Α’ δημοτικού και… ο εκπαιδευτικός

Αντώνης Πατέλης (2010)

Ό,τι και να πεις, ό,τι και να σκεφτείς, ό,τι και να γράψεις πάλι λίγο θα είναι για να περιγράψεις αυτό που λέγεται Α’ δημοτικού.

Η απορία ζωγραφισμένη στα προσωπάκια των παιδιών για το πού πάνε; Ή ο φόβος σε ορισμένα για το τι θα συναντήσουν εκεί;

Παρόλα αυτά περνάνε την πόρτα του σχολείου, αφήνοντας την διάπλασή τους στους κατάλληλους ανθρώπους. Κάνουν έτσι το πρώτο τους βήμα στην οργανωμένη κοινωνία, της οποίας κάποια στιγμή θα γίνουν και αυτά οργανικό μέρος. Αυτό όμως που σε σκλαβώνει είναι η αγνότητα στα μάτια και στις καρδιές τους, που μέσα σε αυτά δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκείνη τη στιγμή παρά μόνο εσύ! Προσμένοντας αγάπη, τρυφερότητα και στοργή.

Όταν έχεις αυτές τις τρυφερές ψυχές πώς να δουλέψεις τυπικά, βλέποντας συνεχώς τους δείκτες του ρολογιού, το πότε θα περάσει αυτή η καταραμένη ώρα για να χτυπήσει το κουδούνι και να σχολάσεις. Ενδεχομένως να σκέπτεσαι τον χαμηλό σου μισθό και ψυχολογικά να είσαι καλυμμένος, ότι με αυτά που παίρνω και πολλά προσφέρω… Ευτυχώς, που τέτοιες περιπτώσεις είναι μειοψηφία στο σώμα των εκπαιδευτικών και αυτό αποτελεί ελπιδοφόρο μήνυμα, για τα παιδιά μας, τα παιδιά όλου του κόσμου και το μέλλον της κοινωνίας.

Χρειάζεται όμως να βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος να ενεργοποιηθεί το ένστικτο του δασκάλου που σίγουρα υπάρχει στους περισσότερους και να προεκταθεί προς την κατεύθυνση της κοινωνικής ολοκλήρωσης των παιδιών.

Είναι επιβεβλημένη δε η όποια προσπάθεια των ευαισθητοποιημένων και προβληματισμένων εκπαιδευτικών προς αυτήν την κατεύθυνση, για να μπορεί η ελπίδα να γίνει ζωή και τα όνειρα να αποκτήσουν υλική υπόσταση, τόσο στον εκπαιδευόμενο όσο και στον εκπαιδευτικό.

Δεν νομίζω ότι έχουμε το ηθικό δικαίωμα να μην ανταποκριθούμε στο κάλεσμα αυτών των παιδιών και πολύ περισσότερο να τα απογοητεύσουμε.

Γιατί εκπαιδευτικός σημαίνει:

– Σωστό πρότυπο στη ζωή, στις σχέσεις, στις ιδέες και όχι μόνο για τους μικρούς φίλους και μαθητές του, αλλά και για τις οικογένειές τους, για τους συναδέλφους του και αυτό επεκτείνεται γενικότερα για την κοινωνία σαν ενεργός και σκεπτόμενος πολίτης της με στόχο: τη διαμόρφωση κατάλληλων κοινωνικών συνθηκών για την υγιή επίδραση της νέας γενιάς και αμφίδρομα να μπορεί να υπάρξει στη συνέχεια σωστή και υγιής κοινωνία. Αυτό όμως για να γίνει, πρέπει πρώτα από όλους ο εκπαιδευτικός να έχει πίστη. Εφόσον έχει πειστεί! για την ορθότητα ενός τέτοιου τρόπου ζωής και ιδεών, που ενσωματώνουν πολιτισμό και αξίες, αυτά είναι που θέλει να μεταφέρει στους άλλους και τότε μόνο βρίσκει τον κατάλληλο τρόπο για να γίνει πειστικός και πρότυπο που τόσο ανάγκη έχουν τα κάθε φορά νέα παιδιά, αλλά και η εποχή μας.

– Παρακολούθηση των σύγχρονων κατακτήσεων και ενσωμάτωσή τους στο εκπαιδευτικό του έργο, βαθειά γνώση της παιδικής ψυχολογίας, σεβασμό στην προσωπικότητα του κάθε παιδιού, ευαισθησία και αγάπη γι’ αυτό που κάνει, ανάδειξη των ιδιαίτερων πλευρών και χαρισμάτων του και το σημαντικότερο ανάπτυξη σχέσεων και συνεργασίας με την κάθε οικογένεια για να μπορούν από κοινού να αντιμετωπίσουν, να βοηθήσουν και να συμπαρασταθούν στο να ξεπεραστούν τα όποια προβλήματα έχει το παιδί.

– Όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Ιδανικά και συγκεκριμένη στόχευση. Φαντασία, ευρηματικότητα, συνεργασία, ομαδικό πνεύμα, διάλογος, έρευνα, αυτοπεποίθηση, υπευθυνότητα, αποφασιστικότητα, πρωτοβουλίες και να μην φοβάται να έρθει σε ρήξη με αποστεωμένες και αναχρονιστικές καταστάσεις. Να μπαίνει μπροστά, αναλαμβάνοντας και τις αντίστοιχες ευθύνες. Ανοιχτό μυαλό για να αντιλαμβάνεται, να υιοθετεί και να παίρνει το σωστό όπου το βρίσκει, πολύ περισσότερο στο να δίνει. Να έχει ανεπτυγμένη την ικανότητα να αφουγκράζεται τις ανάγκες των παιδιών, επικοινωνία, μεταδοτικότητα.

– Συνεχή βελτίωση, επέκταση και αν χρειαστεί, αναθεώρηση των μεθόδων του, αν κρίνει ότι αυτές δεν τον καλύπτουν. Το κριτήριο των σωστών ή λαθεμένων μεθόδων είναι η αποτελεσματικότητα σε αυτό που κάνει, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να πετύχει τη συστηματική ανάπτυξη των πνευματικών, σωματικών και ηθικών ικανοτήτων του νέου ανθρώπου.

– Ο εκπαιδευτικός ανοίγει συνεχώς νέους ορίζοντες. Αλλά δεν χειραγωγεί! Δε δίνει συνταγές για το πώς η νέα γενιά θα φτιάξει τη ζωή της, αλλά διαμορφώνει προϋποθέσεις, δίνει εφόδια, ώστε οι μαθητές να οδηγηθούν στην αναζήτηση, στην έρευνα, στη μάθηση, στο να γνωρίσουν τον εαυτό τους και τις πραγματικές ανάγκες του οργανισμού τους, τον τρόπο λειτουργίας της συνείδησής τους, τόσο καθοριστικά για την ύπαρξη τους, και ταυτόχρονα βοηθά, ώστε να δώσουν τα παιδιά απαντήσεις στα τόσα γιατί. Γιατί γεννήθηκαν; Ποιος ο προορισμός τους επάνω στη γη; Γιατί η σωστή γνώση ταυτίζεται με την βαθύτερη ουσία του ανθρώπου -αλλά και όλου του οργανικού κόσμου- που είναι η αναζήτηση της ευτυχίας είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα.

Με λίγα λόγια, ο εκπαιδευτικός διευκολύνει στο να αναπτύξουν τη Φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή σ κ έ ψ η !

Ότι η γνώση του εαυτού τους περνάει μέσα από τη γνώση του απείρου και του ατομικού. Γιατί όλα αυτά συνυπάρχουν μέσα μας και εμείς, με τη δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ή σ υ μ μ ε τ ο χ ή μ α ς, είμαστε το αποτέλεσμα.

– Τα οδηγεί να συνειδητοποιήσουν τα όρια του εγώ και τις υποχρεώσεις έναντι του εμείς, να ερωτευτούν το ωραίο, να αμφισβητούν το εύκολο και τις «πάγιες αλήθειες…» και να ψάχνουν, να ψάχνουν μόνιμα για την ανακάλυψη της α λ ή θ ε ι α ς. Να αγαπήσουν σωστά τη ζωή και να παλεύουν με αυταπάρνηση γι’ αυτήν. Να έχουν αξίες, ιδανικά και μια αξιοπρεπή στάση απέναντι στους συνανθρώπους τους, χωρίς καμιά έκπτωση στις ηθικές αξίες τους! Και τότε οι νέοι άνθρωποι, με την κατάκτηση της σοφίας του κόσμου, θα βρούνε τον δρόμο τους. Θα διαμορφώσουν τη δική τους ζωή, βάζοντας το δικό τους τουβλάκι στην πορεία του ανθρώπινου γένους.

Δεν υπάρχουν κακά και ανάγωγα παιδιά, ή παιδιά που δεν θέλουν να μάθουν. Αλλά εκπαιδευτικοί που δεν αφουγκράζονται τις ιδιαιτέρες ανάγκες των παιδιών, ώστε στη συνέχεια να πράξουν τα δέοντα.

Όταν ο εκπαιδευτικός γίνει φίλος με τον μαθητή και ο τελευταίος τον αγαπήσει, δείχνοντάς του σεβασμό και εμπιστοσύνη σε σημείο που να του εκμυστηρεύεται πολλά από τα προβλήματά του, τις ανησυχίες, τις σκέψεις του και έτσι να θελήσει να πάρει την συμβουλή του και την εμπειρία του. Τότε, αυτός ο δάσκαλος θα έχει κάνει ένα σημαντικό βήμα στο να κατακτήσει τις καρδιές αυτών των παιδιών και να φέρει σε πέρας το λειτούργημά του.

