Οροπέδιο Λασιθίου: Το απόλυτο θαύμα της οικοδιαχείρισης, πλήρως ενταγμένο στο τοπίο και με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μια μορφή αληθινά φιλικής προς το περιβάλλον οικονομίας που διαμόρφωσε ένα τοπίο μοναδικό, εκεί όπου η φύση συναντιέται και πορεύεται αρμονικά με τη ζώσα παράδοση, τον καθημερινό μόχθο και το όραμα των απλών ανθρώπων και όπου η ανάπτυξη ξεκινάει από την τοπική κοινωνία, υπάρχει προς το συμφέρον της και επιστρέφει τα οφέλη της σε αυτήν.
Ένα μοναδικής αξίας φιλμ ντοκιμαντέρ με τίτλο: «10.000 ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΙ» -με αφορμή την ταινία του σκηνοθέτη του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου Werner Herzog «Signs of Life» του 1968- μέρος ενός ευρύτερου, διεπιστημονικού ερευνητικού εγχειρήματος για τις πρακτικές διαχείρισης του νερού στο Οροπέδιο Λασιθίου Κρήτης, για την τεχνογνωσία των αντλητικών ανεμόμυλων, ως προτύπου μελέτης των μετασχηματισμών και των διαδικασιών μετάβασης από τη συλλογική διαχείριση των κοινών πόρων στην παραγωγική και πολιτισμική συγκρότηση της τοπικής κοινωνίας και του τοπίου γύρω από αυτήν.
Κάθε μεσημέρι, ο κεντρικός δρόμος της Χρυσομηλιάς, ενός μικρού ορεινού χωριού, γεμίζει από παιδιά. Με πολύχρωμες τσάντες στην πλάτη, ένα τσούρμο μαθητές περπατούν όλοι μαζί από το δημοτικό σχολείο προς τα σπίτια τους, με θέα στα καταπράσινα βουνά της Πίνδου. Μαζί τους δεν είναι παρά μόνο μία μητέρα και παράλληλα η πρόεδρος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, που αποχαιρετάει ένα-ένα τα μικρά παιδιά όταν μπαίνουν στις αυλές τους για το μεσημεριανό φαγητό μέχρι να φθάσει με την κόρη της σπίτι.
Δράμα: Το έθιμο της λιτανευτικής πομπής στην Καλή Βρύση, μια διαδρομή ευλάβειας στη φύση
Πιστοί στη μακραίωνη παράδοση του τόπου τους και στη διατήρηση ηθών και εθίμων που χάνονται στα βάθη των χρόνων, οι κάτοικοι της Καλής Βρύσης Δράμας αναβίωσαν και φέτος, την Πέμπτη της Διακαινησίμου (δηλαδή την πέμπτη μέρα μετά το Πάσχα), το έθιμο της λιτάνευσης της ιερής εικόνας της Αναστάσεως. Διανύοντας μια απόσταση 18 χιλιομέτρων, το έθιμο αυτό αποτυπώνει με το πιο καταλυτικό τρόπο πώς η παράδοση και η λαογραφία «δένουν» αρμονικά με την αναγέννηση της φύσης και την Ανάσταση του Θεανθρώπου.
Στο χωριό Ποταμούλα της Αιτωλοακαρνανίας συναντάμε τον κύριο Γιώργο. Για 34 χρόνια, από το 1973 έως το 2007, υπηρέτησε ως ταχυδρόμος διανύοντας αμέτρητα χιλιόμετρα με τα πόδια, διανέμοντας γράμματα, δέματα και νέα σε κάθε γωνιά της περιοχής. Η παιδική του ηλικία σημαδεύτηκε από τη φτώχεια. Μεγάλωσε σε μια παράγκα, με λιγοστό φαγητό και ό,τι ρούχα έβρισκε. Παρ’ όλα αυτά, κατάφερε να σκαρφαλώσει προς τα πάνω. Μετά τη θητεία του στο στρατό, ακολούθησε το επάγγελμα του ταχυδρόμου, μιας εποχής όπου η στολή, η τσάντα και η σφυρίχτρα αποτελούσαν αναπόσπαστα κομμάτια του.
