kimintenia

Το Πάσχα δεν είναι μόνο «τερπνόν», αλλά και «λύτρον λύπης» για τον Παπαδιαμάντη, ο οποίος δημοσίευσε πολλά διηγήματα για τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Χριστού, ξετυλίγοντας ιστορίες ικανές να μαγέψουν όχι μόνο τους αναγνώστες της εποχής του, αλλά και όσους δεν έχουν πάψει να αγαπούν τη λογοτεχνία μέχρι και το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Το άρθρο αυτό του Παπαδιαμάντη δημοσιεύτηκε, υπό τον τίτλο «Το Πάσχα», στην αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερίς», στις 6 Μαΐου 1888, Κυριακή του Πάσχα. Ο Παπαδιαμάντης πανηγυρίζει για τις συναθροίσεις του ελληνικού λαού, υμνεί και λατρεύει το γιορτινό πνεύμα της αγάπης, το οποίο παραμένει υψηλόφρον και ανθηρό, όπως η αναστημένη φύση.

Το μήνυμα της Αναστάσεως

Το σημαντικότερο μέρος του έργου του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του πολυγραφότερου Πατέρα της Εκκλησίας, αποτελούν οι ποικίλου περιεχομένου λόγοι και ομιλίες που εκφώνησε με διάφορες αφορμές. Στους λόγους αυτούς χρωστά τη μεγάλη φήμη που απολάμβανε ως εκκλησιαστικός ρήτορας ήδη από την εποχή του, φήμη που του χάρισε άλλωστε από τον 5ο αι. μ.Χ. την προσωνυμία «Χρυσόστομος». Η ρητορική του δεινότητα οφειλόταν εν πολλοίς στην εξαιρετική παιδεία που είχε λάβει ως νέος στην Αντιόχεια κοντά στον περίφημο ρητοροδιδάσκαλο Λιβάνιο. Τα θέματα που συνήθως τον απασχολούν είναι κυρίως ηθικά και κοινωνικά, ενώ η γλώσσα του είναι σχετικά απλή. Πολλοί από τους λόγους του έχουν επικαιρικό χαρακτήρα, αλλά αρκετοί είναι επίσης κατηχητικοί, δογματικοί και εορταστικοί. Στους κατηχητικούς λόγους του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, δηλαδή εκείνους που είναι σχετικοί με τη διδασκαλία του δόγματος, συγκαταλέγεται και ο «Κατηχητικὸς εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα», ο οποίος μέχρι και σήμερα διαβάζεται στο τέλος της Λειτουργίας της Αναστάσεως. Αν και η γνησιότητα του λόγου έχει αμφισβητηθεί από ορισμένους φιλολόγους, ο λόγος δεν παύει σε κάθε περίπτωση να αποτελεί εξαίρετο δείγμα έντεχνης χριστιανικής πεζογραφίας. Η ιδιαιτερότητά του δεν έγκειται μόνο στην ευρεία χρήση ρητορικών τρόπων αλλά και στα ποιητικά στοιχεία που ενυπάρχουν σε αυτόν, τα οποία επιτρέπουν ίσως τη διαπίστωση συγγένειας με την υμνογραφία.

Για την ημέρα του Πάσχα, ο Εθνικός μας ποιητής
έγραψε το υπέροχο ποίημα «Η ημέρα της Λαμπρής»

Το Μεγάλο Σαββάτο το πρωί, στην πρώτη Ανάσταση, στη στρωμένη με λεμονόφυλλα και λεμονανθούς εκκλησιά του Ταξιάρχη στο Αϊβαλί, αντί των θορύβων από τα στασίδια να σηματοδοτούν πια τη μέρα ξεπερνώντας ακόμα κι αυτό το βραδινό «Χριστός Ανέστη», ο ιερέας έβγαινε στην Ωραία Πύλη και ψιθύριζε στο αυτή της πονεμένης Παναγιάς «Ανάστα, ο Θεός, κρίνον την γην, ότι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνεσι».

Και με δύναμη έριχνε προς τη δυτική μεγάλη πορτάρα της Εκκλησιάς ένα ωμό αυγό… Ήταν η ώρα που η Παναγιά λένε χαμογελούσε γιατί ο Θεός γιος Της νίκησε το θάνατο -αναστήθηκε. Κι η Αϊβαλιώτικη καμπάνα άρχιζε να χτυπά χαρμόσυνα. Στο καρσινό μου Αϊβαλί μέχρι πριν 98 χρόνια…

Σήμερα η εικόνα της Παναγιάς λείπει από το τέμπλο του Αϊβαλιώτη Ταξιάρχη που ανακαινίσθηκε «τσάτρα πάτρα» από το τούρκικο Υπουργείο πολιτισμού, άνευ πολιτισμού. Κι έγινε πια μουσείο και πληρώνεις πέντε λίρες -70 λεπτά του ευρώ εισιτήριο για να τον δεις. Τότε που μπορούσες να τον δεις γιατί κλεισμένοι στα σπίτια μας, κλεισμένοι και στα σύνορά μας…

Λείπει η εικόνα της Παναγιάς, χαμένη μέσα στα χρόνια που προηγήθηκαν… Αλλά όπου κι αν βρίσκεται -γιατί κάπου βρίσκεται- σίγουρα θα χαμογελά!

«Ανάστα, ο Θεός» ο γιός Της!

Χρόνια Πολλά! Καλή Ανάσταση!

