Δράμα: Το έθιμο της λιτανευτικής πομπής στην Καλή Βρύση, μια διαδρομή ευλάβειας στη φύση

Πιστοί στη μακραίωνη παράδοση του τόπου τους και στη διατήρηση ηθών και εθίμων που χάνονται στα βάθη των χρόνων, οι κάτοικοι της Καλής Βρύσης Δράμας αναβίωσαν και φέτος, την Πέμπτη της Διακαινησίμου (δηλαδή την πέμπτη μέρα μετά το Πάσχα), το έθιμο της λιτάνευσης της ιερής εικόνας της Αναστάσεως. Διανύοντας μια απόσταση 18 χιλιομέτρων, το έθιμο αυτό αποτυπώνει με το πιο καταλυτικό τρόπο πώς η παράδοση και η λαογραφία «δένουν» αρμονικά με την αναγέννηση της φύσης και την Ανάσταση του Θεανθρώπου.

«Γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε, ἴνα μὴ
εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν» (Μάτθ. κστ’ 42)

Τα ματσάκια για την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, τις λεγόμενες «αροδαρές» ή Σταυρολούλουδα», φτιάχνουν σήμερα αποβραδίς πιστοί σ’ ολόκληρη την Κρήτη, για την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, τρίτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, κατά την οποία τιμάται ο Σταυρός, το σύμβολο της χριστιανικής πίστης. Οι πιστοί αύριο θ’ ασπαστούν τον Σταυρό και θα λάβουν τα ματσάκια με την ευλογία τα οποία θα φυλάξουν στο εικονοστάσι όλο τον χρόνο.

Μάριος Πλωρίτης
24.11.2008

Την ημέρα που το καλαντάρι έδειχνε 1η Μαρτίου, έτυχε να διαβάσω πως το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο του Λονδίνου είχε την ωραία ιδέα να οργανώσει στην αγγλική πρωτεύουσα ένα Φεστιβάλ αφιερωμένο στο Βυζάντιο. Τα δύο αυτά «άσχετα» ­η ημερομηνία και η αναδρομή ξανάφεραν στον νου μιαν από καιρό ξεχασμένη εικόνα: έναν παλιό μακροσυγγενή, που ήταν «βυζαντινός» κι εκείνος, Κωνσταντινουπολίτης δηλαδή, ναυαγός στην Ελλάδα, μετά τον μικρασιατικό όλεθρο και τον ξερριζωμό του εκεί Ελληνισμού. Ιερόθεος ήταν το («αλλόκοτο», για εμάς) όνομά του κι ερχόταν συχνά στο σπίτι ­ επισκέπτης καλόδεχτος και αφηγητής μαγικός, για τα παιδικά μας αυτιά. Αλλά ξεχωριστά τον θυμάμαι στις αρχές της άνοιξης (να ο συνειρμός), να μπαίνει τραγουδώντας μας:

Μέγα μάθημα της ταπείνωσης είναι για μας, αδελφοί μου, η Γέννηση του Χριστού. Πού γεννήθηκε; Μέσα σε μια φάτνη, σ’ ένα παχνί να πούμε καλύτερα, για να νοιώσουμε βαθύτερα την ανείπωτη συγκατάβαση του Θεού, γιατί τ’ αρχαία λόγια κάνουνε να φαίνουνται στα μάτια μας πλούσια και τα φτωχά πράγματα. Η μητέρα του, η υπεραγία Θεοτόκος, μακριά από το σπίτι της, ξένη σε ξένον τόπο, πήγε και τον γέννησε μέσα σ’ ένα μαντρί. Το βόδι και το γαϊδούρι τον ζεστάνανε με την ανασαμιά τους. Τσομπάνηδες τον συντροφέψανε. Μαζί με τα νιογέννητα αρνιά λογαριάστηκε ο αμνός του Θεού, που ήρθε στον κόσμο για να σώσει τον άνθρωπο από την κατάρα του Αδάμ. Ποιος άνθρωπος γεννήθηκε με μεγαλύτερη ταπείνωση;

Η Αγία Βαρβάρα, που γιορτάζει μεθαύριο 4 Δεκεμβρίου, για μας τους Θρακιώτες είναι γιορτή γεμάτη παραδόσεις και οικογενειακές αναμνήσεις. Για να την «γλυκάνουν» ως προστάτιδα των παιδιών σε πολλά μέρη του τόπου μας της Θράκης την ημέρα της γιορτής της προσφέρουν μελόπιτες ή κολυβόζουμο, που λέγεται «ΒΑΡΒΑΡΑ». Το έθιμο πανάρχαιο, το οποίο έχουν και οι μουσουλμάνοι της περιοχής ως «Ασουρέ».

Το δωρίζουν στους προσκυνητές οι πατέρες στο Σινά

Η Αγία Αικατερίνη, ως μας διασώζει το συναξάρι της, είχε πλούσια πνευματικά χαρίσματα και ανείπωτο σωματικό κάλλος. Έτσι, οι νυμφίοι που την πολιορκούσαν ήταν πολλοί, με αποτέλεσμα η ίδια να μην μπορεί να επιλέξει με βέβαιο και ασφαλή τρόπο τον πλέον κατάλληλο. Η μητέρα της, τότε, που ανήκε στη χορεία των κατηχουμένων, συνέστησε στην κόρη της να επισκεφθεί έναν πνευματικό και αγιασμένο γέροντα μοναχό, την πείρα και εμπειρία του οποίου γνώριζε και η ίδια καλώς.