Ο εκπαιδευτικός δεν δίνει στα παιδιά μόνο γνώση, πολιτισμό και αξίες, αλλά και παίρνει… και παίρνει πολλά από αυτά. Γιατί είναι το νέο στη ζωή και αυτό το νέο είναι που εξελίσσει, πλουτίζει, ομορφαίνει και διαιωνίζει την ανθρωπότητα.

Η ένωση και των δύο (παιδιών και εκπαιδευτικών) φτιάχνει το σήμερα και βάζει τις βάσεις για το αύριο και αν αυτή η ένωση είναι επιτυχημένη, συμβάλλει στη διαμόρφωση ψυχολογικά ισορροπημένων νέων και σε μια ευτυχισμένη κοινωνία.

Αυτά τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού υπάρχουν, λειτουργούν και ακολουθούν όλη την εκπαιδευτική κλίμακα, ανεξαρτήτως αν είναι νηπιαγωγός ή καθηγητής πανεπιστημίου, για να μπορεί να φέρει επάξια τον τίτλο του Δ α σ κ ά λ ο υ, με την πλατύτερη και βαθύτερη έννοια που έχει αυτός ο όρος.

Όλα αυτά και άλλα πολλά σημαίνουν, π ρ ο ε τ ο ι μ ά ζ ω σ υ ν ε ι δ η σ ι α κ ά τ η ν ν έ α γ ε ν ι ά, που είναι η συνέχεια της προηγουμένης και το μέλλον της κοινωνίας. Από τα πιο υπεύθυνα κοινωνικά λειτουργήματα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος. Βρίσκεται στο ίδιο υψηλό επίπεδο με την τέχνη της πολιτικής, της δικαιοσύνης και της ιατρικής, όπως θα έπρεπε να εξασκείται η πολιτική από τους πολιτικούς, η δικαιοσύνη από τους δικαστικούς, η ιατρική από τους γιατρούς.

Αυτά όλα που αναφέρθηκαν σαν ιδιότητες για τους εκπαιδευτικούς είναι πολύ φυσικό να μην υπάρχουν από την αρχή, πρέπει όμως να τα γνωρίζουν. Και όταν οι ίδιοι κατέχονται από πραγματική αγάπη γι’ αυτά τα παιδιά και είναι ερωτευμένοι με το έργο που κάνουν, είναι θέμα χρόνου να καλύψουν πολλά από αυτά.

Τέτοιους εκπαιδευτικούς χρειάζεται η εποχή μας και τα παιδιά μας και εφόσον μπαίνει σαν κοινωνική ανάγκη, αργά, η γρήγορα, θα καλυφτεί !

Τι μεγαλύτερη ευτυχία για έναν εκπαιδευτικό, όταν μετά από χρόνια τον σταματάνε παλιοί μαθητές του στο δρόμο και του λένε: «Δάσκαλε, σε ευχαριστούμε για ό,τι μας προσέφερες…».

« Σ μ ί λ ε ψ ε π ά λ ι δ ά σ κ α λ ε ψ υ χ έ ς / κ ι ό, τ ι α π ό μ ε ι ν ε α κ ό μ α σ τ η ζ ω ή σ ο υ / μ η ν τ’ α ρ ν η θ ε ί ς. Θ υ σ ί α σ έ τ ο ω ς τ η σ τ ε ρ ν ή – π ν ο ή σ ο υ …».
Κ. Παλαμάς

Μπορεί να υπάρχουν ενστάσεις στα παραπάνω για το αν αυτά μπορούν να γίνουν πράξη από τους εκπαιδευτικούς. Την απάντηση δε θα τη δώσω εγώ, αλλά την έχουν δώσει προ πολλού άλλοι με το προσωπικό τους παράδειγμα… Μερικοί από αυτούς είναι: Προμηθέας (μυθικό πρόσωπο), Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης, Κοραής, Μ. Μοντεσσόρι, Ζάν Πιαζέ, Δ. Γληνός, Α. Δελμούζος, Μ. Τριανταφυλλίδης, Μ. Κουντούρας, ο συμπατριώτης μου από την Πάρο Π. Καλλίερος, η σύγχρονη καθηγήτρια Erin Grunwell* από το γυμνάσιο του Long Beach της Αμερικής, η Στέλλα Πρωτονοταρίου* και τόσοι άλλοι, επώνυμοι και ανώνυμοι, παλιοί και σύγχρονοι…

Τελικά, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ώστε οι εξαιρέσεις να γίνουν κανόνας και μαζί με ευαίσθητους ανθρώπους και προβληματισμένα νέα παιδιά που πάντα υπάρχουν, να γίνει το ποιοτικό βήμα που τόσο ανάγκη έχει η εποχή μας, οι νέοι μας, ο λαός μας, αλλά και οι λαοί όλου του κόσμου.

