Έθιμα και παραδόσεις των Θεοφανείων


Πληθώρα εθίμων και παραδόσεων, με ρίζες βαθιά στον χρόνο, αναβιώνουν την ημέρα των Θεοφανείων σε κάθε γωνιά της Ελλάδας

Με αγιασμό και ρίψη του σταυρού στη θάλασσα γιορτάζεται η βάπτιση του Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ανήμερα τα Θεοφάνεια. Οι πιο τολμηροί θα βουτήξουν στα παγωμένα νερά της θάλασσας σε λιμάνια, αλλά και σε ποτάμια και λίμνες, και θα συναγωνιστούν ποιος θα πιάσει τον σταυρό. Αυτός που θα τον ανεβάσει στην επιφάνεια οι πιστοί θεωρούν ότι θα έχει καλή τύχη και υγεία όλο τον χρόνο.

Συνέχεια

Κορμός σοκολάτας

Στο ξεκίνημα του νέου έτους παραθέτουμε μια συνταγή για γλυκό, για να είναι και όλη η Χρονιά γλυκιά, ευτυχισμένη και δημιουργική για όλους τους φίλους και τις φίλες! Ο σοκολατένιος κορμός είναι ένα ξεχωριστό γλύκισμα για το γιορτινό μας τραπέζι, αλλά και για κάθε περίσταση, καθ’ όλη τη διάρκεια της Χρονιάς, που θα αγαπήσουν μικροί και μεγάλοι! Καλή Χρονιά! Χρόνια πολλά!

Συνέχεια

Η Ιερά Μονή των Ποιμένων

Giotto (1267-1337), Η Γέννηση του Χριστού

Η Ιερά Μονή των Ποιμένων στα Ιεροσόλυμα είναι χτισμένη στον τόπο όπου αναγγέλθηκε για πρώτη φορά η Γέννηση του Μεσσία, εκεί όπου Άγγελος Κυρίου ευαγγελίσθηκε τη Γέννησή Του στους απλοϊκούς Ποιμένες της περιοχής. Τα κτήματα της Παναγίας, αφού ανήκαν στους γονείς της Ιωακείμ και Άννα, βρίσκονται σε μία έκταση περίπου δύο χιλιόμετρα βόρεια του Σπηλαίου της Γέννησης, μέρος της οποίας καταλαμβάνει το σπήλαιο όπου έμεναν και ενταφιάστηκαν οι Ποιμένες που έσπευσαν πρώτοι να προσκυνήσουν το Θείο Βρέφος. Γείτονες και κάτοικοι της περιοχής, ακόμη και σήμερα, ομολογούν πως συχνά βλέπουν μια μαυροφορεμένη γυναίκα να περιφέρεται στα κτήματα και είναι σίγουροι πως η Μεγαλόχαρη τα προστατεύει. Ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής των Ποιμένων, Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Καζάκος, μιλάει για την ιστορία της περιοχής και της Ιεράς Μονής στο βίντεο που παραθέτουμε.

Συνέχεια

Κρεατόπιτα Θράκης με πράσα και μπαχαρικά

Δεν έχουν τέλος τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στην Ελλάδα, Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Ένα ιδιαίτερο γευστικό έθιμο των χωριών της Θράκης συνδέεται με τη γεύση. Πρόκειται για την εβρίτικη «αλμυρή βασιλόπιτα», που μεταξύ των φύλλων της έκρυβε, εκτός από το παραδοσιακό φλουρί, καρπούς, ξυλάκια ή άλλα υλικά της φύσης με διαφορετικούς συμβολισμούς -άλλο σχετιζόταν με την καλή υγεία, άλλο με την καλή σοδειά, άλλο με το μοίρασμα των αγροτικών εργασιών κατά το νέος έτος. Εδώ παραθέτουμε μια φανταστική συνταγή κρεατόπιτας από την Ανατολική Θράκη, που σήμερα ανήκει στην Τουρκία. Την έφτιαχναν την Πρωτοχρονιά και της έβαζαν κανονικά το φλουρί μέσα είτε κατά την προετοιμασία είτε κατά την κοπή. Η πίτα κοβόταν και σερβιριζόταν σε πιάτα, το φλουρί (αν δεν είχε μπει στην προετοιμασία) έμπαινε σε ένα ψημένο κομμάτι, τα πιάτα μπερδεύονταν μεταξύ τους από την οικοδέσποινα και κάθε παρευρισκόμενος διάλεγε το δικό του ελπίζοντας να είναι ο τυχερός.