Πηγή: stonisi.gr

Σχετικά:

Τα Φώτα στο Αϊβαλί (Φώτης Κόντογλου)

Αϊβαλιώτικη Βασιλόπιτα από την κόρη του Φώτη Κόντογλου

Το Αϊβαλί του Κόντογλου και του Βενέζη

Οι βιολέτες και τα ολάνθιστα κρίνα, τα εγκώμια, οι μυροφόρες, τα φαναράκια, η περιφορά, η γλυκειά προσμονή της Ανάστασης.. Απόψε ζούμε ξανά όλα εκείνα, που συνθέτουν το βίωμα της πιο κατανυκτικής βραδιάς του έτους, «ίσαμε τη στιγμή που η αναπνοή μας θα ενωθεί με τ’ ανοιξιάτικο αεράκι του επιταφίου», όπως τραγούδησε ο Μ. Χατζιδάκις..

Απόστολος Γεραλής, Τα αβγά της Λαμπρής, 1938

Τη Μεγάλη Πέμπτη το Θείο Δράμα προχωρεί προς την αποκορύφωσή του. Την ημέρα αυτή γίνεται και το βάψιμο των αυγών, που μαρτυρά το αίμα του Ιησού που χύθηκε στα μαρτύριά Του. Για αυτό και τη λέμε «Κόκκινη Πέφτη» ή «Κοκκινοπέφτη». Το αυγό έχει έναν ακόμα συμβολισμό ως προς την Ανάσταση. Με το αυγό οι Χριστιανοί συμβoλίζουν τον τάφο, από τον οποίο εξήλθε, όταν αναστήθηκε, ο Χριστός -εξ ου και το σπάσιμο των αυγών μετά την Ανάσταση.

Ο Ελκόμενος Χριστός στην αγιογραφία ιερών ναών της Καστοριάς

Ο «Ελκόμενος Χριστός», τοιχογραφία στον βυζαντινό
ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών Καστοριάς, 1359-60 μ.Χ.

«Εγώ ως αρνίον άκακον αγόμενον του θύεσθαι»
(Ιερεμ. ια’, 19, «Προφητεία για τον Ελκόμενον επί Σταυρού»)

Οι βυζαντινοί ναοί της Καστοριάς έχουν στο εσωτερικό τους πάμπολλες εκλεκτές τοιχογραφίες αγίων προσώπων και ανάλογων σκηνών. Στις εν λόγω τοιχογραφίες περιλαμβάνεται και μία παράσταση του «Ελκομένου Χριστού», δηλαδή του Χριστού που σέρνεται «προς το σταυρωθήναι», η οποία φιλοτεχνήθηκε το έτος 1359 και σώζεται στον ιερό ναό των Ταξιαρχών Μητροπόλεως.

Το τροπάριο της Κασσιανής είναι πολύ αγαπημένο από τον ορθόδοξο λαό μας· πάνε να το ακούσουνε και άνθρωποι που δεν πηγαίνουνε ποτέ στην εκκλησιά. Σε τούτο συντελεί η έμπνευση με την οποία είναι γραμμένο, και το πάθος της αμαρτωλής που μετανοιώνει, καθώς κ’ η ιστορία της Κασσιανής που το σύνθεσε.

Αλλά προπάντων, κατά την ιδέα μου, συγκινούσε τον κόσμο η μουσική του, πούναι αργή και μεγαλοπρεπής· γιατί οι δάσκαλοι της εκκλησιαστικής μουσικής μας το τονίσανε με ξεχωριστή αγάπη και φροντίδα. Πλην αυτό μπορεί να το πη κανένας για τα περασμένα χρόνια· τώρα, δε μπορώ να καταλάβω τι ακούνε στις περισσότερες εκκλησίες που το ψέλνουνε, ή καλύτερα που το τραγουδούνε με κάποιον τρόπο αυτοσχέδιο, με μια μουσική τάχα ευρωπαϊκή, που τη φτιάνουνε άνθρωποι χωρίς χριστιανική κατάνυξη και χωρίς κανένα μουσικό αίσθημα, αλλά με κείνη τη νεκρή και ψεύτικη αντίληψη της μουσικής, που θαρρούνε πως είναι η μουσική που ταιριάζει στην εποχή μας.

Οδυσσέας Ελύτης

«Βρήκα μια μικρή εκκλησία όλο τρεχούμενα νερά και την κρέμασα στον τοίχο.
Τα μανουάλια της είναι πήλινα και μοιάζουν με τα δάχτυλά μου όταν γράφω.
Από το πώς αστράφτουν τα τζάμια καταλαβαίνω αν πέρασε άγγελος.
Και συχνά κάθομαι τ’ απογέματα έξω στο πεζούλι
και κρατιέμαι στις κακοκαιρίες όπως το γεράνι»

Στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης

«Τούτην τὴν πατρίδα την ἔχομεν ὅλοι μαζί, καὶ σοφοὶ καὶ ἀμαθεῖς καὶ πλούσιοι καὶ φτωχοὶ καὶ πολιτικοὶ καὶ στρατιωτικοὶ καὶ οἱ πλέον μικρότεροι ἄνθρωποι»

Θεόδωρος Βρυζάκης, Ο όρκος των οπλαρχηγών

«Η ελληνική Επανάσταση είναι η πιο πνευματική επανάσταση
που έγινε στον κόσμο. Είναι αγιασμένη»