11 Μαρτίου

«Οὐ δόξαν βασίλειον, οὐ τήν τοῡ κόσμου τερπνότητα,
Θεοδώρα πάνσεμνε, ἀλλά τήν μένουσαν δόξαν ἐπόθησας»
(ἀπό τήν Ἀκολουθία)

(εικόνα: Αγία Θεοδώρα, σχέδιο εξωφύλλου του βιβλίου του Δ. Φερούση,
«Θεοδώρα Κομνηνή – Βασίλισσα και Μοναχή», εκδ. Ακρίτας , 1997)

Μια πλειάδα αγίων της Εκκλησίας μας υπήρξαν βασιλείς, οι οποίοι υπερέβησαν την εγκόσμια δόξα και τον πειρασμό της εξουσίας και πολιτεύτηκαν σύμφωνα με τις επιταγές του Ευαγγελίου και προσάρμοσαν τη ζωή τους στη ζωή του Χριστού. Μια τέτοια αγιασμένη μορφή υπήρξε και η αγία Θεοδώρα η βασίλισσα της Άρτας. Γεννήθηκε στα Σέρβια της Κοζάνης, το 1210. Ο πατέρας της ονομαζόταν Ιωάννης Πετραλίφας και ήταν σεβαστοκράτορας και διοικητής της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Η μητέρα της Ελένη ανήκε σε οικογένεια αριστοκρατών της Κωνσταντινουπόλεως. Η οικογένεια του πατέρα της ήλκε την καταγωγή του από την φημισμένη ιταλική οικογένεια των Πετραλίφα. Πρόγονός της υπήρξε ο Πέτρος di Alife, ο οποίος είχε πάρει μέρος στην Α’ Σταυροφορία, τον 11ο αιώνα.

Συνέχεια →

12 Φεβρουαρίου

«Tμηθείς ο Xρήστος δι’ αγάπην Kυρίου,
Kηπουρός ώφθη της Eδέμ του χωρίου»

Ο Άγιος νεομάρτυς Χρήστος καταγόταν από τα μέρη του Γενούσου ποταμού της Βορείου Ηπείρου. Είναι γνωστός και με την προσωνυμία «Αρβανίτης». Η ζωή του μέχρι τα σαράντα χρόνια του παραμένει άγνωστη. Σε ώριμη ηλικία έφυγε απ’ το χωριό του και πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργαζόταν ως κηπουρός. Μια μέρα πήγε στην αγορά να πουλήσει μήλα. Εκεί βρέθηκε κάποιος Τούρκος που ήθελε να τ’ αγοράσει. Επειδή όμως δεν συμφώνησαν στην τιμή λογομάχησαν και ο Άγιος έφυγε χωρίς να πουλήσει τα μήλα στον Τούρκο. Τότε εκείνος για να τον εκδικηθεί, τον συκοφάντησε στον δικαστή, ότι κάποτε υποσχέθηκε να γίνει Μωαμεθανός και τώρα αρνείται.

Συνέχεια →

25 Ιανουαρίου

«Aυξεντίω στέφανος ηυξήθη μέγας,
Eις ουράνια διά του μαρτυρίου»

Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυρας Αὐξέντιος γεννήθηκε τό 1690 στήν ἐπαρχία Βελλᾶς ἀπό εὐσεβεῖς γονεῖς. Νεαρός ἀκόμα, πῆγε στήν Κωνσταντινούπολη καί δούλευε τήν τέχνη τῶν γουναράδων στό χάνι, τό λεγόμενο Μαχμούτ-Πασᾶ. Ἀργότερα, ὅμως, ἐπιθύμησε τέρψεις καί ἡδονές, ἐγκατέλειψε τήν τέχνη του καί προσλήφθηκε στά βασιλικά καράβια. Ἐκεῖ, ξεφαντώνοντας μέ τούς συντρόφους του τούς ἀλλόφυλους, συκοφαντήθηκε ἀπό αὐτούς πώς ἀρνήθηκε τόν Χριστό καί ἔγινε Μουσουλμάνος. Ἐπειδή φοβήθηκε μήπως τό μάθει ὁ καπετάνιος τοῦ πλοίου, ἔφυγε κρυφά καί πῆγε στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἀγόρασε ἕνα καΐκι μέ τό ὁποῖο ἐργαζόταν γιά νά ζεῖ.