Της Βασιλικής Ξύδα – Ράλλη

3 Οκτωβρίου

Ο Άγιος Διονύσιος καταγόταν από την πόλη των Αθηνών. Μαρτύρησε το 96 μ.Χ., στα χρόνια του αυτοκράτορα Δομετιανού. Διακρίθηκε για τη φιλοσοφική του κατάρτιση και τη βαθιά του καλλιέργεια. Αρχικά υπήρξε ειδωλολάτρης δικαστής, μέλος της Βουλής του Αρείου Πάγου. Το κήρυγμα όμως του Αποστόλου Παύλου στην Αθήνα άγγιξε την παιδευμένη και ευαίσθητη ψυχή του και βαπτίσθηκε χριστιανός. Διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο των Αθηνών τον ευσεβή Άγιο Ιερόθεο και επιτέλεσε εν ζωή πολλά θαύματα.

Η Ιερά Μονή του Αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος και ιαματικού Παντελεήμονος βρίσκεται στα βόρεια όρια του κτήματος της παλαιφάτου και ιστορικής Ιεράς Μονής των Ασωμάτων, της ονομαζομένης Πετράκη, το οποίο τοποθετείται στην περιοχή Κοκκιναρά του Πεντελικού όρους στη βορειοανατολική Αττική, λίγο πιο κάτω από την κορυφή Άγιος Παντελεήμων (870 μ.). Αυτό το κτήμα (6.000 στρ. τότε), όπως φαίνεται και στον Μέγα Κώδικα της Κυριάρχου Ιεράς Μονής με ημερομηνία 29 Μαρτίου 1837, αγοράσθηκε (όπως και ολόκληρη η περιουσία της) από τους τότε ενασκουμένους σε αυτήν προς ωφέλεια και ανακούφισή της, αφού μετά την ένοπλο και ένδοξο Επανάσταση του Γένους κατά το 1821 η Ιερά Μονή απογυμνώθηκε των πολλών κτημάτων της, τα οποία δώρησε στο νεοσύστατο τότε Κράτος μας καθώς επίσης και σε πολλούς οργανισμούς του, ώστε να δημιουργηθούν μία σειρά από κοινωφελή έργα.

Ποιὰ εἶναι, πότε καὶ γιατί τελοῦνται;

Μέσα στὴν ἰδιαίτερη μέριμνά της γιὰ τοὺς κεκοιμημένους, ἡ ἁγία Ὀρθόδoξη Ἐκκλησία μας ἔχει καθορίσει ξεχωριστὴ ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος γι᾿ αὐτούς. Κάθε Σάββατο δηλαδή. Ὅπως ἡ Κυριακὴ εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ἔτσι καὶ τὸ Σάββατο εἶναι ἡ ἡμέρα τῶν κεκοιμημένων, γιὰ νὰ τοὺς μνημονεύουμε καὶ νὰ ἔχουμε (ἐπι)κοινωνία μαζί τους. Σὲ κάθε προσευχὴ καὶ ἰδιαίτερα στὶς προσευχὲς τοῦ Σαββάτου ὁ πιστὸς μνημονεύει τοὺς οἰκείους, συγγενεῖς καὶ προσφιλεῖς, ἀλλὰ ζητᾶ καὶ τὶς προσευχὲς τῆς Ἐκκλησίας γι᾿ αὐτούς.

27 Μαΐου

«Πλήρης χαρίτων ὁ αἰχμάλωτος ὤφθη∙
Αἰχμαλωτίσας τοῦ σκότους τὸν προστάτῃν»

Ο Όσιος Ιωάννης γεννήθηκε σε ένα χωριό της λεγομένης Μικράς Ρωσίας, περί το 1690 μ.Χ., από γονείς ευλαβείς και ενάρετους. Όταν έφθασε σε νόμιμη ηλικία στρατεύθηκε, ενώ βασίλευε στη Ρωσία ο Μέγας Πέτρος. Έλαβε μέρος στον πόλεμο που έκανε εκείνος ο τσάρος εναντίον των Τούρκων κατά το 1711 μ.Χ. και συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Τατάρους. Οι Τάταροι τον πούλησαν σε έναν Οθωμανό αξιωματικό Ίππαρχο, που καταγόταν από το Προκόπιον της Μικράς Ασίας, το οποίο βρίσκεται πλησίον στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Ο αγάς τον πήρε μαζί του στο χωριό του. Πολλοί από τους αιχμαλώτους συμπατριώτες του αρνήθηκαν την πίστη του Χριστού και έγιναν Μουσουλμάνοι, είτε γιατί κάμφθηκαν από τις απειλές, είτε γιατί δελεάστηκαν από τις υποσχέσεις και τις προσφορές υλικών αγαθών.