Το Κάστρο του Διδυμοτείχου

Το Διδυμότειχο είναι μία ιστορική Καστροπολιτεία, στην οποία άφησαν το αποτύπωμά τους πολλές και σημαντικές προσωπικότητες διαχρονικά. Ιδιαίτερη θέση στην ιστοριογραμμή της πόλης, κατέχουν μέλη της δυναστείας των Παλαιολόγων καθώς και άλλα πρόσωπα του συγγενικού ή του στρατιωτικοπολιτικού τους κύκλου.

Συνέχεια →

Η αρχική οχύρωση της Κωνσταντινούπολης οφείλεται στον ιδρυτή της, τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α’ (307-337). Σύμφωνα με την παράδοση, ο ίδιος χάραξε τη γραμμή που θα ακολουθούσαν τα χερσαία τείχη της Πόλης. Όμως, ήδη από τα τέλη του 4ου αιώνα, η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού της Βασιλεύουσας δημιουργούσε προβλήματα έλλειψης χώρου και ευνοούσε την τάση να επεκταθεί ο πολεοδομικός ιστός της εκτός των τειχών του Κωνσταντίνου. Παράλληλα, η εμφάνιση του κινδύνου των Ούννων στο βόρειο σύνορο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στις αρχές του 5ου αιώνα, κατέστησε απαραίτητη την κατασκευή ισχυρότερης αμυντικής γραμμής, καθώς το δυτικό τμήμα της οχύρωσης της Κωνσταντινούπολης ήταν το πλέον ευάλωτο σε μαζική επίθεση από την πεδιάδα της Θράκης.

Συνέχεια →

29 Μαΐου

«Κέρας κριοῦ κτεῖνάν σε, Θεοδοσία,
Ὤφθη νέον σοι τῆς Ἀμαλθείας κέρας»

Συνέχεια →

13 Μαρτίου
29 Μαΐου

Η Ελένη Δραγάση (Helena Dragaš, 1371-1450) και αργότερα, ως σύζυγος του Μανουήλ Β’ Παλαιολόγου, «Ελένη η εν Χριστώ τω Θεώ αυγούστα και αυτοκρατόρισσα των Ρωμαίων η Παλαιολογίνα», ήταν θυγατέρα του Κωνσταντίνου Δραγάση, ενός από τους πολλούς ηγεμόνες – κληρονόμους του μεγάλου Σέρβου κράλη (βασιλιά) Στεφάνου Δουσάν. Καταγόταν από βασιλική και ευλογημένη γενιά. Στους προγόνους της συγκαταλέγονται άνθρωποι που αγίασαν, όπως ο Στέφανος Νεμάνια, σέρβος βασιλέας που μόνασε με το όνομα Συμεών και ήταν κτήτωρ της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους (13 Φεβρουαρίου). Ο Κωνσταντίνος Δραγάσης ανέλαβε την ηγεμονία της περιοχής μεταξύ των ποταμών Αξιού και Στρυμώνος, που σήμερα ανήκει στη Βουλγαρία.

Συνέχεια →

Αυτή ήταν η φράση με την οποία ο άγιος Αθανάσιος συνήθιζε ν’ αντιμετωπίζει, με σθένος και υπομονή, τα ασύλληπτα βάσανα, τις συκοφαντίες και τις διώξεις που υπέστη σε ολόκληρη τη σταυρική πορεία της ζωής του…

Συνέχεια →

4 Δεκεμβρίου

Οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας έβαλαν τη δική τους σφραγίδα ο καθένας στη διατύπωση της αποκαλυμμένης και σώζουσας αλήθειας. Είναι όντως θαυμαστό το γεγονός ότι ουδέποτε υπήρξε χρόνος στη δισχιλιόχρονη πορεία της Εκκλησίας μας να μην υπάρχουν Πατέρες και διδάσκαλοι, οι οποίοι εκφράζουν την αυτοσυνειδησία Της.

Συνέχεια →

14 Σεπτεμβρίου

«Τον Σταυρόν Σου προσκυνούμεν Δέσποτα και την αγίαν Σου Ανάστασιν υμνούμεν και δοξάζομεν»

Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού αποτελεί έναν σπουδαίο εορτολογικό σταθμό του εκκλησιαστικού έτους. Στις 14 Σεπτεμβρίου σύμπασα η Ορθοδοξία τιμά τον Σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως το «καύχημά» Της και η «δόξα» Της.