Συνέχεια →

21 Ιανουαρίου

Η καταγωγή και τα παιδικά του χρόνια

Μάξιμος είναι το μοναχικό του όνομα. Όταν ο μοναχός Μάξιμος μετέβη στη Ρωσία και παρέμεινε εκεί, οι Ρώσοι του έδωσαν την προσωνυμία Γραικός. Μαξίμ Γκρέκ τον ονόμαζαν, λόγω της καταγωγής του από την Ελλάδα, και μ’ αυτό το όνομα έμεινε γνωστός. Το κοσμικό όνομα του Αγίου ήταν Μιχαήλ Τριβώλης και γεννήθηκε στην Άρτα, το 1470 μ.Χ., περίπου. Οι γονείς του Μανουήλ και Ειρήνη ήταν πλούσιοι και ευσεβείς. Η οικογένεια Τριβώλη, οικογένεια λογίων με επιφανείς προγόνους στην Κωνσταντινούπολη και στην αυλή των δεσποτών του Μυστρά, ανήκε στη χορεία των λογίων που συνόδευσαν τον Θωμά Παλαιολόγο κατά την έξοδό του από το Μυστρά, λίγο πριν από την πτώση του Δεσποτάτου.

Συνέχεια →

20 Ιανουαρίου

«Σκελών πλατυσμώ εν πλάτει οικείς πόλου,
Ω Ζαχαρία, και βραβείον λαμβάνεις»

Κατά το έτος 1782, Ιανουαρίου 20, μαρτύρησε ο Ζαχαρίας στην Παλαιά πόλη της Πάτρας. Αυτός ο νέος αθλητής ήταν από την επαρχία του Αγίου (Μητροπολίτη) Άρτας, ο οποίος (αθλητής) για κάποιο γεγονός που συνέβηκε, αρνήθηκε το Χριστό και έγινε Τούρκος· έπειτα πήγε στην πόλη της Παλαιάς Πάτρας και ασκούσε την τέχνη του γουναρά. Είχε όμως κρυφά το βιβλίο που ονομάζεται Αμαρτωλών Σωτηρία, και διαβάζοντας αυτό συχνά, ήρθε σε άκρα μετάνοια, κλαίγοντας πικρά για το κακό που έπαθε, και παρακαλούσε θερμά τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό να επιτύχει τη σωτηρία του. Έτσι ρώτησε ένα Χριστιανό φίλο του κι έμαθε πως ήταν εκεί ένας ενάρετος και έμπειρος πνευματικός, επήγε τη νύχτα σε αυτόν και εξομολογήθηκε την αμαρτία του, και το σκοπό που είχε να παρουσιαστεί με θάρρος στον τούρκο δικαστή και να ομολογήσει την πίστη του στο Χριστό που αρνήθηκε.

Συνέχεια →

Μετά και της ιεράς Παρακλήσεώς του

1. Ο Άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ο εν Ιωαννίνοις στην αγιογραφία της Ηπείρου

Δημήτρης Καμαρούλιας

Συνέχεια →

17 Ἰανουαρίου

Ὁ Ἅγιος Γεώργιος γεννήθηκε τό 1808 στό χωριό Τσούρχλι (ή Τζούραλη) τῆς ἐπαρχίας Γρεβενῶν (σήμερα φέρει τήν ὀνομασία Ἅγιος Γεώργιος) ἀπό γονεῖς πτωχούς, τόν Κωνσταντῖνο καί τή Βασίλω, οἱ ὁποῖοι ἀσχολοῦνταν μέ τή γεωργία. Λόγῳ τῆς πτωχείας τῆς οἰκογένειάς του παρέμεινε ἀγράμματος∙ ἀνετράφη, ὅμως, «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου». Σέ μικρή ἡλικία, μόλις 8 ἐτῶν, ὀρφάνεψε καί ἔμεινε ὑπό τήν προστασία τοῦ μεγαλύτερου ἀδερφοῦ καί τῆς ἀδερφῆς του, πτωχῶν καί τούτων γεωργῶν.

