγλάτορας παντοτινός και κοσμοπαντοκράτορας -για να θυμηθούμε και τον Ποιητή, «θηρίο ελπίδας» που δεν μας άφησε ποτέ, στυλωμένος πάνω απ’ τα κεφάλια μας.

Παραδοσιακές άμαξες στο λιμάνι της Αίγινας

Φτιάχνω βαλίτσες επιστροφής, μα το μόνο που με νοιάζει, να χωρέσω όλα τούτα τα ακόμα νωπά κι ολοζώντανα στις αισθήσεις. Αυτά να πάρω. Τα γαλάζια και τα διάφανα νερά. Τα χεράκια των παιδιών πλεγμένα στο λαιμό μου γεμάτα ρυάκια ξεραμένης αρμύρας. Τις ήρεμες νυχτιές με το φως της λάμπας και το γρυλάκι που ξαγρυπνούσε. Την αυγή πάνω απ’ το βουνό. Τον ελαιώνα των αιώνων βαθιά μες στην αθέατη κοιλάδα και τ’ αγιάζι της θάλασσας. Το ξωκλήσι το μακρινό που περιμένει υπομονετικά τη μνήμη του Αγίου του. Τις ετοιμασίες της παραμονής και τη λειτουργιά, τα κρινάκια στο εικονοστάσι με τα δαφνόφυλλα. Το λιβάνι που σιγοκαίει σε κάποιο περβάζι σμίγοντας ψηλά με κείνη την ουράνια υμνωδία του «φως ιλαρόν», τα γιορτινά και τα χαρμόσυνα που ευλογούνται κι αγάλλονται. Τέλος, το μυρωμένο αεράκι και τη γαλήνη, τα παντοτινά μου δώρα της εξοχής που αποζητώ τόσο. Και τ’ αγαπημένα διαβάσματα! τα βιβλία, αυτούς τους μοναδικούς συντρόφους με τους οποίους πορεύομαι χρόνια τώρα.

Μεσαιωνικός ελαιώνας στην Αίγινα

Στον χειμώνα που έρχεται θα ‘μαι -το ξέρω- σαν σε τούτο τον πίνακα: κατακερματισμένη. Πάνω σε πηγμένα κομμάτια σκούρο, ίσως και μερικά λευκά γεμάτα ερωτηματικά κι ατέλειωτες σκέψεις ή ιδέες που πάγωσαν. Κι αισθάνομαι ολοένα πιο πολύ πως ζω κείνον τον στίχο απ’ τους Προσανατολισμούς: «Φεύγει ο κόσμος, είμαι σ’ ένα κύμα του». Και πάλι λέω πως είναι ωραίο να ‘σαι πάνω σ’ ένα κύμα, κει που σε βάζει ο Ποιητής που τόσο αγάπησες και να ταξιδεύεις έτσι τη ζωή. Σκέφτομαι πως μαζί με τις ελπίδες στον Θεό «το μόνο μου όπλο, η μόνη μου άμυνα» είναι οι καλές προθέσεις, τ’ αγαπημένα πρόσωπα και τούτες οι όμορφες αναμνήσεις στις αποσκευές των διακοπών που μόλις τελείωσαν. Νιώθω ευγνώμων που για άλλη μια φορά τις έζησα κι εύχομαι ετούτη η ανάμνηση από το φως του ήλιου του καλοκαιριάτικου μεσημεριού να ζεσταίνει τις καρδιές μας κάθε μέρα του χειμώνα που θα ‘ρθει!

ΚΑΛΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ με υγεία και χαρά για όλους!

Σόφη Παυλάκη
Αίγινα, Αύγουστος 2015

Ψαρεύοντας, ενώ σουρουπώνει, στο λιμάνι της Αίγινας

«Πάντα κοντά στη θάλασσα ..» – Προς την αγαπημένη μας παραλία στον Μαραθώνα

Φιστίκια παντού!

«Πάμε στη χαρά»… το τραγούδι των τίτλων από την αξέχαστη ταινία
ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ (1957), ερμηνεία: Σούλη Σαμπάχ