Συνέχεια →

31 Αυγούστου

«Χρυσῆν κορωνίδ’ οἷα, σεμνὴ Παρθένε,
Τῷ τοῦ χρόνου τίθημι σὴν Ζώνην τέλει.
Θέντο σορῷ Ζώνην πρώτῃ Πανάγνου Τριακοστῇ»

Μετά την Κοίμηση της Θεοτόκου, που κατά τις υπάρχουσες μαρτυρίες συνέβη το 47 μ.Χ., όταν η Παναγία μας ήταν σε ηλικία 59 ετών, στη Γεθσημανή, στην οικία του Ευαγγελιστού Ιωάννη, στον οποίο ο Ιησούς την είχε εμπιστευτεί από τον Σταυρό Του, διασώθηκαν εκτός από τα σπάργανα του τάφου Της, δύο από τα θεομητορικά της άμφια, η Εσθήτα και η Ζώνη Της.

Σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία κατασκεύασε η ίδια τη Ζώνη Της με τρίχες καμήλας. Τις τελευταίες ώρες της επίγειας ζωής της, κοντά της βρέθηκαν με τρόπο θαυμαστό, «επί νεφελών» οι Απόστολοι οι οποίοι εκείνη την περίοδο δεν ήταν όλοι στα Ιεροσόλυμα, αλλά σε μακρινούς τόπους όπου κήρυτταν το Ευαγγέλιο. Όταν εκοιμήθη η Θεοτόκος, οι Απόστολοι με ψαλμούς και ύμνους, εναπόθεσαν την Αγία Σορό της σε «καινόν μνημείον» στη Γεθσημανή, ενώ τρεις ημέρες μετά την κοίμησή της, η Παναγία μετέστη στους ουρανούς.

Η Τίμια Ζώνη της Παναγίας όπως φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους

Κατά θείαν οικονομίαν, ο Απόστολος Θωμάς, ευρισκόμενος στις Ινδίες, δεν ήταν παρών στην κηδεία της Θεομήτορος. Εκεί, μετά από τρεις ημέρες, και ενώ τελούσε τη Θεία Λειτουργία, βρέθηκε στη Γεθσημανή με θαυμαστό τρόπο και υπήρξε μάρτυρας της μεταστάσεώς της. Τότε παρακάλεσε την Παναγία να του δώσει για ευλογία τη Ζώνη της και εκείνη, καθώς ανέβαινε στους ουρανούς, του έριξε το Ιερό κειμήλιο. «Πρὸς δόξαν ἀκήρατον, ἀνερχομένη Ἁγνή, χειρί σου δεδώρησαι, τῷ Ἀποστόλῳ Θωμᾷ, τὴν πάνσεπτον Ζώνην σου», ψάλλουμε στο απολυτίκιο της εορτής της Καταθέσεως της Τιμίας Ζώνης.

Στη συνέχεια, ο Άγιος Απόστολος Θωμάς έτρεξε προς τον τάφο της Θεοτόκου, όπου συνάντησε τους άλλους Αποστόλους να προσεύχονται και τους παρακάλεσε να ανοίξουν τον τάφο για να προσκυνήσει το θεοδόχο σώμα Της. Έτσι αποφάσισαν, για χάρη του Αποστόλου που δεν πρόφτασε, ν’ ανοίξουν τον τάφο. Αλλά όταν τον άνοιξαν, μεγάλη κατάπληξη και θαυμασμός τους κυρίευσε όλους. Το σώμα έλειπε και στο μνήμα κείτονταν μόνο το σεντόνι με το οποίο είχαν τυλίξει το σώμα της Παναγίας. Η Παναγία αναστήθηκε και σωματικά ανελήφθη από τη γη στους ουρανούς χαρίζοντας θαυμαστή δύναμη στους Αποστόλους για το δύσκολο και τεράστιο έργο που είχαν ήδη ξεκινήσει.

Η ανακομιδή της τίμιας Ζώνης της Θεοτόκου, άλλοι λένε ότι έγινε από τον βασιλιά Αρκάδιο και άλλοι από το γιο του Θεοδόσιο τον Β’. Η μεταφορά έγινε από την Ιερουσαλήμ στην Κωνσταντινούπολη και την τοποθέτησαν σε μια χρυσή θήκη, που ονομάσθηκε αγία Σωρός. Όταν πέρασαν 410 χρόνια, ο βασιλιάς Λέων ο Σοφός άνοιξε την αγία αυτή Σωρό για τη βασίλισσα σύζυγό του Ζωή, που την διακατείχε πνεύμα ακάθαρτο. Όταν λοιπόν άνοιξε την αγία Σωρό, βρήκε την τίμια Ζώνη της Θεοτόκου να ακτινοβολεί υπερφυσικά. Και είχε μια χρυσή βούλα, που φανέρωνε το χρόνο και την ήμερα που μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Αφού λοιπόν την προσκύνησαν, ο Πατριάρχης άπλωσε την τιμία Ζώνη επάνω στη βασίλισσα, και αμέσως αυτή ελευθερώθηκε από το δαιμόνιο. Όποτε όλοι δόξασαν τον Σωτήρα Χριστό και ευχαρίστησαν την πανάχραντη Μητέρα Του, η οποία είναι για τους πιστούς φρουρός, φύλαξ, προστάτις, καταφυγή, βοηθός, σκέπη, σε κάθε καιρό και τόπο, ήμερα και νύκτα.

