kimintenia

14 Φεβρουαρίου

«Αυτός, αυτοίς και κόσμος και πλούτος και έπαινος»
Άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης
(από τον εγκωμιαστικό του λόγο για τον Άγιο Νικόλαο)

Μετά την πτώση της Βασιλεύουσας Κωνσταντινούπολης, την 29η Μαΐου 1453, οι Τούρκοι κατέλαβαν, το 1460, και την Πελοπόννησο, της οποίας οι κάτοικοι ήδη λόγω των συνεχόμενων κατακτήσεων ζούσαν σε όρια εξαθλίωσης. Με την επέλαση των Τουρκικών ορδών στις πόλεις, αλλά και στην ύπαιθρο του Μοριά οι συνθήκες επιδεινώθηκαν και όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται για την περιοχή της Στυμφαλίας από ιστορικούς της εποχής, τα κτήματα της περιοχής και τα κοπάδια αιγοπροβάτων ανήκαν αποκλειστικά στον Τούρκο διοικητή που είχε για έδρα του το Καλλιάνοι και οι ντόπιοι ζούσαν καταδιωγμένοι στις σπηλιές των βουνών, πολύ φτωχά με το ελάχιστο σιτάρι που καλλιεργούσαν στα οροπέδια.

Αυτά τα δύσκολα χρόνια, περίπου το 1520, γεννήθηκε στο Ψάρι Κορινθίας ο Νικόλαος. Οι γονείς του, Ιωάννης και Καλή, από άγνωστη αιτία, πέθαναν περίπου το 1532, όταν ο Νικόλαος ήταν μόλις δώδεκα ετών. Η έλλειψη των στοιχειωδών, αλλά πολύ περισσότερο η ορφάνια, έσπρωξαν τον νεαρό να ακολουθήσει συγχωριανούς του Ψαραίους που ξενιτεύονταν για αναζήτηση καλύτερης μοίρας. Αυτό το οδοιπορικό τον έφερε μετά από πολλές δυσκολίες στην Συληβρία της ανατολικής Θράκης, κοντά στην Κωνσταντινούπολη.

Εκεί με μόχθο κάθε μέρα έβγαζε τον επιούσιο μέχρι που μεγαλώνοντας εργάστηκε ως πλανόδιος παντοπώλης στον κεντρικό δρόμο της Πόλης. Αργότερα παντρεύτηκε Χριστιανή, απέκτησε παιδιά και ζούσε με χαρακτηριστικά Χριστιανικό τρόπο και Ελληνοπρέπεια. Η έλλειψη και των πλέον απαραιτήτων στα παιδικά του χρόνια, τον είχαν κάνει ιδιαίτερα ελεήμονα έναντι των φτωχών, χωρίς ποτέ να ξεχωρίζει αν ο φτωχός ήταν Χριστιανός ή Μωαμεθανός. Αυτό τον έκανε ιδιαίτερα γνωστό και αγαπητό στους κατοίκους της περιοχής, αλλά δεν άργησε να προκαλέσει και το φθόνο των Τούρκων συναδέλφων του. Αυτοί τον κατηγόρησαν ως υβριστή του προφήτη Μωάμεθ, στον Έπαρχο της Κωνσταντινούπολης Σινάν, ο οποίος ήταν συγγενής εξ αγχιστείας με τον τότε Σουλτάνο, Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. Ο Σινάν που ήταν από τους σκληρότερους διώκτες του Χριστιανισμού εκείνης της εποχής, διέταξε να συλληφθεί αμέσως ο Νικόλαος και να οδηγηθεί μπροστά του. Ενώπιον του επάρχου ο Νικόλαος αρνήθηκε την κατηγορία περί υβρισμού, αλλά ταυτόχρονα ευθαρσώς είπε στον Σινάν ότι μόνος Θεός είναι ο Θεός των Χριστιανών.

