Η Ραιδεστός, το κόσμημα της Ανατολής (levantineheritage.com)

Κορύφωση των διωγμών σε βάρος του Ελληνισμού της Θράκης υπήρξε η 6η Απριλίου 1914, η οποία έχει χαραχτεί στη μνήμη των Θρακιωτών ως το «Μαύρο Πάσχα»

Τα ξύλα φλέγονται, θα γίνουν πυρωμένα κάρβουνα και οι άνθρωποι που χορεύουν τριγύρω τους, ξυπόλυτοι, με εικονίσματα και μαντήλια στα χέρια, θ’ αρχίσουν να πυροβατούν, να πατούν με γυμνά τα πέλματά τους πάνω στα πυρακτωμένα κάρβουνα…

Πάνω από εκατό χρόνια ιστορίας μετράει πλέον το «κουρμπάνι», μια παραδοσιακή γιορτή, ένα έθιμο, που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την ανατολική Θράκη και αναβιώνει αδιάλειπτα, κάθε χρόνο, στο Καλαμπάκι της Δράμας, ανήμερα της εορτής του Αγίου Αθανασίου, σε μια προσπάθεια των νεότερων να κρατηθούν ζωντανές οι μνήμες του παρελθόντος.

Δεν έχουν τέλος τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στην Ελλάδα, Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Ένα ιδιαίτερο γευστικό έθιμο των χωριών της Θράκης συνδέεται με τη γεύση. Πρόκειται για την εβρίτικη «αλμυρή βασιλόπιτα», που μεταξύ των φύλλων της έκρυβε, εκτός από το παραδοσιακό φλουρί, καρπούς, ξυλάκια ή άλλα υλικά της φύσης με διαφορετικούς συμβολισμούς -άλλο σχετιζόταν με την καλή υγεία, άλλο με την καλή σοδειά, άλλο με το μοίρασμα των αγροτικών εργασιών κατά το νέος έτος. Εδώ παραθέτουμε μια φανταστική συνταγή κρεατόπιτας από την Ανατολική Θράκη, που σήμερα ανήκει στην Τουρκία. Την έφτιαχναν την Πρωτοχρονιά και της έβαζαν κανονικά το φλουρί μέσα είτε κατά την προετοιμασία είτε κατά την κοπή. Η πίτα κοβόταν και σερβιριζόταν σε πιάτα, το φλουρί (αν δεν είχε μπει στην προετοιμασία) έμπαινε σε ένα ψημένο κομμάτι, τα πιάτα μπερδεύονταν μεταξύ τους από την οικοδέσποινα και κάθε παρευρισκόμενος διάλεγε το δικό του ελπίζοντας να είναι ο τυχερός.

Ερυθροπόταμος, Διδυμότειχο Έβρος

Ένα αναγεννησιακό τραγούδι, με μιά σπάνια μελωδία, που μας μεταφέρει την ατμόσφαιρα της ομορφιάς των ποταμών, όπως αποτυπώνεται στην ανθρώπινη ψυχή:

2 Ιουλίου

Ο Άγιος νεομάρτυς Λάμπρος καταγόταν από τη Σαμοθράκη. Μαρτύρησε στη Μάκρη του Νομού Έβρου, στις 2 Ιουλίου του 1835 μ.Χ. Αυτός, μαζί με άλλους πέντε συμμάρτυρές του, τον Θεόδωρο, τον άλλο Θεόδωρο, τον Γεώργιο, τον Ιωάννη και τον Μιχαήλ, εκβιάστηκε από τους Τούρκους και εξώμοσε. Κατόπιν όμως μεταμελήθηκε και, μαζί με τους άλλους, μαρτύρησε για την πίστη του στον Χριστό.

26 Μαΐου

«Καρποὺς ἐνεγκών, Κάρπε, δεκτοὺς Κυρίῳ,
Φέρεις καθ’ ὥραν τὴν τελευτὴν ὡς τρύγην.
Εἰκάδι ἕκτῃ Κάρπος ἀπὸ χθονὸς ἵπτατο μακρῆς»

Ο Άγιος Απόστολος Κάρπος έζησε στα χρόνια του βασιλιά Νέρωνα (52 μ.Χ.) και συναριθμείτε με τους εβδομήκοντα μαθητές του Κυρίου. Ήταν συνεργάτης του Αποστόλου Παύλου, όπως αναφέρεται στη Β’ προς Τιμόθεον επιστολή του (δ’ 13) και εργάσθηκε για τη διάδοση του Ευαγγελίου στην περιοχή της Τρωάδος. Έπειτα, έγινε επίσκοπος στη Βάρνα της Θράκης (ο δε Σ. Ευστρατιάδης, αναφέρει Βέρροια της Θράκης), όπου με την αγία του ζωή και τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, έγινε πνευματικός αστέρας πρώτου μεγέθους και φώτισε με τις θείες διδασκαλίες του όλη την επικράτεια της επισκοπής του.