Στη συνέχεια η Αγία Ζώνη τεμαχίστηκε και τεμάχιά της μεταφέρθηκαν σε διάφορους ναούς της Κωνσταντινούπολης. Μετά την άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204 μ.Χ., κάποια τεμάχια αρπάχτηκαν από τους βάρβαρους και απολίτιστους κατακτητές και μεταφέρθηκαν στη Δύση. Ένα μέρος όμως διασώθηκε και παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη και μετά την απελευθέρωση της Πόλης από τον Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο. Φυλασσόταν στον ιερό ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών. Η τελευταία αναφορά για το άγιο λείψανο είναι ενός ανώνυμου Ρώσου προσκυνητή στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ του 1424 και 1453 μ.Χ. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τούς Τούρκους το 1453 μ.Χ., είναι άγνωστο τι απέγινε το υπόλοιπο μέρος της Αγίας Ζώνης. Έτσι, το μοναδικό σωζόμενο τμήμα είναι αυτό που φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου. Με εξαιρετικά περιπετειώδη τρόπο έφτασε εκεί.

Ο Άγιος Κωνσταντίνος είχε κατασκευάσει έναν χρυσό σταυρό για να τον προστατεύει στις εκστρατείες. Στη μέση του σταυρού είχε τοποθετηθεί τεμάχιο Τιμίου Ξύλου. Ο σταυρός έφερε επίσης θήκες με άγια λείψανα Μαρτύρων και ένα τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης. Όλοι οι βυζαντινοί αυτοκράτορες έπαιρναν έκτοτε αυτό τον σταυρό στις εκστρατείες τους. Το ίδιο έπραξε και ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Β’ Άγγελος (1185-1195) σε μία εκστρατεία εναντίον του ηγεμόνα των Βουλγάρων Ασάν. Νικήθηκε όμως και μέσα στον πανικό ένας ιερέας τον πέταξε στο ποτάμι για να μην τον βεβηλώσουν οι εχθροί. Μετά από μερικές μέρες όμως οι Βούλγαροι τον βρήκαν. Έτσι πέρασε στα χέρια του Ασάν.

Ιερά Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους

Οι Βούλγαροι ηγεμόνες, μιμούμενοι τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες, έπαιρναν μαζί τους στις εκστρατείες τον σταυρό. Σε μία μάχη όμως εναντίον των Σέρβων ο βουλγαρικός στρατός νικήθηκε από τον Σέρβο ηγεμόνα Λάζαρο (1371-1389). Ο Λάζαρος αργότερα δώρισε τον σταυρό του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου μαζί με το τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης.

Οι Άγιοι Πατέρες της Ιεράς Μονής διασώζουν και μία παράδοση σύμφωνα με την οποία η Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου αφιερώθηκε στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Στ’ Καντακουζηνό (1341-1354), ο οποίος στη συνέχεια παραιτήθηκε από το αξίωμα, εκάρη μοναχός με το όνομα Ιωάσαφ και μόνασε στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου.

Τα θαύματα που πραγματοποίησε και πραγματοποιεί η Τιμία Ζώνη είναι πολλά. Βοηθά ειδικά τις στείρες γυναίκες να αποκτήσουν παιδί, αν ζητήσουν με ευλάβεια τη βοήθειά της Παναγίας. Στις περιπτώσεις αυτές τους δίδεται τεμάχιο κορδέλας που έχει ευλογηθεί στη λειψανοθήκη της Αγίας Ζώνης και είναι αναρίθμητες οι αναφορές για γυναίκες που μπόρεσαν μετά να αποκτήσουν παιδί.