Συνέχεια →

Συρράκο Ιωαννίνων

«Όχι άλλο σαν εγύρισε ο νους σου σαν ανέμη,
εμένα μια μελαχροινή στέκει και μ’ ανημένει.
Σα θέλεις Άη Γιάννη μου να σ’ άφτω τα κεριά σου
κάνε με γειτονόπουλο με τη γειτόνισσα σου…»
(Χορός Πρινιώτης, Κρήτη)

Κώστας Μπαλάφας, Ήπειρος

Στις 30 Νοεμβρίου εορτάζει ο Πρωτόκλητος Απόστολος Άγιος Ανδρέας, αδελφός του Αποστόλου Πέτρου, που μαρτύρησε στην Πάτρα, της οποίας είναι και πολιούχος. Πρόκειται για έναν δημοφιλή άγιο του χειμώνα, του οποίου η γιορτή συμπίπτει με την τελευταία ημέρα του φθινοπώρου. Η λαϊκή λατρεία του Αγίου Ανδρέα περιλαμβάνει δοξασίες, φόβους, ελπίδες και αντιλήψεις, έθιμα και συνήθειες, με μαγικό, δεισιδαίμονα χαρακτήρα. Παράγοντες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της λατρείας ήταν οι εξής:

Συνέχεια →

Συνέχεια →

18 Νοεμβρίου

Ο Άγιος οδηγήθηκε ενώπιον των αρχών όταν απέτρεψε μια ομάδα Οθωμανών να κακοποιήσουν την αδερφή του με ψευδείς κατηγορίες ότι τους επιτέθηκε χωρίς εκείνοι διόλου να τον προκαλέσουν. Ο πασάς θεώρησε το γεγονός αφορμή να πιέσει τον μάρτυρα ν’ αλλάξει την πίστη του και να γίνει μουσουλμάνος, όταν όμως τελείωσε τα ταξίματα και ο άγιος με θάρρος αρνήθηκε, τον παρέδωσε να αποκεφαλισθεί, μετά από πολύμηνη φυλάκιση με φριχτούς βασανισμούς, την 18η Νοεμβρίου του έτους 1850.

Συνέχεια →

Στην ιερή μνήμη του προπάππου μας, Μανώλη Στ. Πολυκρέτη, που έλαβε μέρος και τραυματίστηκε στους δύο Βαλκανικούς πολέμους 1912-13

γράφει η Σοφία Ε. Παυλάκη, Νομικός

Μανώλης Στ. Πολυκρέτης (ιδιωτικό αρχείο Ελένης Στ. Παυλάκη – Πολυκρέτη)

«Εγώ είμαι ένας, θα περάσω και θα ξεχαστώ. Η πατρίδα όμως θα μείνει,
και η πατρίδα είναι όλες οι γενιές που πέρασαν, και οι γενιές που είναι,
και κείνες που θα έλθουν … Η ευγενική ψυχή δεν κάνει υπολογισμούς
όταν έλθει η ώρα της αυτοθυσίας, όσο βαριά κι αν είναι ..»
Πηνελόπη Δέλτα, «Για την Πατρίδα» (1909)

Συνέχεια →

«Πέτρα την πέτρα περπατώ,
φέγγει και ξημερώνει
Γλυκό πουλί τ’ αηδόνι»
Ευ. Γκούφας

Ένα μνημείο της τοπικής αρχιτεκτονικής, ένας «ύμνος» των μαστόρων της πέτρας, των περίφημων πελεκάνων και κτιστάδων της Ηπείρου, το Γαναδιό στέκει αγέρωχο και επιβλητικό, σε υψόμετρο 870 μ. στις παρυφές του Σμόλικα. Σιωπηλό και ανέγγιχτο από το χρόνο, το Γαναδιό αποτελεί έναν τόπο σπάνιας ομορφιάς, στον οποίο η φύση και ο άνθρωπος συναντήθηκαν και συμπορεύτηκαν επί αιώνες αρμονικά!  

Συνέχεια →