Η φαρμακευτική είναι μια σχετικά σύγχρονη βιομηχανία καθώς από αρχαιοτάτων χρόνων τα φάρμακα τα παρασκεύαζαν «εμπειρικά» αυτοί που τα χρησιμοποιούσαν. Η καθημερινή τριβή στη φύση έκανε τους ανθρώπους να γνωρίζουν καλά τα βότανά της. Όλα είχαν όνομα και ιδιότητες που δεν ήταν γραμμένες σε βιβλία, άλλωστε οι περισσότεροι δεν γνώριζαν ανάγνωση, αλλ’ από στόμα σε στόμα, μέσα από γενιά σε γενιά, περνούσαν αυτές οι ιδιότητες και η χρήση τους.
John William Waterhouse, Μάζεμα ανθών αμυγδαλιάς, 1916
Κάθε που μπαίνει η άνοιξη, καθώς μια – μια τριγύρω μπουμπουκιάζουν οι αμυγδαλιές, θυμάμαι πάντα την πρώτη μας γνωριμία με την αμυγδαλιά, τούτο το θαύμα του χειμώνα που φέρνει το μήνυμα της νίκης της ζωής πάνω στην παγωνιά που απονεκρώνει την πλάση. Μεγαλώναμε τότε με την αδερφή μου στην Αγία Παρασκευή, το προάστιο της Αθήνας που διατηρούσε ακόμα πολλά χωράφια, αγρούς και ρεματιές, όπου η φύση οργίαζε πριν το τσιμέντο και η άσφαλτος πνίξουν και τούτη την ολόδροση εξοχή της Αττικής γης…
Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς να είσαι σαν τη μυγδαλιά!
Σύμβολο ελπίδας, τύχης και μακροζωίας, η αμυγδαλιά ανθίζει μες στη βαρυχειμωνιά. Δεν φοβάται ούτε το κρύο, ούτε τον χιονιά και τ’ αγριοκαίρια. Η φύση της είναι η δύναμη της αγάπης. Αποστολή της να χαρίζει ελπίδα. Προορισμός της να υμνεί τη Ζωή! Η αμυγδαλιά δεν κάνει μόνο έναν από τους ωραιότερους καρπούς, αλλά γεμίζει και με τα ομορφότερα άνθη. Τα περίφημα λευκά και ροζ άνθη της αμυγδαλιάς που δίνουν το δικό τους προμήνυμα για την άνοιξη. Όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα ολόγυρα μας!
Συζητώντας, λοιπόν, με τον φίλο μου τον Παντελή, που έχει καταγωγή από την περιοχή του Ξηρομέρου, αναφερθήκαμε στη ζωή του χωριού, την ακραία δύσκολη εποχή της δεκαετίας του 1960. Και η κουβέντα έφθασε στα διάσημα κοπάδια που διαβιούσαν στις άγριες πλαγιές και στήριζαν τη διατροφή αλλά και το ισχνό εισόδημα των νοικοκυριών. Και η κουβέντα έφθασε στο γκεσέμι… λοιπόν η φύση από μόνη της στήνει εικόνες και ιστορίες που διαχρονικά είναι απόλυτα συμβατές με τη ζωή, όπως η συμπεριφορά και η προσωπικότητα που έχει ένα γκεσέμι. Κι εγώ πριν μερικά χρόνια δεν γνώριζα τι είναι ούτε βέβαια τι ακριβώς κάνει. Όταν, ανεβαίνοντας την Ερμού, βρέθηκα μπροστά στο ιστορικό, παραδοσιακό χαλκουργείο του Στολλάκη. Για πάρα πολλά χρόνια τα κουδούνια του έχουν στολίσει χιλιάδες κοπάδια στις κορφές και στις πλαγιές του Ερυμάνθου και του Παναχαϊκού.
Το φυτό «Άρνικα», που μοιάζει με μαργαρίτα, έχει σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες, γνωστές από την εποχή του Διοσκουρίδη. Στην Ελλάδα είναι αυτοφυές βότανο ενώ, τα τελευταία χρόνια, καλλιεργείται συστηματικά στην Ευρώπη για τις ευεργετικές ιδιότητες και τις χρήσεις του στην εναλλακτική ιατρική, την ομοιοπαθητική, τη φαρμακευτική και την κοσμετολογία.