Ο Οβελίσκος του Μεγ. Θεοδοσίου στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινουπόλεως
(σημερινή πλατεία Σουλτάν Αχμέτ, Dikilitaş – Sultan Ahmet Meydanı),
τόπος μαρτυρίου του Αγίου νεομάρτυρος Νικολάου Κορινθίας
(1862, eistinpolin330.blogspot.com)

Αυτά τα λόγια του Νικόλαου εκνεύρισαν ιδιαίτερα τον έπαρχο, ο οποίος και απαίτησε από τον Νικόλαο να ασπαστεί αμέσως την θρησκεία των Μωαμεθανών, αν θέλει να σώσει τη ζωή του. Η απάντηση του Νικολάου ήταν κατηγορηματικά αρνητική: «Όχι αυτό δεν θα γίνει ποτέ!» και τότε ο Σινάν, εκτός εαυτού, παρέδωσε τον Νικόλαο στους βασανιστές, οι οποίοι τον χτυπούσαν επί ώρες, με βέργες από ροδιά μέχρι που όλο του το σώμα έγινε μια πληγή. Σχεδόν ημιθανή τον πέταξαν σε ένα άθλιο μπουντρούμι για τέσσερις ημέρες χωρίς νερό και φαγητό. Την Πέμπτη ημέρα τον έφεραν και πάλι ενώπιον του επάρχου, ο οποίος σύμφωνα μα την πάγια πρακτική των Τούρκων άρχισε τώρα να του θυμίζει την οικογένειά του και να του τάζει μεγάλα αξιώματα, αν αρνιόταν την πίστη του. Του έταξε μεταξύ των άλλων να τον κάνει και έφορο του καινούργιου πτωχοκομείου που τότε κτιζόταν στην Πόλη.

Η επιμονή αυτή του επάρχου Σινάν και το τάξιμο υψηλών θέσεων στον Νικόλαο αν άλλαζε την πίστη του, δείχνουν ότι ο Νικόλαος έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης στην περιοχή και γι’ αυτό οι Τούρκοι ήθελαν οπωσδήποτε να τον εμφανίσουν ως «δικό τους» άνθρωπο. Όμως ο Νικόλαος με σθένος και αποφασιστικότητα -παρά την σωματική του ταλαιπωρία- με στεντόρεια φωνή απαντά στις γαλιφιές του επάρχου: «Μη χάνεις τα λόγια σου τύραννε, εγώ γεννήθηκα Έλληνας και Χριστιανός, αυτό δεν αλλάζει. Εσύ με την εξουσία που έχεις, κάνε ό,τι θέλεις. Ακόμα και αν με σφάξεις, ή αν με κάψεις, ή αν με τεμαχίσεις, από το στόμα μου δεν θα ακούσεις τα λόγια που θέλεις». Ο Σινάν τότε διέταξε να του περάσουν χοντρές αλυσίδες σε όλο το σώμα, να τον βάζουν μέσα σε ένα τσουβάλι και να τον περιφέρουν όλη την ημέρα σε όλους τους κεντρικούς δρόμους της Κωνσταντινούπολης ως κοινό εγκληματία.

Το μαρτύριο του Αγίου νεομάρτυρος Νικολάου Κορινθίας (psarikorinthias.gr)

Το πλήθος των φανατικών μουσουλμάνων που είχε συγκεντρωθεί, έφτυνε, έσπρωχνε και λοιδορούσε τον Νικόλαο, ο οποίος καρτερικά προχωρούσε προς τον εκούσιο Γολγοθά του, προσευχόμενος. Μπορεί κανείς να φανταστεί σε αυτές τις συνταρακτικές στιγμές του, την γυναίκα του και τα παιδιά του, να ακολουθούν την πομπή -από φόβο διακριτικά- και να ανέχονται όλη αυτή τη διαπόμπευση. Άντεξε και αυτή τη δοκιμασία ενώπιον όλης της Τουρκιάς, ο Νικόλαος, προς απογοήτευση των λυσσομανούντων βασανιστών του, οι οποίοι στη συνέχεια τον οδήγησαν στον ιππόδρομο της Πόλης, όπου είχαν ανάψει τεράστια φωτιά. Το μένος τους ήταν τόσο μεγάλο για τον μάρτυρα που τον ανάλωναν καίγοντάς τον στη φωτιά για λίγο και στη συνέχεια βγάζοντάς τον από αυτήν, προκειμένου να επαυξήσουν τους -έτσι κι αλλιώς- φρικτούς του πόνους. Η ηρεμία όμως στο πρόσωπο του Νικολάου, παρ’ όλους τους πόνους, έκανε έξαλλους τους συγκεντρωμένους φανατικούς, οι οποίοι για εξευτελισμό αλλά και για να μην βρεθούν μετά τα οστά του, έριχναν στη φωτιά ψόφια σκυλιά φωνάζοντας: «Να Γκιαούρη, πάρε και τα αδέρφια σου».