Η Αγία Ζώνη Κυψέλης

Σαν ένα μικρό ορθόδοξο στολίδι δεσπόζει στην περιοχή της Κυψέλης, η μικρή εκκλησία της Αγίας Ζώνης, δίπλα ακριβώς από τον μεγαλόπρεπο ναό που φέρει το ίδιο όνομα. Η εκκλησία βρίσκεται στον πεζόδρομο της Αγίας Ζώνης, από τον οποίο έχει ονοματοδοτηθεί ευρύτερα η συνοικία. Τον ναΐσκο έχτισε, κατά το διάστημα 1843-1857, ο ρώσος πρέσβης στην Ελλάδα Αλέξανδρος Πέτρου Οζερώφ, από κοινού με την σύζυγό του Όλγα, προκειμένου να αποτελέσει εκκλησία της οικογένειάς του.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αλέξανδρος Οζερώφ επέλεξε χωροταξικά αυτή την περιοχή για να κτίσει την εκκλησία, διότι του είχε συμβεί εκεί ένα μικρό θαύμα, το οποίο τον υπεκίνησε για λόγους ευλάβειας, να οικοδομήσει τον ναΐσκο. Συγκεκριμένα, καθώς περνούσε έφιππος από την περιοχή στην οποία υφίστατο τα προηγούμενα χρόνια εκκλησάκι, το οποίο ισοπεδώθηκε στις μάχες του 1821-1827, χτύπησε σε κάτι χαλάσματα και πέφτοντας από το άλογό του, αντίκρισε σε παρακείμενο βράχο λαξευμένη μια εικόνα της Παναγίας βρεφοκρατούσας, η οποία φορούσε ζώνη με δυο αγγέλους που εδέοντο.

Την οικοδόμηση του ναού είχε επιμεληθεί ένας έμπειρος ρώσος ιερωμένος, ο οποίος είχε επιμεληθεί και την αναστήλωση της ρώσικης εκκλησίας επί της οδού Φιλελλήνων, ο Αντονίν Καπούστιν.

Εις ό,τι αφορά την αρχιτεκτονική του τεχνοτροπία, ο ναΐσκος είναι σταυροειδής με τρούλο. Έχει ένα πανέμορφο υψηλής αισθητικής τέμπλο. Την αγιογραφία στις τέσσερις εικόνες του τέμπλου είχε φιλοτεχνήσει τον 19ο αιώνα, ο μοναχός Γεννάδιος Παπαδόπουλος, που είχε πραγματώσει λαμπρές σπουδές ζωγραφικής στη Μόσχα και στο Άγιον Όρος και από το 1850 μόναζε στη Μονή Πετράκη.

Ο Γεννάδιος Παπαδόπουλος ανέπτυξε στενούς δεσμούς με την οικογένεια του κτήτορα πρέσβη Οζερώφ και ανέλαβε κατ’ επιθυμία της εφημέριος του ναού, μέχρι τον θάνατό του, στα 1864. Οπότε και ετάφη ο μοναχός στον αύλειο χώρο της εκκλησίας.

Παραπλεύρως του μικρού ιστορικού ναού της Αγίας Ζώνης, ευρίσκεται ο μεταγενέστερος ναός της Αγίας Ζώνης, που με τη λαμπρότητα και την περικαλλή κατασκευή του, ξεχωρίζει στην ευρύτερη περιοχή. Αποπερατώθηκε το 1927 και είναι επενδυμένος αισθητικά με σπουδαίες τοιχογραφίες και ξακουστά γλυπτά. Ακόμα παράπλευρα στον μικρό ναό της Αγίας Ζώνης, ευρίσκεται ενεπίγραφος μαρμάρινος τάφος, με το επίγραμμα «Αλέξανδρος Οζερώφ, πρέσβης Ρωσίας 1843, συλλέξας απέθετο οστά Ελλήνων ηρώων μαχητών 1821-1829 πεσόντων εις μάχας εν Γαλατσίω Αττικής υπέρ πίστεως και πατρίδος».

Η μικρή Αγία Ζώνη εορτάζει κάθε χρόνο στις 2 Ιουλίου και ο μεγάλος ομώνυμος ναός στις 31 Αυγούστου. Αναμφίβολα η μικρή Αγία Ζώνη με το ιστορικό της κλέος και τα ευλαβή χαρακτηριστικά της, αποτελεί ένα από τα σημαντικά ορθόδοξα πολιτισμικά μνημεία της Αθήνας μας.

Πηγές: users.sch.gr, saint.gr, pemptousia.gr

Το μοναστήρι της Παναγίας Μαυριώτισσας στη Λίμνη της Καστοριάς

Σήμερα πάμε μια βόλτα στην Καστοριά, στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου – Παναγίας Μαυριώτισσας. Τέσσερα περίπου χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Καστοριάς, πάνω στα νερά της πανέμορφης λίμνης, δεσπόζει εδώ και αιώνες η ιερά Μονή. Το καθολικό της, που χτίστηκε το 1082 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ τον Κομνηνό, κατατάσσεται στους μονόχωρους ξυλοστεγείς ναούς με νάρθηκα, ενώ είναι χτισμένο πάνω στα θεμέλια παλαιότερου ναού. Συναντάμε τρία στρώματα αγιογράφησης του καθολικού της μονής, του 10ου, 15ου και 17ου αιώνος. Όλες οι τοιχογραφίες είναι αρκετά φθαρμένες από τον χρόνο και με δυσκολία διακρίνει κανείς μορφές και παραστάσεις από τον πλούσιο, μοναδικής αξίας διάκοσμο.

Συνέχεια →