Ο Αλιάκμονας, ο μακρύτερος ποταμός της Ελλάδας, ρέει ανάμεσα σε μαγευτικές, βουνίσιες εικόνες. Έχει πολλά πρόσωπα, αλλά μεταξύ Γρεβενών και Κοζάνης θα τον δείτε στα πιο γοητευτικά του…
Ιστορία – Ετυμολογία
Το όνομα Αλιάκμων είναι σύνθετο και προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «άλς» (άλας, θάλασσα) και «άκμων» (αμόνι). Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, ο Αλιάκμων ήταν ένας από τους ποτάμιους θεούς, παιδί του Ωκεανού και της Τηθύος, κατά την προσφιλή αλληγορική ιδεο-ανθρωπόμορφη αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων επί των γεωλογικών ανακατατάξεων μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι το όνομα του ποταμού προέρχεται από τις λέξεις «αλιά» (αλιεία) και «ακμάζω», δηλαδή ακμάζουσα αλιεία.
Στα χρόνια τα αλλοτινά, στα παιδικά τα χρόνια, μέναμε στο πατρικό κτηματάκι κι ένα φτωχικό σπιτάκι. Σόμπα, ψεύτικα τζάμια, κοτούλες, κατσικούλα, δέντρα πολλά, λαχανικά… Χρυσά τα χέρια της μαμάς και η θεία βοηθός. Εμείς τα ξαδέρφια τα δυο, μικροί βοηθοί ενοχλητικοί λίγο. Τα καλοκαίρια γεμάτα με τραχανάδες, με μαρμελάδες, με γλυκά κουταλιού. Με συγκομιδή βοτάνων. Κλείνανε βάζα, ατελείωτα βάζα! Σάλτσες, πιπεριές, τουρσιά, χίλια δυο καλά!
Το μοναδικό Σίγρι, το χωριό των Μικρασιατών που χαρίζει υπέροχες αναμνήσεις στους επισκέπτες του
Ένα ξεχωριστό ψαροχώρι βρίσκεται στα δυτικά της Λέσβου με μοναδικά χρώματα άγριας ομορφιάς που δημιούργησε η ηφαιστειακή δραστηριότητα πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Στον δρόμο προς το Σίγρι απολαμβάνεις μόνο απολιθώματα και τεράστια «γυμνά» βουνά με ευωδιές θυμαριού και ρίγανης. Είναι το τέλος μίας μακρινής διαδρομής 92 χλμ. από την πρωτεύουσα του νησιού που ο επισκέπτης αξίζει να την πραγματοποιήσει. Θα τον αποζημιώσει μεταξύ άλλων η μοναδική θέα που θ’ αντικρίσει από το μοναστήρι του Υψηλού και σίγουρα θα θελήσει να έρθει ξανά.
Στις καλαμιές, απόγυρτες απ’ τα βαριά τα στάχυα, νεράιδες ασπρομάντιλες διαβαίνουν οι θερίστρες. Τ’ ανάλαφρα ασπρομάντιλα, σφιγμένα με τα δόντια, φυλαχτικά απ’ το λιόκαμα τις όψες αποκρύβουν και δείχνουν τα ματόφρυδα, κοράκια μες στο χιόνι.
Εμπρός μας τον, εμπρός μας τον εβάλαμε τον πεύκο με τους κλώνους, μορφονοικοκυρά, να τονε βλέ-, να τονε βλέπει η Παναγιά και να του δίνει χρόνους, μορφονοικοκυρά.
Αβάντι χωραφάκι μου μην απομένεις πίσω και ‘γω με την παρέα μου ήρτα να σε θερίσω. Αβάντι να θερίσομε τ’ αρχόντου το λιβάδι απ’ το πρωί θερίζομε και πλάκωσε το βράδυ.
Στην άκραν του, του χωραφιού θα ‘πα ν’ αποκουμπίσω οπού ‘χει δεντρολίβανα να κόψω να μυρίσω.