Ήταν δωδεκάτη μεσημβρινή της 14ης Φεβρουαρίου του έτους 1554, ημέρα Πέμπτη όταν ο δήμιος αποκόπτοντάς του την κεφαλή, έβαζε τέλος στο μαρτύριο του Αγίου Νικολάου του εξ Ιχθύος Κορινθίας, ο οποίος εκείνη τη στιγμή παρελήφθη από τους Αγγέλους για να καταταχθεί πλέον στην χορεία των Αγίων της Ορθοδόξου πίστεως. Η τιμία κάρα του Νεομάρτυρα αγοράστηκε κρυφά από κάποιον Χριστιανό και παραδόθηκε στην ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Μεγάλου Μετεώρου, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα θαυματουργούσα.

Ο σθεναρός τρόπος με τον οποίο ο Άγιος Νικόλαος υπέμεινε το μαρτύριο, εντυπωσίασε τον Ελληνισμό της εποχής του και γι’ αυτό μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1558, ο τότε δεινός Θεολόγος της Ορθοδοξίας, Άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης (αρχές 16ου αι. – 1577), συνέγραψε εγκωμιαστικό λόγο και ακολουθία του Αγίου Νικολάου, τα οποία ανευρεθήκαν το 1928 στο Ιερό Βήμα της διαλυμένης Μονής Αγίας Τριάδος της Σιάμου, στην Πίνδο, από τον τότε Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος Ιεζεκιήλ (1874 -1953). Η μονή Αγίας Τριάδος, ήταν ένα από τα τετρακόσια είκοσι Μοναστήρια στον Ελληνικό χώρο, τα οποία διέλυσαν με την έλευσή τους στην Ελλάδα οι -προτεστάντες- Βαυαροί που εξουσίασαν την χώρα μας, όταν ο νεαρός Όθωνας ανέλαβε Βασιλιάς της Ελλάδας.

Στον εγκωμιαστικό λόγο αναφέρει χαρακτηριστικά ο Δαμασκηνός ο Στουδίτης, ότι όπως μεγαλύνθηκαν η Αθήνα από τον Κέκροπα και η Σπάρτη από τον Λυκούργο, έτσι και το Ψάρι πατρίδα του Αγίου Νικολάου του εξ Ιχθύος της Κορινθίας, μεγαλύνεται γιατί Εκείνον εξέθρεψε. Παραβάλλει στη συνέχεια τον Άγιό μας με τους Μεγαλομάρτυρες Γεώργιο, Δημήτριο, Μερκούριο, Αρτέμιο, Νέστορα, Προκόπιο, Θεόδωρο, από τους οποίους όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ουδόλως υστέρησε.

Η τιμία κάρα του Αγίου Νικολάου του νεομάρτυρα Κορινθίας (psarikorinthias.gr)

Ο ιερός ναός του Αγίου νεομάρτυρος Νικολάου στο Ψάρι Κορινθίας

Το 1968 οι κάτοικοι του χωριού και οι καταγόμενοι από το Ψάρι, μετά από τεράστια προσπάθεια, κατόπιν Πανελληνίου εράνου, υπό την άγρυπνη επίβλεψη των αείμνηστων παπά-Παναγιώτη Δημητράκη και Μιλτιάδη Παπαδημητρίου, κατάφεραν και έχτισαν περικαλλή Ναό στη μνήμη του Αγίου, που σήμερα αποτελεί για όλους τους καταγόμενους από το Ψάρι την «Ακρόπολη» της ψυχής μας. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου εγκαινιάστηκε την Κυριακή 5 Ιουνίου 1988 από τον τότε Μητροπολίτη Κορίνθου Μακαριστό Παντελεήμονα Καρανικόλα και έκτοτε καθιερώθηκε να εορτάζονται τα εγκαίνια του Ναού την πρώτη Κυριακή του Ιουνίου εκάστου έτους.