Συνέχεια

Πάντα ο νους μου θα ‘ναι στο νησί…

Αντάρα και παγωνιά, τ’ αφρισμένο κύμα και ο βοριάς δίνουν μια εικόνα άγριας ομορφιάς στο άλλοτε ηλιόλουστο και γεμάτο κόσμο λιμάνι της Αίγινας. Κι εμείς στην καρδιά της πόλης με τα πολύχρωμα λαμπιόνια, τις ετοιμασίες των εορτών, τα πηγαιν’ έλα, τις μαζώξεις σε φιλικά σπίτια και τους δρόμους γεμάτους κίνηση, αφήνουμε το νου να τρέξει στην έρημη αποβάθρα που τόσες όμορφες αναμνήσεις μας κλείνει σε κάθε κυματισμό της, κάθε φορά που η ματιά μας την αντικρίζει και γαληνεύει πάνω της…

Συνέχεια

Στο Χριστό στο Κάστρο (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

Έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη

Τὸ Γιάννη τὸ Νυφιώτη καὶ τὸν Ἀργύρη τῆς Μυλωνοῦς, τοὺς ἔκλεισε τὸ χιόνι ἀπάν᾽ στὸ Κάστρο, τ᾽μ πέρα πάντα, στὸ Στοιβωτὸ τὸν ἀνήφορο· τ᾽ ἀκούσατε;

Οὕτως ὡμίλησεν ὁ παπα-Φραγκούλης ὁ Σακελλάριος, ἀφοῦ ἔκαμε τὴν εὐχαριστίαν τοῦ ἐξ ὀσπρίων κ᾽ ἐλαιῶν οἰκογενειακοῦ δείπνου, τὴν ἑσπέραν τῆς 23 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 186… Παρόντες ἦσαν, πλὴν τῆς παπαδιᾶς, τῶν δύο ἀγάμων θυγατέρων καὶ τοῦ δωδεκαετοῦς υἱοῦ, ὁ γείτονας ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός, πεντηκοντούτης, οἰκογενειάρχης, ἀναβὰς διὰ νὰ εἴπῃ μίαν καλησπέραν καὶ νὰ πίῃ μίαν ρακιά, κατὰ τὸ σύνηθες, εἰς τὸ παπαδόσπιτο· κ᾽ ἡ θειὰ τὸ Μαλαμὼ ἡ Καναλάκαινα, μεμακρυσμένη συγγενής, ἐλθοῦσα διὰ νὰ φέρῃ τὴν προσφοράν της, χήρα ἑξηκοντοῦτις, εὐλαβής, πρόθυμος νὰ τρέχῃ εἰς ὅλας τὰς λειτουργίας καὶ νὰ ὑπηρετῇ δωρεὰν εἰς τοὺς ναοὺς καὶ τὰ ἐξωκκλήσια.

Συνέχεια

Τα Σπάργανα του Χριστού, το ηπειρώτικο γλύκισμα των Χριστουγέννων

Τα «Σπάργανα του Χριστού» είναι οι ηπειρώτικες χριστουγεννιάτικες τηγανίτες, ένα από τα ωραιότερα γλυκά του τόπου μας, που η θύμησή του μας γεμίζει συγκίνηση και φέρνει στον νου στιγμές, εικόνες και πρόσωπα αγαπημένα. Και τούτο, γιατί για να φτιάξουν τα σπάργανα οι μανάδες μας μαζεύονταν δυο – τρεις γειτόνισσες μαζί κι εκεί, γύρω απ’ τη φωτιά, ακούγαμε ιστορίες και παράξενες δοξασίες του Δωδεκαημέρου, χιλιοειπωμένες μεν, αλλά που πάντα τις περιμέναμε με την ίδια αδημονία, αφήνοντας την παιδιάστικη φαντασία μας να ταξιδεύει… Αξιοσημείωτο είναι ότι αναφορές στα Σπάργανα του Χριστού πέρασαν μέχρι και στα Κάλαντα των Χριστουγέννων στην Ήπειρο, αφού το έθιμο είναι ευρύτατα διαδεδομένο τόσο στην πρωτεύουσα, στα Γιάννενα, όσο και σε άλλες πόλεις και σε όλα τα χωριά της περιοχής!