Σαν σήμερα, 16 Ιουλίου 1913, η θρυλική βουτιά του στον βυθό της Καρπάθου
Αυτό που σε εμάς φαντάζει απίθανο και υπεράνθρωπο ο θρυλικός Συμιακός σφουγγαράς, Στάθης Χατζής, το έκανε σχεδόν για… πλάκα. Μια ημέρα σαν σήμερα, πριν από 110 χρόνια, ωστόσο, έκανε ολόκληρη την Ευρώπη να παραμιλάει.
Το ηλιοτρόπιο ή απλά «ήλιος» συμβολίζει αυτό ακριβώς που είναι, δηλαδή τον ήλιο… Αντανακλά τη ζεστασιά, την ευτυχία και τη μακροβιότητα… Έχει γοητεύσει με την ομορφιά του και θυμίζει πάντοτε καλοκαίρι! Από σύμβολο λατρείας στους Ίνκας σε σήμα κατατεθέν κατά της πυρηνικής ενέργειας και σύμβολο της χίπικης κουλτούρας. Ο μύθος γύρω από τον κατατρεγμένο έρωτα του θεού Ήλιου στην ελληνική μυθολογία μέχρι τους συμβολισμούς του. Η ιστορία και η δύναμη ενός λουλουδιού! Τι είναι αυτό που κάνει τα ηλιοτρόπια τόσο εντυπωσιακά;
Ηλίανθος, ηλιοτρόπιο ή απλά ήλιος… Το λουλούδι που συμβολίζει αυτό ακριβώς που είναι, δηλαδή τον ήλιο… Το ηλιοτρόπιο συμβολίζει τη βαθιά πίστη, την επιμονή και αντανακλά τη ζεστασιά, την ευτυχία και τη μακροβιότητα… Για κάποιους, ο ηλίανθος υπόσχεται δύναμη, θερμότητα και τροφή, δηλαδή τις ευεργετικές ιδιότητες του ήλιου… Άλλοι βρίσκουν πως η βασιλική εμφάνιση του ηλίανθου υποδηλώνει περηφάνια ή έρωτα χωρίς ανταπόκριση. Σίγουρα όμως το ζωηρό χρώμα και η επιβλητικότητα του υπέροχου αυτού άνθους εκπέμπουν αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση και θέρμη…
«Κι η μέρα χώριζε από το κορμί σου, ανέβαινε, άνοιγε, μεγάλη ευχή πάνω στα ηλιοτρόπια» (Οδυσσέας Ελύτης, Προσανατολισμοί)
Ο αρχαίος μύθος
Το ηλιοτρόπιο, το λουλούδι που στρέφεται στη μεριά του ήλιου μαρτυρά τον έρωτα της Κλυτίας προς τον θεό Ήλιο στην ελληνική μυθολογία. Ο μύθος τους είναι η ιστορία ενός μεγάλου, χαμένου έρωτα, για τούτο το φυτό στρέφεται και ακολουθεί πάντοτε τον ήλιο. Σύμφωνα με τον αρχαίο μύθο, ο Ήλιος ήταν ερωτευμένος με την Ωκεανίδα Νύμφη Κλυτία. Τον έρωτα αυτό αποφάσισε να καταστρέψει η Αφροδίτη, θέλοντας να πάρει εκδίκηση. Η θεά είχε εξοργιστεί, επειδή ο Ήλιος φανέρωσε την κρυφή ερωτική της σχέση με τον Άρη. Τον καταράστηκε, λοιπόν, να ερωτευτεί παράφορα την Λευκοθόη, κόρη του βασιλιά της Περσίας Όρχαμου και της Ευρυνόμης.
Επειδή λοιπόν η Λευκοθόη ήταν πάρα πολύ όμορφη, ο Ήλιος έριχνε τις ακτίνες του μόνο πάνω της. Ανέτειλε κάθε πρωί νωρίτερα και έδυε αργότερα, ώστε να μπορεί να τη θαυμάζει. Κάποια στιγμή θέλησε να την πλησιάσει και για να μπει στο διαμέρισμα της αγαπημένης του, πήρε τη μορφή της Ευρυνόμης. Κατάφερε να διώξει τις σκλάβες και να μείνει μόνος μαζί της, με τα εξής λόγια: «Φύγετε τώρα γιατί έχω κάποιο μυστικό να ανακοινώσω στην κυρά σας». Τότε αποκάλυψε στη Λευκοθόη την ταυτότητα και τις προθέσεις του: «Εγώ είμαι αυτός που σας βλέπει όλους και φωτίζει το Σύμπαν, είμαι το φως του κόσμου και σε αγαπώ».