Άφιξη της τιμίας κάρας του Αγίου νεομάρτυρος Νικολάου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ψάρι Κορινθίας (psarikorinthias.gr)

Στις 6 Ιουνίου 1992 με ενέργειες της «Αδελφότητας Ψαριωτών Κορινθίας» και ιδιαιτέρως του τότε προέδρου της Αδελφότητας κ. Δημητρίου Δημητράκη, ήλθε στο χωριό μας από τα Μετέωρα για πρώτη φορά από το Μαρτύριό Του, η Ιερή Κάρα του Αγίου Νικολάου για διήμερη προσκύνηση. Είναι ίσως από τις συγκινητικότερες στιγμές που μπορεί να ζήσει κάποιος άνθρωπος η στιγμή που σύσσωμο το χωριό προϋπάντησε γονατιστό το συγχωριανό του Άγιο, στο διάσελο του χωριού, για πρώτη φορά μετά από το 1532, τότε που μικρό παιδάκι λυπημένο έφευγε με αβέβαια βήματα από το χωριό Του. Το βουβό κλάμα των κατοίκων, η κατάνυξη, οι καμπάνες όλων των εκκλησιών του χωριού που κτυπούσαν χαρμόσυνα, η ολονύκτια ακολουθία στον Ναό του Αγίου Νικολάου είναι κάτι που δεν ξεχνιέται ποτέ, απ’ όσους το έζησαν.

H Ιερή Κάρα του Αγίου Νικολάου επανήλθε και πάλι στο χωριό μας το επόμενο έτος (1993) και μετά μεσολάβησαν 21 χρόνια μέχρι την 30ή Μαΐου 2014, όταν και πάλι το χωριό μας είχε την ευλογία της ελεύσεώς Της.

Εξωραϊσμός της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου του εξ Ιχθύος

Από το 2006 έχει ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια όλων των Ψαραίων, προκειμένου να αναδείξουν τον Ιερό Ναό του Αγίου τους. Η σχολή αγιογραφίας του Δήμου Καισαριανής και ο τότε επικεφαλής της σχολής, δάσκαλος Αγιογράφος κ. Νίκας Αλέξανδρος -μετά από παρακλήσεις της συγχωριανής μας Σοφίας Σκούρτη – Βογιατζάκη, η οποία ήταν μέλος της σχολής -εντυπωσιασμένοι από τον βίο του Αγίου μας, κατασκεύασαν και χάρισαν στον Ναό του Αγίου τρία εμβληματικά έργα (Παντοκράτορας, Πλατυτέρα και Άκρα Ταπείνωση). Τα έργα πριν τοποθετηθούν στην εκκλησία του Αγίου, εκτέθηκαν για τρεις ημέρες στο πνευματικό κέντρο του Δήμου Καισαριανής, όπου τα θαύμασαν πολλοί επισκέπτες.

Το μεγάλο αυτό βήμα βρήκε την άμεση συμπαράσταση του «Πολιτιστικού Συλλόγου Απανταχού Ψαριωτών Κορινθίας» και της τότε Εκκλησιαστικής επιτροπής (Βασίλης Π. Λυκαργύρης, Βασίλης Γ. Λέγγας, Γιώργος Η. Σπηλιόπουλος) και έτσι ξεκίνησε η Αγιογράφηση. Είναι ιδιαίτερα συγκινητικά τα πρωτότυπα έργα από το βίο και το μαρτύριο του Αγίου, όπως το έργο που απεικονίζει τον Άγιο Νικόλαο να κρατά στην αγκαλιά του και να ευλογεί το χωριό Του. Από τα τελευταία τοποθετημένα έργα, είναι έργο το οποίο δείχνει τους κατοίκους του χωριού το 1968, να προσφέρουν τον αποπερατωμένο Ιερό Ναό στον προστάτη Άγιο. Ένα εμβληματικό έργο που ξυπνά πολλές μνήμες σε όποιον το ατενίζει.

