Βρυζάκης Θεόδωρος, Η Έξοδος του Μεσολογγίου, Εθνική Πινακοθήκη
«Kι’ απ’ όπου χαράζει Ώς όπου βυθά, Tα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι» Διονύσιος Σολωμός «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι»
Η Τρίτη πολιορκία του Μεσολογγίου (συχνά αναφέρεται και ως δεύτερη πολιορκία) ήταν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Ήταν το γεγονός που έδωσε έμπνευση στο Διονύσιο Σολωμό να γράψει τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Έλαβε χώρα στο διάστημα από 25 Απριλίου του 1825 έως 10 Απριλίου του 1826, οπότε και τερματίστηκε με την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου. Η πολιορκία διακρίνεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη από τον Απρίλιο του 1825 μέχρι τον Οκτώβριο του 1825, όταν η πόλη πολιορκήθηκε από τα στρατεύματα του Κιουταχή και η δεύτερη από τον Δεκέμβριο του 1825 έως τον Απρίλιο του 1826, όταν η πόλη πολιορκήθηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ και του Κιουταχή από κοινού.
Σαν να σταμάτησε ο χρόνος στον παραδοσιακό οικισμό των Κορυσχάδων, αφήνοντας άθικτη την πανέμορφη ορεινή τοπική αρχιτεκτονική. Φωλιασμένος ανάμεσα στις κορυφές Παλαιόκαστρο, Λεκογιάννη και Ψηλό Κοτρόνι, σε υψόμετρο 940 μ., μόλις 4 χλμ. από το Καρπενήσι, ο μικρός οικισμός διατηρεί αναλλοίωτη τη λιτή αύρα της ατίθασης γης της Ευρυτανίας.
Στις 30 Νοεμβρίου εορτάζει ο Πρωτόκλητος Απόστολος Άγιος Ανδρέας, αδελφός του Αποστόλου Πέτρου, που μαρτύρησε στην Πάτρα, της οποίας είναι και πολιούχος. Πρόκειται για έναν δημοφιλή άγιο του χειμώνα, του οποίου η γιορτή συμπίπτει με την τελευταία ημέρα του φθινοπώρου. Η λαϊκή λατρεία του Αγίου Ανδρέα περιλαμβάνει δοξασίες, φόβους, ελπίδες και αντιλήψεις, έθιμα και συνήθειες, με μαγικό, δεισιδαίμονα χαρακτήρα. Παράγοντες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της λατρείας ήταν οι εξής:
Ο όσιος Δαυίδ γεννήθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα στο παραθαλάσσιο χωριό Γαρδινίτζα, αντίκρυ της νήσου Ευβοίας. Ο πατέρας του ήταν ευσεβής και ενάρετος ιερέας. Μόλις τριών ετών, ο Δαυίδ είδε μια νύκτα να του φανερώνεται ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και να τον οδηγεί στην γειτονική εκκλησία που ήταν αφιερωμένη στο όνομά του. Έμεινε εκεί, όρθιος και ανυπόδητος για έξι ημέρες, βυθισμένος στη θεωρία, ενώπιον της εικόνας του Προδρόμου.
Η ιερά εικόνα της Παναγίας Σκριπούς Ορχομενού και η απεικόνιση του θαύματος
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943, ανήμερα των Γενεθλίων της Παναγίας μας, οι Ιταλοί συνθηκολογούν. Μία ομάδα από κατοίκους του Ορχομενού Βοιωτίας πλησιάζουν στον σιδηροδρομικό σταθμό της Λιβαδειάς και ζητούν από την εκεί Ιταλική φρουρά να παραδώσει τον οπλισμό της. Διαφορετικά, τους απειλούν πως θα δεχθούν επίθεση από τους αντάρτες που βρίσκονταν στην περιοχή του Τζαμαλιού (Διονύσου).
Ανάμεσα στους εκατοντάδες ιερούς ναούς και γραφικά ξωκλήσια που εορτάζουν σήμερα 6 Αυγούστου, ξεχωριστή θέση έχει η εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην πλατεία του χωριού Αθανάσιος Διάκος (Άνω Μουσουνίτσα) στην ορεινή Φωκίδα. Κάτω από τον ίσκιο και τη δροσιά των υπεραιωνόβιων πλατάνων, που καλύπτουν ολόκληρη την όμορφη πλατεία του ιστορικού χωριού, δεσπόζει η μεγάλη λιθόκτιστη εκκλησιά, ανεγερθείσα το 1872 σύμφωνα με την επιγραφή της εισόδου της και αντίκρυ της η προτομή του ήρωα – πρωτομάρτυρα της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 Αθανασίου Διάκου, που δόξασε με τη θυσία του την Ελλάδα, αλλά και την όμορφη -όπως και ο ίδιος- γενέτειρά του.