Τοπίο με ηλιοτρόπια στους Μεταξάδες Έβρου
Ακούγοντας αυτά τα λόγια η Λευκοθόη τρομοκρατήθηκε. Ο Ήλιος χωρίς να χάσει καιρό πήρε την πραγματική του μορφή και απέκτησε τη συνηθισμένη λαμπρότητά του. Τότε η νεαρή κοπέλα τον ερωτεύτηκε παράφορα. Η πρώην ερωμένη του Ήλιου, η Κλυτία, ζήλεψε την ευτυχία τους. Πληροφόρησε τον βασιλιά Όρχαμο για τα καμώματα της κόρης του και εκείνος την τιμώρησε. Την έθαψε ζωντανή και ζήτησε να τη σκεπάσουν με έναν λόφο άμμου. Ο Ήλιος προσπάθησε να σώσει τη Λευκοθόη, αλλ’ ήταν πολύ αργά… Η κοπέλα είχε πια πεθάνει. Για να τιμήσει τη μνήμη της, την περιέχυσε με αμβροσία και πότισε τη γη γύρω της λέγοντας: «Θα κάνω τουλάχιστον ό,τι χρειάζεται για να ανέβεις στον ουρανό».
Προτομές της Κλυτίας των: 1. Charles Townley, Βρετανικό Μουσείο, 2. George Frederic Watts, Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης (1868-75) και 3. Hiram Powers (1865-67)
Αμέσως το κορμί της Λευκοθόης έβγαλε ρίζες και έγινε το δέντρο που παράγει το λιβάνι. Από εκείνη την ημέρα ο Ήλιος διέκοψε κάθε επαφή με την Κλυτία και την περιφρονούσε. Η απελπισία της την οδήγησε σε θανάσιμο μαρασμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ριζώσει στη γη και να μετατραπεί σε ένα φυτό με κίτρινο χρώμα. Πρόκειται για το ηλιοτρόπιο, το λουλούδι που στρέφεται στη μεριά του ήλιου και μαρτυρά τον έρωτα της Κλυτίας προς τον θεό. Λέγεται μάλιστα πως το ηλιοτρόπιο, όταν βρεθεί κοντά σε δέντρα που παράγουν λιβάνι τα μαραίνει και μαραίνεται και το ίδιο αμέσως μετά…
Απεικονίσεις της Κλυτίας: 1. Nicolas Colombel Clytia (1644–1717), 2. Evelyn de Morgan (1855-1919), 3. Louis Welden Hawkins (1849-1910)
ΤΑ ΝΗΣΙΑ με το μίνιο και με το φούμο τα νησιά με το σπόνδυλο καποιανού Δια τα νησιά με τους έρημους ταρσανάδες τα νησιά με τα πόσιμα γαλάζια ηφαίστεια Στο μελτέμι τα ορτσάροντας με κόντρα-φλόκο Στο γαρμπή τ’ αρμενίζοντας πόντζα-λαμπάντα έως όλο το μάκρος τους τ’ αφρισμένα με λιτρίδια μαβιά και με ηλιοτρόπια (Οδυσσέας Ελύτης, Το Άξιον Εστί)
Τα ηλιοτρόπια του Βίνσεντ Βαν Γκογκ
Αν υπάρχει ένας ζωγράφος που λάτρεψε τα ηλιοτρόπια και γενικότερα το κίτρινο χρώμα, δεν μπορεί να είναι κανένας άλλος εκτός από τον Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Οι πίνακές του με τα ηλιοτρόπια ζωγραφισμένα με διαφορετικές εκδοχές αποτυπώνουν την εμμονή του και αποτελούν ύμνο στο λουλούδι του καλοκαιριού και στα λιβάδια της νότιας Γαλλίας. Σίγουρα είναι από τους πιο διάσημους και αναγνωρίσιμους πίνακες στο ευρύ κοινό κι ας δούμε τι κρύβεται πίσω τους!