13 Μαΐου

«Θηρὸς τὸ πικρὸν δῆγμα τῇ Γλυκερίᾳ
Ὑπὲρ γλυκάζον ὡς ἀληθῶς ἦν μέλι.
Ἐν τριτάτῃ δεκάτῃ δάκε καὶ κτάνε θὴρ Γλυκερίαν»

Η Αγία Γλυκερία γεννήθηκε στην Τραϊανούπολη της Θράκης, τον 2ο μ.Χ. αιώνα, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Αντωνίνος ο Ευσεβής (138-161). Ο πατέρας της ονομαζόταν Μακάριος και είχε διατελέσει ύπατος. Σε μικρή ηλικία η Αγία ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό και ανέπτυξε έντονη χριστιανική και κατηχητική δράση. Όταν πληροφορήθηκε το γεγονός αυτό ο ηγεμόνας Σαββίνος, την εκάλεσε να παρουσιασθεί μπροστά του. Με μεγάλη προθυμία η Αγία εμφανίσθηκε ενώπιόν του, έχοντας σημειώσει στο μέτωπό της τον Τίμιο Σταυρό και δεν δίστασε να ομολογήσει με παρρησία και σθένος την πίστη της στον Σωτήρα Χριστό.

11 Μαΐου

«Μωκώμενόν σε δεισιδαίμονα πλάνην,
Οἱ δυσσεβεῖς κτείνουσι Μώκιε ξίφει.
Μώκιος ἑνδεκάτῃ κεφαλὴν τμήθη ἀγαθόφρων»

Φως, μέσα στο ειδωλολατρικό σκοτάδι της Ρώμης, ήταν ο Ευφράτιος και η Ευσταθία (επί Διοκλητιανού, 284-304 μ.Χ.). Οι ευσεβείς αυτοί γονείς μεταλαμπάδευσαν το φως αυτό του Ευαγγελίου και στον γιο τους, Μώκιο. Γι’ αυτό από μικρή ακόμα ηλικία ο Μώκιος είχε μεγάλο πόθο να υπηρετήσει την Εκκλησία. Και ο Θεός τον αξίωσε να εκπληρώσει τον ιερό αυτό πόθο του. Αφού σπούδασε με ιδιαίτερη επιμέλεια τα Ιερά γράμματα και καταρτίσθηκε, όπως έπρεπε, στη γνώση και μετάδοση των θρησκευτικών αληθειών, σε κατάλληλη ηλικία έγινε κληρικός. Αργότερα, οι άριστες υπηρεσίες του στην Εκκλησία τον ανέβασαν στο αξίωμα του Επισκόπου Αμφιπόλεως (Θράκης).

5 Μαΐου

Ο Όσιος Ευθύμιος γεννήθηκε στους Επιβάτες της Θράκης στις αρχές του 10ου αιώνα μ.Χ. Αδελφή του κατά σάρκα ήταν η Οσία Παρασκευή η Επιβατηνή, η οποία τιμάται την 14η Οκτωβρίου. Όταν πέθανε ο πατέρας τους Νικήτας, η μητέρα του τον οδήγησε σε μονή της Κωνσταντινουπόλεως, όπου παρέμεινε επί τριάντα χρόνια και διέπρεψε στους πνευματικούς αγώνες. Ο Άγιος όμως αγαπούσε την ησυχία. Για τον λόγο αυτό έφυγε από τη μονή και ασκήτεψε σε ερημική περιοχή ως ερημίτης.

10 Απριλίου

Ο άγιος Νεομάρτυρας Δήμος ή Δημήτριος καταγόταν από το χωριό Οζούν Κιουπρού (Μακριά Γέφυρα) της επαρχίας Αδριανουπόλεως. Υπήρξε πρότυπο απλοϊκού ανθρώπου με βαθιά πίστη, που τον οδήγησε στην εκούσια θυσιαστική προσφορά και την ένδοξη άθληση. Ασκούσε το επάγγελμα του αλιέως στα ιχθυοτροφεία της Σμύρνης. Η εργασία του όμως δεν απέδιδε οικονομικά οφέλη και ο εικοσιπεντάχρονος νεαρός δύσκολα τα έβγαζε πέρα. Το αφεντικό του ήταν Τούρκος και παρά τις προσφερόμενες σε αυτόν υπηρεσίες, έμενε πάντα χρεωμένος. Έτσι, όταν αγόρασε το ιχθυοτροφείο άλλος Τούρκος, ο Δήμος έκρινε ασύμφορη τη συνεργασία μαζί του και απομακρύνθηκε. Αυτή όμως η άρνηση συνεργασίας μαζί του ανταμείφθηκε με τη συκοφαντική δυσφήμιση του ότι τάχα είχε ορκισθεί ότι θα αλλαξοπιστούσε, πώς θα γινόταν δηλαδή μωαμεθανός.

23 Μαρτίου

Ο Άγιος Νεομάρτυρας Λουκάς καταγόταν από την Αδριανούπολη. Σε ηλικία έξι ετών έμεινε ορφανός από πατέρα. Η μητέρα του, λόγω της μεγάλης τους φτώχειας, έδωσε τον μικρό Λουκά σε κάποιον γνωστό της έμπορο, για να εργάζεται κοντά του και σιγά σιγά να μπορέσει, μεγαλώνοντας, να ζήσει μόνος του. Ο έμπορος αυτός πήρε μαζί του τον Λουκά αρχικά στη Ρωσία και ύστερα στην Κωνσταντινούπολη, όπου διατηρούσ κατάστημα.