Η διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς δεν είναι ευθύνη μόνο των εκπαιδευτικών και του κράτους, αλλά ολοκλήρου του έθνους και της ανθρωπότητας.

«Τους ζωντανούς μόνον τα ζωντανά ελκύουν’ το παιδί μυρίζεται τη μούχλα, βαριέται, σιχαίνεται, μισεί το σχολείον, το βιβλίον του, τον δάσκαλόν του».
Αλέξανδρος Δελμούζος, 1880-1956

«Το παιδί είναι ο στόχος, η έγνοια, ο θησαυρός του, έγραφε ο Ε. Π. Παπανούτσος για τον Δελμούζο, στην Εφημερίδα «Ακρόπολις», Ιούνιος 1908.

«Μια φορά και να το ένιωσες στη ζωή σου δεν σ’ αφήνει πιά ήσυχο. Το βλέπεις ν’ ανασταίνεται μέσα στα χέρια σου ώρα με την ώρα, σ’ άντικρύζει σαν μια αυγή που έρχεται. Μαζί του θα ορθοποδίσεις, φτάνει να μπορείς. Και το υλικό του τέτοιο που σε τραβάει, σε σπρώχνει εμπρός».
Αλέξανδρος Δελμούζος

[Ο Α. Δελμούζος, μαζί με τον Δ. Γληνό και ο Μ. Τριανταφυλλίδη ήταν η ψυχή του «Εκπαιδευτικού Ομίλου», που παρουσιάστηκε σαν οργανωμένη έκφραση του «δημοτικιστικού κινήματος» στον τομέα της εκπαίδευσης, το 1910. Σε αυτό στηρίχτηκε για την «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» ο Ελευθέριος Βενιζέλος 1917- 1920. Γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας διορίστηκε ο Δημήτρης Γληνός και οι Μ. Τριανταφυλλίδης και Α. Δελμούζος ανώτεροι επόπτες της δημοτικής εκπαίδευσης…].

Στο καταστατικό του ο «Εκπαιδευτικός Όμιλος» έγραφε:

«Η παιδεία πρέπει να συστήσει τα θεμέλιά της επάνω στα πραγματικά στοιχεία της ελληνικής ζωής, όπως τη διαμόρφωσε η ιστορική εξέλιξη του έθνους. Ο ιδανικός της σκοπός πρέπει να είναι ν’ αναπτύξει όσο μπορεί περισσότερο τις σωματικές, πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις του σημερινού Έλληνα, για ν’ ανθίσει πλούσια και πολύτροπη η ζωή, με βάση τον ανθρωπισμό και τον «εθνισμό». Την αληθινή νεοελληνική πραγματικότητα και τα νεοελληνικά ιδανικά, τα φανερώνουν η νεοελληνική παράδοση, τα λαϊκά τραγούδια, τα παραμύθια, οι θρύλοι, οι παροιμίες, τα νεοελληνικά ήθη και έθιμα και οι ποικίλοι τρόποι ζωής, τα φανερώματα της τέχνης και πρώτ’ απ’ όλα η ζωντανή γλώσσα και η δημιουργική λογοτεχνία. Αυτός ο γνωστός νεοελληνικός κόσμος πρέπει να γίνει το θεμέλιο της παιδείας μας…».

Δεν νομίζω ότι τα παραπάνω χρειάζονται σχολιασμό. Το μόνο που έχω να σημειώσω είναι ότι όλα στην εκπαίδευση ξεκινούν από την α’ δημοτικού και στη σημερινή εποχή από το νηπιαγωγείο, εάν πράγματι ενδιαφέρει η αναβάθμιση στην εκπαίδευση.

Το έργο αυτών των ωραίων εκπαιδευτικών και άλλων πολλών, αλλά και η φιλοσοφία τους για την εκπαίδευση ακόμα και σήμερα δεν έχει ούτε συνειδητοποιηθεί, αλλά ούτε αξιοποιηθεί, πόσο μάλλον να πάει ένα βήμα μπροστά, εκφράζοντας τη σημερινή πραγματικότητα.

Τελικά, ο εκπαιδευτικός είναι Φως!!!
δηλαδή
Γνώση – Σοφία – Δράση – Αισιοδοξία – Ελπίδα.

Καλή σχολική χρονιά παιδιά.
Να είστε πάντα χαρούμενα και ευτυχισμένα !!!

* Η Erin Grunwell και η Στέλλα Πρωτονοταρίου δεν είναι μοναδικές στον εκπαιδευτικό χώρο, αποτελούν όμως παράδειγμα ευαίσθητου και ευσυνείδητου εκπαιδευτικού.

Πηγή: facebook.com