Διανομή άρτου σε καταυλισμό στα τρένα στην Αλεξανδρούπολη Οι εικονιζόμενοι είναι πρόσφυγες από τη Χηλή της Μαύρης Θάλασσας (πηγή: ΓΑΚ Έβρου)
Ερχόμενος στην Αλεξανδρούπολη ο Αυστραλός George Treloar θα διαπιστώσει το μεγάλο πρόβλημα: Έξω από το λιμάνι τα υπερφορτωμένα ατμόπλοια με τους πρόσφυγες περιμένουν αρκετές ημέρες. Δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες είναι διασκορπισμένοι στον σιδηροδρομικό σταθμό και στο λιμάνι. Η έλλειψη νερού και φαγητού είναι εμφανής. Πείνα, άθλιες συνθήκες και οι αρρώστιες θερίζουν.
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ το 1922, στη φωτογραφία του διαβατηρίου του με το οποίο ταξίδεψε στη Θράκη (torontoist.com)
6 Απριλίου – Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού
«Είναι οι τελευταίοι από τη δόξα που ήταν κάποτε η Ελλάδα. Αυτό είναι το τέλος της δεύτερής τους πολιορκίας της Τροίας. Ποιος θα θρέψη τόσο πληθυσμό; Μην ξεχνάτε τους Έλληνες!…». Οι ανταποκρίσεις του Έρνεστ Χέμινγουεϊ από την Ανατολική Θράκη, το 1922, έχουν μείνει ιστορικές. Ήρθε στην Κωνσταντινούπολη ως απεσταλμένος της εφημερίδας Toronto Star Weekly, που κάλυπτε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο και, μέσω των ανταποκρίσεών του, το ευρύ κοινό της εποχής γνώρισε τη Μικρασιατική Καταστροφή. Υπήρξε παρών στην ανταλλαγή των πληθυσμών στη Θράκη, που ακολούθησε τη Συνθήκη των Μουδανιών, μιας επιλογής που καθόρισε τη μοίρα και την ιστορία του νεότερου Ελληνισμού…
Το έθιμο το έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από το Πάνιδο της Ραιδεστού της Ανατολικής Θράκης. Οι συμμετέχοντες ανάβουν φωτιές και αφού κάψουν τα μαγιάτικα στεφάνια, πηδάνε από πάνω τους, για να έχουν υγεία και καλοτυχία
Πάνω από εκατό χρόνια ιστορίας μετράει πλέον το «κουρμπάνι», μια παραδοσιακή γιορτή, ένα έθιμο, που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την ανατολική Θράκη και αναβιώνει αδιάλειπτα, κάθε χρόνο, στο Καλαμπάκι της Δράμας, ανήμερα της εορτής του Αγίου Αθανασίου, σε μια προσπάθεια των νεότερων να κρατηθούν ζωντανές οι μνήμες του παρελθόντος.
Δεν έχουν τέλος τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στην Ελλάδα, Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Ένα ιδιαίτερο γευστικό έθιμο των χωριών της Θράκης συνδέεται με τη γεύση. Πρόκειται για την εβρίτικη «αλμυρή βασιλόπιτα», που μεταξύ των φύλλων της έκρυβε, εκτός από το παραδοσιακό φλουρί, καρπούς, ξυλάκια ή άλλα υλικά της φύσης με διαφορετικούς συμβολισμούς -άλλο σχετιζόταν με την καλή υγεία, άλλο με την καλή σοδειά, άλλο με το μοίρασμα των αγροτικών εργασιών κατά το νέος έτος. Εδώ παραθέτουμε μια φανταστική συνταγή κρεατόπιτας από την Ανατολική Θράκη, που σήμερα ανήκει στην Τουρκία. Την έφτιαχναν την Πρωτοχρονιά και της έβαζαν κανονικά το φλουρί μέσα είτε κατά την προετοιμασία είτε κατά την κοπή. Η πίτα κοβόταν και σερβιριζόταν σε πιάτα, το φλουρί (αν δεν είχε μπει στην προετοιμασία) έμπαινε σε ένα ψημένο κομμάτι, τα πιάτα μπερδεύονταν μεταξύ τους από την οικοδέσποινα και κάθε παρευρισκόμενος διάλεγε το δικό του ελπίζοντας να είναι ο τυχερός.
