Άνθη της πέτρας (Γιώργος Σεφέρης)

Ασημοχώρι, Ήπειρος

Συνέχεια

Η πορεία προς το μέτωπο (Οδυσσέας Ελύτης)

Ξημερώνοντας τ’ Αγιαννιού, με την αύριο των Φώτων, λάβαμε τη διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά, για τα μέρη όπου δεν έχει καθημερινές και σκόλες. Έπρεπε, λέει, να πιάσουμε τις γραμμές που κρατούσανε ως τότε οι Αρτινοί, από Χιμάρα ως Τεπελένι. Λόγω που εκείνοι πολεμούσανε απ’ την πρώτη μέρα, συνέχεια, κι είχαν μείνει σκεδόν οι μισοί και δεν αντέχανε άλλο.

Συνέχεια

Ξημερώνοντας τ’ Αγιαννιού, με την αύριο των Φώτων, λάβαμε τη διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά, για τα μέρη όπου δεν έχει καθημερινές και σκόλες. Έπρεπε, λέει, να πιάσουμε τις γραμμές που κρατούσανε ως τότε οι Αρτινοί, από Χιμάρα ως Τεπελένι. Λόγω που εκείνοι πολεμούσανε απ’ την πρώτη μέρα, συνέχεια, κι είχαν μείνει σκεδόν οι μισοί και δεν αντέχανε άλλο.

Συνέχεια

Σ’ ένα γεφύρι πέτρινο

Γεφύρι Καμπέρ Αγά, Ανατολικό Ζαγόρι, Ήπειρος

Σ’ ένα γεφύρι πέτρινο
θα χτίσω την καρδιά μου,
όταν περνάς τον ποταμό
ν’ ακούς τον αναστεναγμό
και τα παράπονά μου.

Συνέχεια

Νεόφυτος Δούκας, ο λόγιος Αρχιμανδρίτης και Φιλικός

Νεόφυτος Δούκας (1760-1845)

Ο Αρχιμανδρίτης Νεόφυτος Δούκας (1760-1845) ήταν Φιλικός και σημαντικός διδάσκαλος του Έθνους προ, κατά και μετά την Επανάσταση του 1821. Κατά τον Κωνσταντίνο Σάθα «ολίγους των λογίων δύναταί τις να παραβάλλη με τον Νεόφυτον, ως προς το άοκνον και φιλόπονον αυτού. Εις το γράφειν. Τα συγγράμματα τα οποία αυτός εσχολίασε, παρέφρασεν ή συνέγραψεν αποτελούσιν πλήρη βιβλιοθήκην, υπερβαίνοντα τους εβδομήκοντα τόμους. Εδαπάνησεν εις έκδοσιν αυτών δραχμάς εκατόν πεντήκοντα εξ χιλιάδας και τα αντίτυπα πάντα δωρεάν διένειμεν εις την ελευθέραν και δούλην Ελλάδα» (Κων. Σάθα, «Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων 1453-1821», εκδ. Χιωτέλλη, Αθήναι, 1868, σελ. 705).

Συνέχεια

Όσιος νεομάρτυς Δημήτριος της Σαμαρίνας

17 Αυγούστου

Οἱ πληροφορίες γιά τό μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Δημητρίου προέρχονται ἀπό τόν Γάλλο Πρόξενο στά Ἰωάννινα Ε. Pouqueville. Ὁ Pouqueville συνάντησε τόν Ἅγιο, ὁ ὁποῖος ἦταν μαθητής τοῦ πατρο-Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, μαζί μέ τόν ἀρχηγό τῆς ἐπαναστάσεως στή Θεσσαλία παπα-Εὐθύμιο Βλαχάβα στά βουνά τῆς Πίνδου καί ἦταν παρών στήν ἀνάκριση καί στό μαρτύριό του.

Συνέχεια

Ο Άγιος νεομάρτυς Χρήστος ο εκ Πρεβέζης

5 Αυγούστου

Τά χώματα τῆς Κῶ ἔχουν ποτισθεῖ μέ τό αἷμα τοῦ Ἁγ. Νεομάρτυρα Χρήστου, μέ καταγωγή ἀπό τήν Πρέβεζα, ἡ μνήμη τοῦ ὁποίου ἑορτάζεται στίς 5 Αὐγούστου, ἡμέρα πού μαρτύρησε τό ἔτος 1668. Αν και ναυτικός στο επάγγελμα, ο Άγιος Χρήστος, καθόλου δεν αποξενώθηκε από την χριστιανοπρεπή διαγωγή του. Ἡ πίστη του ἦταν θεμελιωμένη στίς ἀρχές τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ καί στή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας.