Παράλληλα με την Αγιογράφηση, έγιναν και εργασίες επέκτασης του Ιερού Ναού και αποκατάστασης του εξωτερικού μέρους του, με επένδυση όλης της επιφάνειας με ειδική καλαίσθητη πέτρα με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ελπίζουμε μελλοντικά στην συναίνεση όλων των ιδιοκτητών των εφαπτόμενων με το προαύλιο της εκκλησίας χωραφιών, προκειμένου αυτά να περιέλθουν στο ζωτικό χώρο του Ναού, για να επεκταθεί ο συγκεκριμένος χώρος και να οργανώνονται εκεί στο μέλλον εκδηλώσεις στη μνήμη του Αγίου. Ήδη η οικογένεια του συγχωριανού μας Ιωάννη Βασ. Σπηλιόπουλου, δώρισε ένα (1) από τα εφαπτόμενα χωράφια για την ευώδοση αυτής της προσπάθειας.

Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου του νεομάρτυρος στο Ψάρι σε παλαιότερο εορτασμό της μνήμης του (psarikorinthias.gr)

Είναι φανερό ότι όλες οι παραπάνω παρεμβάσεις γίνονται αποκλειστικά με δωρεές που προέρχονται από συγχωριανούς όπου γης. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι όλοι όσοι είδαν το φώς του ήλιου στο Ψάρι νιώθουν ότι έχουν την ηθική υποχρέωση ν’ αναδείξουν, με την όποια βοήθειά τους, τον Άγιο Νικόλαο. Επιδίωξή μας είναι, στο μέλλον ο Ναός του Αγίου Νικολάου του εξ Ιχθύος Κορινθίας να καταστεί προσκυνηματικός. Για την πραγμάτωση αυτής της προσπάθειας, ελπίζουμε στην ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κορίνθου κ.κ. Διονυσίου, αλλά και στην συμπαράσταση των φορέων του Δήμου Σικυωνίων και του Νομού Κορινθίας συνολικότερα.

Το θαύμα της παρουσίας του Αγίου Νικολάου στην ιδιαίτερη πατρίδα του

Άρης Σκούρτης

Ήτο Μάης του 1968, κόντευε να βγει η άνοιξη και … το κτίσιμο του ναού σταματά προσωρινά. Περπατώντας τότε στο χωριό, διαπιστώνεις τη αισθητή επέλαση της ανοίξεως, «βλέποντας» την ατίθαση εσθήτα του έαρος, να σκεπάζει όμορφα αυτό το χώρο… Τότε είναι που η εννιάχρονη Ειρήνη Λέγγα – Παπαγεωργίου θα μας διηγηθεί κάτι το αξιοθαύμαστο. Το μεγαλύτερο χάρισμα της Ειρήνης είναι η ειλικρίνεια. Ολόκληρη μια αθωότητα! Τούτο είναι φανερό και για έναν ανίδεο ακόμα… Έτσι λοιπόν εκμεταλλευόμενος σχεδόν κυνικά, αυτή την διαπίστωση, επιδόθηκα στην σκόπευση «υψηλού στόχου» ζητώντας της να θυμηθεί το όραμά της. Και η Ειρήνη στάθηκε μετά παρρησίας, θα έλεγα, στο ρόλο του «στόχου», σαν να ‘ξερε ίσως ότι ήταν αυτός ένας οδυνηρός τρόπος για να πει τι είχε δει τότε τον Μάη του 1968, έχοντας πολλές ενστάσεις γι’ αυτό που κάνει!!. Και ιδού τι μας διηγήθηκε, έμπροσθεν του συζύγου της  Βασίλη, της  κόρης της, της πεθεράς της, και του γαμβρού της, ένα κυριακάτικο μεσημέρι στο σπίτι τους:

«Ήταν 5η ώρα το πρωί, εννέα χρόνων εγώ τότες, πηγαίνω να βοηθήσω στην ετοιμασία για το σκάρισμα των προβάτων. Ξάφνου, πάνω από την Γκορτσιά, που βρίσκονταν πλησίον του κτίσματος της οικοδομής του ναού, βλέπω μια φωτεινή  ανθρώπινη μορφή, μ’ ένα μεγάλο φωτοστέφανο. Το προσέχω εκστασιασμένη. Ρίχνω το βλέμμα μου αλλού. Ξαναγυρνώ στο δένδρο, αντικρίζω πάλι το ίδιο θέαμα. Παραμένω σιωπηλή για λίγο και τρομαγμένη, παιδίσκη ούσα… φωνάζω έντρομη την μητέρα μου και της το δείχνω. Συνεχίζω τη μέρα μου πηγαίνοντας στο σχολείο. Την επόμενη μέρα θα ξαναντικρύσω το απόγευμα, το ίδιο ακριβώς όραμα. Την μεθεπομένη, θα το ξαναδώ το μεσημέρι στο ίδιο ακριβώς σημείο, με τον ίδιο απαράλλαχτο τρόπο, με το ίδιο δέος! Πρέπει να πω εδώ, πως στην οικογένεια μου δεν ήσαν τόσο θρησκευόμενοι για να είμαι επηρεασμένη, καθώς και εγώ πήγαινα στην εκκλησία μόνο με το σχολείο, διότι βοηθούσα με την αδελφή μου στις πολλές δουλειές στο σπίτι και στα πρόβατα.

Η τιμία κάρα του Αγίου νεομάρτυρα Νικολάου (psarikorinthias.gr)

Το συγκεκριμένο διαδίδεται, στόμα με στόμα. Μαθαίνοντάς το ο παπά-Τάκης με φωνάζει στην Παναγία, ζητώντάς μου να του διηγηθώ τι ακριβώς είχε συμβεί. Έντονα προβληματισμένος ο παπάς, με παρακαλεί να του δείξω σε ποια εικόνα που βλέπω μπρος μου μέσα στην εκκλησία, έμοιαζε αυτό το οποίο είχα δει. Αφού παρατήρησα με προσοχή όλες τις εικόνες του δείχνω μία, λέγοντάς του: αυτή! Η εικόνα εκείνη απεικόνιζε τον Άγιο Νικόλαο τον Νεοφανή, όπως μου είπε τότε ο παππούς. Τον Άγιο Νικόλαο εγώ, μέχρι τότε δεν γνώριζα  διόλου, καθώς στο σπίτι μας δεν μιλούσαμε για τέτοια θέματα.

Από τότε και ύστερα έμαθα κι εγώ για τον Άγιο, πως η εκκλησία που κτίζονταν και ήταν  στα θεμέλια κοντά στο πατρικό μου σπίτι, θα ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο. Μετά από αυτό,  προβληματισμένοι οι εμπλεκόμενοι, καταβάλλουν προσπάθειες για την συνέχιση του έργου, με γρηγορότερους ρυθμούς, για να φθάσουμε στο σημερινό εντυπωσιακό αποτέλεσμα, που όμως απαιτούνται αρκετά ακόμη, όπως  μονολεκτικά αναφέρουμε: Εργασίες αποκατάστασης εξωτερικού χώρου του Ναού, αγορά εφαπτομένων με τον αύλιο χώρο της εκκλησίας οικοπέδων και χωραφιών, εφαρμογή και υλοποίηση της μελέτης σχεδίου του πολιτικού μηχανικού συμπατριώτη μας, αείμνηστου Βασίλη Παν. Πανόπουλου από την Πάτρα, αποπεράτωση της Αγιογράφησης, μόνιμη παραμονή της Ιεράς Κάρας του  Αγίου στο Ψάρι.

Άγιε του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών!

Πηγή: psarikorinthias.gr