Ανάμεσα στα νερά του Έβρου, του Τούντζα και του Άρδα, ο βίαιος ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού της Αδριανούπολης και η παραχώρηση του Κάραγατς το 1923, είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της Νέας Ορεστιάδας, της νεώτερης πολιτείας της χώρας μας. Αντίστοιχα, οι τουρκικές πιέσεις και ωμότητες σε βάρος του χριστιανικού στοιχείου στο Μεγάλο και Μικρό Ζαλούφι της Ανατολικής Θράκης οδήγησαν τους κατοίκους τους στα ελληνικά εδάφη, όπου ίδρυσαν ένα νέο χωριό, το ακριτικό Χειμώνιο. Τρία ποτάμια, τρεις χώρες, τρεις λαοί, χιλιάδες χρόνια ιστορίας, ξεριζωμοί, κατατρεγμός, ελπίδες και ανείπωτα βάσανα σε τούτο το σημείο της γης που αποκαλείται «Τριεθνές» ή απλά «Τρίγωνο», στη γλώσσα των ντόπιων, των φαντάρων, των προσφύγων, των φοιτητών, όλων εκείνων που περνούν τη ζωή τους -για λίγο ή για πάντα- ριζωμένοι εδώ.. Μάνα ηρώων και θεών και των κορυφαίων του ελληνικού πνεύματος, η Θράκη συνέχει, ενώνει και ενεργοποιεί ολάκερη την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό μας, γεφυρώνοντας μοναδικά τη βυζαντινή μας κληρονομιά με τον καθ’ αυτό ελλαδικό χώρο και αποτελώντας έναν προαιώνιο φάρο του Ελληνισμού που δεν θα σβήσει ποτέ. Μέσα απ’ τις φρικτές διώξεις, τις δραματικές μετακινήσεις του Ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής και Βόρειας Θράκης (Ανατολικής Ρωμυλίας) και την προσφυγοποίησή του στις αρχές του περασμένου αιώνα, επιχειρούμε ένα νοερό και αγαπημένο οδοιπορικό στη θρυλική γη του μυθικού Ορέστη, στην ιστορία, στην παράδοση, στη ζωή και στο όνειρο, στις αλησμόνητες Θρακικές πατρίδες του Ελληνισμού και στον βορρά του σημερινού Έβρου.
«Αυτός, αυτοίς και κόσμος και πλούτος και έπαινος» Άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης (από τον εγκωμιαστικό του λόγο για τον Άγιο Νικόλαο)
Μετά την πτώση της Βασιλεύουσας Κωνσταντινούπολης, την 29η Μαΐου 1453, οι Τούρκοι κατέλαβαν, το 1460, και την Πελοπόννησο, της οποίας οι κάτοικοι ήδη λόγω των συνεχόμενων κατακτήσεων ζούσαν σε όρια εξαθλίωσης. Με την επέλαση των Τουρκικών ορδών στις πόλεις, αλλά και στην ύπαιθρο του Μοριά οι συνθήκες επιδεινώθηκαν και όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται για την περιοχή της Στυμφαλίας από ιστορικούς της εποχής, τα κτήματα της περιοχής και τα κοπάδια αιγοπροβάτων ανήκαν αποκλειστικά στον Τούρκο διοικητή που είχε για έδρα του το Καλλιάνοι και οι ντόπιοι ζούσαν καταδιωγμένοι στις σπηλιές των βουνών, πολύ φτωχά με το ελάχιστο σιτάρι που καλλιεργούσαν στα οροπέδια.
Αυτά τα δύσκολα χρόνια, περίπου το 1520, γεννήθηκε στο Ψάρι Κορινθίας ο Νικόλαος. Οι γονείς του, Ιωάννης και Καλή, από άγνωστη αιτία, πέθαναν περίπου το 1532, όταν ο Νικόλαος ήταν μόλις δώδεκα ετών. Η έλλειψη των στοιχειωδών, αλλά πολύ περισσότερο η ορφάνια, έσπρωξαν τον νεαρό να ακολουθήσει συγχωριανούς του Ψαραίους που ξενιτεύονταν για αναζήτηση καλύτερης μοίρας. Αυτό το οδοιπορικό τον έφερε μετά από πολλές δυσκολίες στην Συληβρία της ανατολικής Θράκης, κοντά στην Κωνσταντινούπολη.
Δεν θα παύση η Αγία του Χριστού Ορθόδοξος Εκκλησία να αναδεικνύη αγίους έως της συντελείας του αιώνος. Χαίρει η Εκκλησία διά τους νεοφανείς αγίους, εξαιρέτως δε, διά το νέκταρ το γλυκύτατον της εναρέτου ζωής, το πολύτιμον σκεύος των δωρεών του Παναγίου Πνεύματος, τον Θεοφόρον Ιεράρχη, τον Άγιον Νεκτάριον επίσκοπον, Πενταπόλεως.
Η οσία Παρασκευή η νέα η Επιβατινή έφθασε σε μεγάλα ύψη αρετής και αγιότητος παρά το γεγονός ότι έζησε τόσο λίγα χρόνια πάνω στη γη. Το άφθαρτο Λείψανό της εδώ και δέκα αιώνες είναι ένα μεγάλο θαύμα καθώς ομοιάζει μ’ ένα ζωντανό άνθρωπο ο όποιος κοιμάται. Φυλάσσεται στο Ιάσιο της Ρουμανίας, μέσα σε ασημένια λειψανοθήκη, και παραμένει μιά αστείρευτη πηγή ιάσεων και ευλογίας για κάθε πιστό και για τους λαούς ολόκληρης της Βαλκανικής, που τόσο δοκιμάστηκαν στην πάροδο της ιστορίας.
Μ' αρέσουν τα ποιήματα που ζουν στο δρόμο, έξω απ' τα βιβλία: αυτά που τουρτουρίζουν στις γωνιές κι όλο καπνίζουν σαν φουγάρα· που αναβοσβήνουν, μες στη νύχτα, σαν Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια... [Νίκος Χουλιαράς]
kimintenia 