Συνέχεια

Σεμπρεβίβα, το κίτρινο και αμάραντο λουλουδάκι των Κυθήρων

Το μικρό κίτρινο λουλούδι Sempreviva πήρε το όνομά του από την ιταλική λέξη «sempre» που σημαίνει «πάντοτε» και τη μετοχή του ρήματος «vivere» που σημαίνει «ζω». Δηλαδή, σε ελεύθερη μετάφραση, σημαίνει το λουλούδι που «ζει παντοτινά»… Οι Βενετσιάνοι κατακτητές χάρισαν αυτό το όνομα στο μικρό, αμάραντο λουλούδι που μοιάζει αποξηραμένο και διατηρεί το χρώμα του για πολλά χρόνια χωρίς καθόλου νερό! Στην πραγματικότητα, αυτό που διατηρείται για πάντα δεν είναι το μικροσκοπικό άνθος, το οποίο μαραίνεται, αλλά τα μικρά, κίτρινα αχυρώδη φύλλα, που το περιβάλλουν.

Συνέχεια

Ο Όσιος Παρθένιος Άρτης Επίσκοπος Ραδοβισδίου

21 Ιουλίου

Τα πρώτα χρόνια

Ο Όσιος Παρθένιος γεννήθηκε στο χωριό Βατσουνιά του νομού Καρδίτσας, στις αρχές του 18ου αιώνα. Έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του και ανδρώθηκε σωματικά και ψυχικά στην περιοχή αυτή των Θεσσαλικών Αγράφων, η οποία στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας είχε μια σημαντική πνευματική παρουσία. Το δυσπρόσιτο της περιοχής δημιουργούσε στους υπόδουλους ένα χώρο καταφυγής, ελευθερίας και δημιουργίας, μακριά από την αφόρητη πίεση του κατακτητή. Πνευματικούς φάρους αυτής της περιόδου αποτελούν, μέχρι σήμερα, τα ιερά μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής των Αγράφων.

Συνέχεια

Ο Άγιος ιερομάρτυς Αναστάσιος ο Γουναράς

8 Ιουλίου

«Aναστασίω επλάκη διπλούν στέφος,
Aίμασι κοσμήσαντι ιερωσύνην»

Ο ένδοξος ιερομάρτυς του Χριστού Αναστάσιος γεννήθηκε περί τα τέλη του 17ου με αρχές του 18ου αιώνος μ.Χ. Κατάγονταν από το χωριό Άγιος Βλάσιος (Σούβλιαση) Θεσπρωτίας, κοντά στην πόλη της Ηγουμενίτσας. Οι πληροφορίες που έχουμε γι’ αυτόν προέρχονται από τον Βίο του που σώζεται στο έργο «Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», όπου κυρίως αναφέρεται το μαρτυρικό του τέλος. Δεν γνωρίζουμε κάτι σχετικό με την παιδική και νεανική του ηλικία, εύκολα όμως μπορούμε να υποθέσουμε, ότι μέσα στα δύσκολα χρόνια που έζησε, έλαβε από την οικογένειά του ευσεβή ανατροφή «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσία Κυρίου». Η ευσεβής του ανατροφή και η κλήση του Θεού οδήγησαν αργότερα τον μακάριο Αναστάσιο στην απόφαση να ενταχθεί στον Ιερό Κλήρο και να διακονήση τον Θεό και τον λαό Του ως πρεσβύτερος.

Συνέχεια

Οι Δροσουλίτες και ο θρύλος του Φραγκοκάστελλου

Το Φραγκοκάστελλο, 1960

Τέλος της άνοιξης χαθήκαν εδώ οι Δροσουλίτες, οι ηρωικοί πολεμιστές
του ηπειρώτη στρατηγού Χατζη-Μιχάλη Νταλιάνη. Και ως αρχές Ιουνίου, το χάραμα,
όταν ο πρώτος ήλιος της αυγής σκορπά την πρωινή δροσιά του στην πλάση, ξαναγυρνούν
μέσα από τον θρύλο τους, καλπάζοντας πάνω στα τείχη του Φραγκοκάστελλου…

Συνέχεια

H Σαρμανίτσα

Επιμέλεια: Σοφία Παυλάκη, νομικός

«Τι να σου κάνω Χάιδω μου,
τι να σου κάνω γιε μου;
Θέλεις στην κούνια βάλε με,
θέλεις στη σαρμανίτσα
και με τα πόδια σ’ Χάιδω μ’ κούνα με
και με τα χέρια σ’ γνέσε
και με το στόμα σ’ Χάιδω μ’ το γλυκό
πες μας γλυκά τραγούδια»

(Παραδοσιακό Ηπείρου)

Συνέχεια

Χιονιαδίτης είσαι; Ζωγράφος είσαι..!

Οι ξακουστοί Χιονιαδίτες ζωγράφοι της Ηπείρου και η ιστορία τους

Η λιθόστρωτη πλατεία των Χιονιάδων με τη βρύση και τον πλάτανο

Χιονιάδες, το λίκνο μιας θαυμαστής παράδοσης!