Το κίτρινο ήταν το χαρακτηριστικό χρώμα του Βαν Γκογκ, ενώ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ο χαρακτήρας του ηλιοτρόπιου έθελγαν τον Βαν Γκογκ για να τα ζωγραφίσει: Το πάλλον χρώμα που του άρεσε, αλλά επίσης και η φόρμα του. Το ηλιοτρόπιο είναι ένα δυνατό και ευθυτενές φυτό. Δεν είναι κομψό και λεπτεπίλεπτο. Το ονόμαζε το “χωριάτικο ηλιοτρόπιο” και έχει μία αγριάδα και τραχύτητα στην αληθινή φύση, που είναι εκείνο το συναίσθημα που τον συνέγειρε.
Διάσημοι πίνακες με ηλιοτρόπια του Βίνσεντ Βαν Γκογκ
Όπως είναι γνωστό, ο μεγάλος Ολλανδός ζωγράφος πέρασε κάποια χρόνια του σε άσυλο. Σε αυτή τη ζοφερή και ταραγμένη περίοδο της ζωής του, κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του αυτού, λαχταρούσε τη ζωή στη φύση και τα παιδικά του χρόνια στην Ολλανδία. Όπως αναφέρεται, ο Βαν Γκογκ αποκάλυψε στον αδελφό του Τεό πως κατά την περίοδο της αδιαθεσίας του έβλεπε με τον νου του το σπίτι τους και τον κήπο του στο Ζούντερτ και αναπολούσε τα παιδικά του χρόνια. Είχε αποτυπώσει από μνήμης στον καμβά την εικόνα του σπιτιού του, μία σύνθεση που αναπαριστούσε τη μητέρα και την αδελφή του να χάνονται σε έναν πυκνό κήπο, που περιελάμβανε ντάλιες και ηλιοτρόπια.
Τα ηλιοτρόπια ήταν για τον Βαν Γκογκ η αυθεντική ζωή στη φύση. Το ηλιοτρόπιο, που άλλοτε ο Βαν Γκογκ το αντιμετώπιζε ως διακοσμητικό στοιχείο, είχε περιβληθεί πλέον έναν συμβολικό χαρακτήρα, ένα σύμβολο που αντιπροσώπευε το φως, έγινε το ιδανικό της αυθεντικής ζωής μέσα στη φύση. Ο συμβολιστής ποιητής και κριτικός Γκαμπριέλ – Αλμπέρ Οριέ είχε υποστηρίξει πως τα ηλιοτρόπια του Βαν Γκογκ συγκορμίζουν μία δυνατή ιδέα, και γράφοντας στο Mercure de France είχε αναφερθεί στο «εμμονικό πάθος για τον ηλιακό δίσκο, που του αρέσει να λάμπει στους φλογισμένους ουρανούς του και από την άλλη πλευρά, τον άλλο ήλιο, το φυτικό άστρο, το υπέροχο ηλιοτρόπιο, το οποίο φιλοτεχνεί ξανά και ξανά, ακάματα, ωσάν ένας μονομανής».
Καλλιέργειες ηλιοτρόπιων στην Ορεστιάδα Έβρου
Ο καλλιτέχνης μάλιστα φανταζόταν να συνδυάσει την προσωπογραφία της Μαντάμ Ρουλέν, που ονομάζεται La Berceuse («Η γυναίκα με την Κούνια», 1888-89), με δύο έργα του με ηλιοτρόπια. Ο πίνακας αναπαριστά τη σύζυγο ενός φίλου του καθιστή, ενώ από πίσω της υπάρχει μία ταπετσαρία με έντονα, ολάνθιστα λουλούδια. Ο Βαν Γκογκ είχε φαντασθεί αυτόν τον πίνακα πλαισιωμένο από δύο έργα με ηλιοτρόπια, με τη μορφή τριπτύχου -η Παρθένος πλαισιωμένη από δύο πάλλοντα μπουκέτα. Στα τέλη του 1887, ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, που αγωνιζόταν πέρα από την αναγνώρισή του για την ίδια του την επιβίωση, εξέθετε τους πίνακές του στους τοίχους του παρισινού εστιατορίου Γκραν Μπουιγιόν-Ρεστοράν ντι Σαλέ, όπου σύχναζαν για να γευματίσουν μεροκαματιάρηδες άνθρωποι.