Συνέχεια

Τα Χριστούγεννα στη νεοελληνική Ποίηση

Για τους φίλους του ιστολογίου, μία συλλογή ποιημάτων με θέμα τη γέννηση του Θεανθρώπου. Κάθε ποιητής και ποιήτρια, με τη δική του ή δική της ευαισθησία, εκφράζεται γι’ αυτό το ανεπανάληπτο γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας. Η συλλογή είναι ενδεικτική καθώς η Γέννηση του Χριστού ενέπνευσε και εμπνέει τους καλλιτέχνες κάθε εποχής. Τα Ποιήματα που ανθολογούνται είναι, κατά σειρά, τα ακόλουθα:

Συνέχεια

Μαρμπλ κέικ Χριστουγέννων

Το Μαρμπλ κέικ είναι ένα κλασικό κέικ βανίλιας – σοκολάτας. Πήρε το όνομά του από τα σχήματα της σοκολάτας στο εσωτερικό του που μοιάζουν πολύ με τα χρώματα που εμφανίζει το μάρμαρο (αγγλ. marble). Είναι ένα αγαπημένο συνοδευτικό για τον πρωινό καφέ αλλά και για το απογευματινό τσάι και ένα καθιερωμένο κέρασμα που έχει κατακτήσει τον κόσμο! Σερβίρεται σκέτο αλλά και με επικάλυψη άχνης ζάχαρης ή γλάσου σοκολάτας. Πασπαλισμένο με άχνη ζάχαρη και γιορτινά στολίδια είναι μια ιδανική γευστική πρόταση για τις Χριστουγεννιάτικες μέρες που πλησιάζουν!

Συνέχεια

Παραδοσιακά Ραγκουτσάρια στη μαγευτική Καστοριά

Τα περίφημα «Ραγκουτσάρια» είναι τριήμερο καρναβαλικών εκδηλώσεων στην πόλη της Καστοριάς, που διαρκεί από τις 6 έως τις 8 Ιανουαρίου. Πρόκειται για ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων και αποτελεί αναβίωση αρχαίων διονυσιακών τελετών.

Συνέχεια

Η ιστορία ενός Μεγάλου: Βασίλειος Καισαρείας

Η μορφή του Μεγάλου Βασιλείου στην Ελληνορθόδοξη παράδοση και στην κουλτούρα της δυτικής κοινωνίας

Άγιος Βασίλειος ο Μέγας (330-379 μ.Χ.)

Ο Μέγας Βασίλειος ανήκει στους μεγάλους άνδρες της ιστορίας. Έζησε σε μια εποχή που ο παλιός ειδωλολατρικός κόσμος έδυε οριστικά και ένας νέος κόσμος, ο χριστιανικός ανέτειλε. Αυτός, μαζί με τους άλλους μεγάλους Πατέρες του 4ου μ.Χ. αιώνα, υπήρξε ένας από τους φορείς αυτού του νέου κόσμου. Και ακόμη περισσότερο: ο μεγάλος αυτός άνδρας, συνέβαλε καθοριστικά στην ομαλή μετάβαση στην νέα πολιτισμική πραγματικότητα. Αξιολόγησε με θαυμαστό τρόπο τα θετικά στοιχεία του αρχαίου κόσμου, τα οποία ενέταξε στη νέα πίστη και στον νέο αναδυόμενο χριστιανικό πολιτισμό. Χρησιμοποίησε με καταπληκτική δεξιότητα την αρχαιοελληνική φιλοσοφική σκέψη και τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, μέσω των οποίων εξέφρασε τις αιώνιες και σώζουσες αλήθειες της Θείας Αποκαλύψεως. Υπήρξε, τέλος, ο κατ’ εξοχήν θεοφόρος Πατέρας της Εκκλησίας, ο οποίος κατέστησε την χριστιανική πίστη τρόπο ζωής και πολιτείας και τους πιστούς αληθινό «βασίλειον ιεράτευμα», όπως ψάλλουμε στο απολυτίκιο της εορτής του! (Λάμπρος Σκόντζος, «Μέγας Βασίλειος: ο Κορυφαίος Πατέρας της Εκκλησίας μας», απόσπασμα)