Η περιοχή των Μαστοροχωρίων υπήρξε για αιώνες, μαζί με το Καπέσοβο και τα Σουδενά στο Ζαγόρι, η γνωστή «τριάδα – φυτώριο» λαϊκών ζωγράφων στην Ήπειρο. Στους Χιονιάδες, τελευταίο χωριό της επαρχίας της Κόνιτσας κοντά στα αλβανικά σύνορα, σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, στις πλαγιές του Γράμμου, ο δρόμος σταματά. Μια ελληνική σημαία ακμαία στον ιστό, η πλατεία του χωριού πλακόστρωτη με ψηλά πέτρινα πεζούλια, όπως επιβάλλει το επικλινές έδαφος, με τη βρύση και τον υπέροχο πλάτανο. Στο πάνω μέρος της πλατείας το σχολείο κλειστό από το 1968. Τα σπίτια του χωριού, πετρόχτιστα, απλώνονται σε δύο μαχαλάδες εκατέρωθεν της πλατείας.

Συνέχεια

Θρύλοι της λίμνης στ’ ασημένια Γιάννενα

Νικόλαος Oθωναίος, Ιωάννινα

Η Κυρά Φροσύνη
(11 Ιανουαρίου 1801)

Η «Κυρά Φροσύνη», όπως έγινε γνωστή η Ευφροσύνη Βασιλείου (1773-11 Ιανουαρίου 1801) συνδέθηκε με την ιστορία του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και το τραγικό τέλος της, στις 11 Ιανουαρίου του 1801, τραγουδήθηκε, έγινε όπερα, μυθιστόρημα, ταινία. Υπήρξε μητέρα δύο παιδιών και σύζυγος του εμπόρου και προκρίτου των Ιωαννίνων Δημητρίου Βασιλείου, καθώς επίσης και ανιψιά του Μητροπολίτη Λαρίσης, μετέπειτα Ιωαννίνων Γαβριήλ Γκάγκα. Ο Αλή Πασάς αποφάσισε να την εκτελέσει μαζί με άλλες δεκαεπτά (17) συντοπίτισσές της, δια πνιγμού, στην Λίμνη των Ιωαννίνων, με την επίσημη αιτιολογία ότι ζούσαν ανήθικα, κάτι για το οποίο έχουν εκφραστεί αμφιβολίες, η δε Φροσύνη και οι λοιπές γυναίκες, που πνίγηκαν μαζί της, έχουν θεωρηθεί ακόμα και θύματα των πολιτικών διώξεων της εποχής στα Γιάννενα. Τα πραγματικά περιστατικά σε γενικές γραμμές έχουν χαθεί ή παραμορφωθεί από συναισθηματικούς, οικονομικούς, ακόμα και εθνικούς παράγοντες τόσο της εποχής εκείνης, όσο και των επομένων δεκαετιών[1].

Συνέχεια

Νεόφυτος Δούκας, ο λόγιος Αρχιμανδρίτης και Φιλικός

Νεόφυτος Δούκας (1760-1845)

Ο Αρχιμανδρίτης Νεόφυτος Δούκας (1760-1845) ήταν Φιλικός και σημαντικός διδάσκαλος του Έθνους προ, κατά και μετά την Επανάσταση του 1821. Κατά τον Κωνσταντίνο Σάθα «ολίγους των λογίων δύναταί τις να παραβάλλη με τον Νεόφυτον, ως προς το άοκνον και φιλόπονον αυτού. Εις το γράφειν. Τα συγγράμματα τα οποία αυτός εσχολίασε, παρέφρασεν ή συνέγραψεν αποτελούσιν πλήρη βιβλιοθήκην, υπερβαίνοντα τους εβδομήκοντα τόμους. Εδαπάνησεν εις έκδοσιν αυτών δραχμάς εκατόν πεντήκοντα εξ χιλιάδας και τα αντίτυπα πάντα δωρεάν διένειμεν εις την ελευθέραν και δούλην Ελλάδα» (Κων. Σάθα, «Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων 1453-1821», εκδ. Χιωτέλλη, Αθήναι, 1868, σελ. 705).

Συνέχεια

Ο Κίτσος Τζαβέλλας και η δράση του στην Ελληνική Επανάσταση

Κίτσος Τζαβέλλας (1800-1855)

Ο Κίτσος Τζαβέλλας υπήρξε Αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και πολιτικός. Υπήρξε επίλεκτο μέλος της σουλιώτικης οικογένειας των Τζαβελλαίων. Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας από τις 5 Σεπτεμβρίου 1847 έως τις 8 Μαρτίου 1848. Γεννήθηκε στο Σούλι, το 1800 και μεγάλωσε στην Κέρκυρα. Ήταν δευτερότοκος γιος του Φώτου Τζαβέλλα (1770-1809) και της Δέσπως Πάνου, εγγονός του Λάμπρου Τζαβέλλα (1745-1795) και ανιψιός του Ζυγούρη Τζαβέλλα (;-1823).

Συνέχεια