Όποιος είδε δυο μάτια ν’ αγγίζουν τη σιωπή του Κι έσμιξε τη λιακάδα τους κλείνοντας χίλιους κόσμους Ας θυμίσει το αίμα του στους άλλους ήλιους (Οδυσσέας Ελύτης, Προσανατολισμοί)
Τα τοπία, η τέχνη και οι συμβολισμοί…
Οι εικόνες από τα απέραντα χωράφια με ανθισμένους ηλίανθους στην Τοσκάνη, στη νότια Γαλλία, αλλά και στη δική μας Φλώρινα, είναι τοπία που γεμίζουν το βλέμμα με χρυσό χρώμα. Μία νοητή κίτρινη θάλασσα που ζαλίζει με την ομορφιά της. Όταν μάλιστα ξεπηδούν ανάμεσά της μοβ λεβάντες και καταπράσινα κυπαρίσσια και ο ουρανός βάφεται γαλάζιος είναι μία ακαταμάχητη περιπλάνηση του βλέμματος… Κι ύστερα είναι κι εκείνη η παλιά ταινία… εκείνο το πικρό μελόδραμα του Vittorio de Sica, «I Girasoli» (Το ηλιοτρόπιο), του 1970. Σε μία ιταλική ταινία που ο θεός Μαρτσέλο Μαστρογιάννι αγκαλιάζει τη θεά Σοφία Λόρεν μέσα σε αυτούς τους απέραντους ορίζοντες, φυτεμένους με ήλιους σε ένα κινηματογραφικό αριστούργημα.
Μαγευτικό τοπίο της Τοσκάνης όταν οι ήλιοι είναι ανθισμένοι…
Ο Βιττόριο ντε Σίκα παρουσιάζει μία συνταρακτική ιστορία αγάπης, από τον ανέμελο έρωτα έως την αγωνία της ιστορικής πραγματικότητας, σ’ έναν κόσμο που αγωνίζεται, φθείρεται και συνεχίζει να ζητά απαντήσεις, ενώ η μαγική μουσική του σπουδαίου Ενρίκο Νίκολα Μαντσίνι, ταξιδεύει τον θεατή, στο φιλμ «Ηλιοτρόπιο».
Αφίσα από την αριστουργιματική ταινία «Το ηλιοτρόπιο» (1970) με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και τη Σοφία Λόρεν
Μελό-ξεμελό, το αριστουργηματικό φιλμ με την εξαίσια μουσική σου άφηνε αυτή τη γλύκα και την ελπίδα για μια νέα ζωή, την ελπίδα που αποτυπώθηκε αργότερα στα σύμβολα της κουλτούρας των χίπις και στη δεκαετία του ’80 των οικολογικών οργανώσεων, του συνθήματος «Nein Danke» των Πρασίνων της Γερμανίας και της διαμαρτυρίας για τα πυρηνικά εργοστάσια. Πυρηνικά εργοστάσια που λειτουργούν και παράγουν δίπλα σε κάμπους με ηλίανθους, εθνικό λουλούδι της Ουκρανίας, και τραγικό σύμβολο συνάμα μέσα στις απαγορευμένες ζώνες του Τσερνόμπιλ. Έτσι απλά τα φάγαμε και τα κατάπιαμε. Απέμειναν οι μικρές κονκάρδες μας με το «Nein Danke» μαζί με τις επιλεκτικά κατασκευασμένες αναμνήσεις μας.
Αφίσα από τη χίπικη κουλτούρα με τη δήλωση «Είσαι η ηλιαχτίδα μου!» που κατέστησε τον ηλίανθο παγκόσμιο σύμβολο κατά των πολέμων και της πυρηνικής ενέργειας
Κι ύστερα ήρθαν οι Dolce & Gabbana με τη συλλογή τους «Ηλιοτρόπια» να μας θυμίσουν το περυσινό φθινόπωρο τη μαγεία της δημιουργίας. Το σχεδιαστικό δίδυμο που ποτέ δεν έκρυψε τη λατρεία του για τα έντονα χρώματα, τα εντυπωσιακά μοτίβα και την αγάπη τους για κάθε τι ιταλικό. Η συλλογή (που αν κάνετε αναζήτηση σε παγκόσμια e-shops θα βρείτε ακόμη κομμάτια της, όπως το υπέροχο μαγιό), περιελάμβανε από μάξι και μίντι φορέματα και φούστες, σακάκια, παλτό, καλσόν, τσάντες και παπούτσια με τα φωτεινά ηλιοτρόπια να κυριαρχούν.