Κι όμως σήμερα, ο Μέγας Βασίλειος, τούτος ο στήλος της Ορθοδοξίας, ο Άγιος Βασίλειος των χριστιανών ορθοδόξων, αποτελεί ένα κραυγαλέο παράδειγμα αλλοτρίωσης… Η εικόνα του ασκητικού Ιεράρχη, που συνδέθηκε με την εορτή της Πρωτοχρονιάς, αντικαταστάθηκε σιγά – σιγά από την πληθωρική μορφή του δυτικού Santa Claus, όχι βέβαια για λόγους πνευματικούς, αλλά προς εξυπηρέτηση υλικών – καταναλωτικών αναγκών και επιχειρηματικών συμφερόντων… O ευρωπαίος και αμερικανός Άγιος Βασίλης δείχνουν το όνειρο μιας κοινωνίας που στηρίζεται στην ευημερία, στην αφθονία, στην καλοπέραση, στην ευδαιμονία και στη μακροημέρευση του ανθρώπου.

Συνέχεια

«Εζ-Βασίλη», το κατανυκτικό προσκύνημα στο σπήλαιο του Αγίου Βασιλείου

Ο Μέγας Βασίλειος έζησε στην Καππαδοκία και αφιέρωσε την ζωή του στην βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Θεωρείται στην παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής και δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας. Σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, στην Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα. Η 1η Ιανουαρίου 379 μ.Χ., ημέρα της κηδείας του, διατηρούμενη στην παράδοση, θεωρήθηκε απ’ όλους τους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά.

Συνέχεια

Μέγας Βασίλειος – Λόγοι, νομικά και έργα

Ο Μέγας Βασίλειος ανήκει στους μεγάλους άνδρες της ιστορίας. Έζησε σε μια εποχή που ο παλιός ειδωλολατρικός κόσμος έδυε οριστικά και ένας νέος κόσμος, ο χριστιανικός ανέτειλε. Μαζί με τους άλλους μεγάλους Πατέρες του 4ου αιώνα, υπήρξε ένας από τους φορείς αυτού του νέου κόσμου και συνέβαλε καθοριστικά στην μετάβαση στην νέα πραγματικότητα. Αξιολόγησε με θαυμαστό τρόπο τα θετικά στοιχεία του αρχαίου κόσμου, τα οποία ενέταξε στη νέα πίστη και στον νέο αναδυόμενο χριστιανικό πολιτισμό. Χρησιμοποίησε με καταπληκτική δεξιότητα την αρχαιοελληνική φιλοσοφική σκέψη, τα νομοκανονικά διδάγματα της επιστήμης του δικαίου και τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, μέσω των οποίων εξέφρασε τις αιώνιες και σώζουσες αλήθειες της Θείας Αποκαλύψεως. Υπήρξε ο κατ’ εξοχήν θεοφόρος Πατέρας της Εκκλησίας, ο οποίος κατέστησε την χριστιανική πίστη τρόπο ζωής και πολιτείας και τους πιστούς αληθινό «βασίλειον ιεράτευμα», όπως ψάλλουμε στο απολυτίκιο της εορτής του.

Συνέχεια

Των 14.000 σφαγιασθέντων Νηπίων υπό του Ηρώδου (Αλέξανδρος Σμέμαν)

π. Αλέξανδρος Σμέμαν

Η σφαγή των νηπίων (choratouaxoritou.gr)

«Φωνή εν Ραμά ηκούσθη θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς. Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής και ουκ ήθελε παρακληθήναι, ότι ουκ εισίν» (Ιερεμ. 31, λα’ 15)

Δεν προλαβαίνουμε να χαρούμε τα Χριστούγεννα, αυτή τη γιορτή της ειρήνης και της καλωσύνης που ακτινοβολεί το Παιδί της Βηθλεέμ, και τότε το ευαγγέλιο μας προσκαλεί να παρασταθούμε μάρτυρες της έκρηξης μιας τρομακτικής μοχθηρίας απέναντι σ’ Αυτό, μιας μοχθηρίας που ποτέ δε θα τελειώσει ή θα αδυνατίσει…

Συνέχεια