Από τη συλλογή «Ηλιοτρόπια» των Dolce&Gabbana
Η θηλυκότητα και η ωδή στο κίτρινο χρώμα σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια και όπως κάπου γράφτηκε ειδικά για το μαγιό της συλλογής: «Σε ένα βασίλειο δίπλα στη θάλασσα έζησε μια πριγκίπισσα τόσο ψηλή και φωτεινή όσο ένας ηλίανθος»!
Χορεύουν τα ηλιοτρόπια;
Ναι, είναι ξεκάθαρο και επιστημονικά τεκμηριωμένο, ότι τα ηλιοτρόπια χορεύουν… Δεν στρέφουν απλώς το άνθος προς τον ήλιο παρακολουθώντας την πορεία του, όπως τόσα χρόνια πιστεύαμε, γέρνουν επίσης τους βλαστούς τους χάρη σε έναν ασύμμετρο πολλαπλασιασμό των κυττάρων τους.
Τα ηλιοτρόπια ακολουθούν τον ήλιο καθώς κινείται κατά μήκος του ουρανού κατά τη διάρκεια της ημέρας και μία νέα μελέτη προσδιορίζει τώρα τους μηχανισμούς πίσω από αυτή την κίνηση. Στρέφονται προς τα ανατολικά το πρωί με την ανατολή του ηλίου και τον ακολουθούν κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς κινείται κατά μήκος του ουρανού, στρεφόμενα τελικά προς τα δυτικά με τη δύση του ηλίου. Τη νύχτα, τα λουλούδια στρέφονται πάλι προς τα ανατολικά στο σκοτάδι, σε ετοιμότητα για τις πρώτες ακτίνες του ήλιου την αυγή!
Σε μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, οι ερευνητές αποκάλυψαν ότι η ικανότητα του ηλιοτρόπιου να ανιχνεύει το φως και το εσωτερικό του ρολόι συνεργάζονται για να ενεργοποιήσουν γονίδια ανάπτυξης που επιτρέπουν στους μίσχους να κάμπτονται με την πορεία του ήλιου. Έτσι, ο ταχύτερος πολλαπλασιασμός των κυττάρων στη ανατολική πλευρά αναγκάζει τον βλαστό να στρέφεται δυτικά και τούμπαλιν. Η χορευτική αυτή φιγούρα τους διαρκεί μέχρι την πλήρη ωρίμανση της ταξιανθίας τους, όπου εκεί πια ακινητοποιούνται και μένουν με τα σπέρματα – σπόρια τους στραμμένα ανατολικά προς τον ήλιο!
Ανθισμένα ηλιοτρόπια του Johan Krouthen
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι υπάρχουν δύο μηχανισμοί ανάπτυξης στα ηλιοτρόπια. Ο πρώτος, ο οποίος βασίζεται στο διαθέσιμο φως, θέτει έναν βασικό ρυθμό ανάπτυξης του φυτού. Ο δεύτερος, που ελέγχεται από τον κιρκαδικό ρυθμό και επηρεάζεται από την κατεύθυνση του φωτός, προκαλεί τον μίσχο του φυτού να αναπτύσσεται περισσότερο από τη μία πλευρά, ώστε το φυτό να κινείται από τα ανατολικά προς τα δυτικά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Καθώς το φυτό ωριμάζει, η συνολική ανάπτυξή του επιβραδύνεται και παύει να κινείται κατά τη διάρκεια της ημέρας, σταματώντας τελικά στραμμένο προς τα ανατολικά.
Μ' αρέσουν τα ποιήματα που ζουν στο δρόμο, έξω απ' τα βιβλία: αυτά που τουρτουρίζουν στις γωνιές κι όλο καπνίζουν σαν φουγάρα· που αναβοσβήνουν, μες στη νύχτα, σαν Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια... [Νίκος Χουλιαράς]
kimintenia 