Αθανάσιος (Διάκος) Μασσαβέτας (4 Ιανουαρίου 1788 – 24 Απριλίου 1821)
Ο Αθανάσιος Διάκος υπήρξε ένας από του επιφανέστερους Έλληνες ήρωες – οπλαρχηγούς του πρώτου έτους της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Γεννήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1788 στην Άνω Μουσουνίτσα, ένα πανέμορφο χωριό στις πλαγιές των Βαρδουσίων, που σήμερα έχει μετονομαστεί προς τιμήν του ήρωα: «Αθανάσιος Διάκος». Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους πρωτεργάτες του εθνικού ξεσηκωμού στη Στερεά Ελλάδα και ήρωας της μάχης της Αλαμάνας. Αποτελεί αιώνιο σύμβολο αυτοθυσίας και αφοσίωσης στα ιδανικά της πίστης, της πατρίδας και της ελευθερίας και το μαρτυρικό του τέλος φωτίζει παντοτινά μια από τις πιο λαμπρές στιγμές στην ιστορία των ηρωικών αγώνων των Ελλήνων. Η θυσία του, μαζί με τους λίγους πιστούς συναγωνιστές του, στη γέφυρα της Αλαμάνας, στις 23 Απριλίου 1821, απέναντι στις ορδές του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσσέ Μεχμέτ, δικαίως θεωρήθηκε στη συνείδηση των Ελλήνων ισάξια σε ηρωισμό, σε ηθικό μεγαλείο και σε συμβολισμό με τη θυσία του Λεωνίδα και των 300 ανδρών του στις κοντινές Θερμοπύλες στην αρχαία ιστορία του έθνους μας.
Βρυζάκης Θεόδωρος, Η Έξοδος του Μεσολογγίου, Εθνική Πινακοθήκη
«Kι’ απ’ όπου χαράζει Ώς όπου βυθά, Tα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι» Διονύσιος Σολωμός «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι»
Η Τρίτη πολιορκία του Μεσολογγίου (συχνά αναφέρεται και ως δεύτερη πολιορκία) ήταν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Ήταν το γεγονός που έδωσε έμπνευση στο Διονύσιο Σολωμό να γράψει τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Έλαβε χώρα στο διάστημα από 25 Απριλίου του 1825 έως 10 Απριλίου του 1826, οπότε και τερματίστηκε με την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου. Η πολιορκία διακρίνεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη από τον Απρίλιο του 1825 μέχρι τον Οκτώβριο του 1825, όταν η πόλη πολιορκήθηκε από τα στρατεύματα του Κιουταχή και η δεύτερη από τον Δεκέμβριο του 1825 έως τον Απρίλιο του 1826, όταν η πόλη πολιορκήθηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ και του Κιουταχή από κοινού.
«Όλος ένθεος, ωράθης και θεόληπτος, εστώς προ βήματος, τυραννικού Μιχαήλ, και γλώσση εκραύγαζες, εν θεορρήμονι: Μόνος Κύριος, Χριστός εστιν ώ άνομοι, και Θεός πάντων των όντων» (Απόσπασμα εκ της ζ’ ωδής της ακολουθίας που συνέγραψε ο Υμνογράφος της του Χριστού Εκκλησίας π. Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης)
Ο όσιος Πορφύριος, κατά κόσμον Ευάγγελος Μπαϊρακτάρης, γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1906 μ.Χ., στην Εύβοια, στο χωριό Άγιος Ιωάννης της επαρχίας Καρυστίας. Οι γονείς του, Λεωνίδας Μπαϊρακτάρης και Ελένη, το γένος Αντωνίου Λάμπρου, ήταν ευσεβείς και φιλόθεοι άνθρωποι. Ο πατέρας του, μάλιστα, ήταν ψάλτης στο χωριό και είχε γνωρίσει προσωπικά τον Άγιο Νεκτάριο. Η οικογένειά του ήταν πολυμελής και οι γονείς, φτωχοί γεωργοί, δυσκολεύονταν να τη συντηρήσουν. Γι’ αυτό ο πατέρας υποχρεώθηκε να φύγει στην Αμερική, όπου δούλεψε στην κατασκευή της διώρυγας του Παναμά.
Στις 30 Νοεμβρίου εορτάζει ο Πρωτόκλητος Απόστολος Άγιος Ανδρέας, αδελφός του Αποστόλου Πέτρου, που μαρτύρησε στην Πάτρα, της οποίας είναι και πολιούχος. Πρόκειται για έναν δημοφιλή άγιο του χειμώνα, του οποίου η γιορτή συμπίπτει με την τελευταία ημέρα του φθινοπώρου. Η λαϊκή λατρεία του Αγίου Ανδρέα περιλαμβάνει δοξασίες, φόβους, ελπίδες και αντιλήψεις, έθιμα και συνήθειες, με μαγικό, δεισιδαίμονα χαρακτήρα. Παράγοντες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της λατρείας ήταν οι εξής:
Ο Άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του μοναχικού χώρου στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Ξεχώρισε για τον ασκητικό οσιακό του βίο καθώς και για τα πολλά του χαρίσματα, τα οποία τον κατατάσσουν σε έναν από τους πλέον αγαπητούς στο λαό μας σύγχρονους αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Ήταν μικρασιατικής καταγωγής και το μεγαλύτερο μέρος της μοναχικής του ζωής το πέρασε στην ιερά μονή Οσίου Δαυίδ στην Εύβοια, της οποίας υπήρξε ηγούμενος και όπου και εκοιμήθη το 1991, σε ηλικία 71 ετών.
Ο όσιος Δαυίδ γεννήθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα στο παραθαλάσσιο χωριό Γαρδινίτζα, αντίκρυ της νήσου Ευβοίας. Ο πατέρας του ήταν ευσεβής και ενάρετος ιερέας. Μόλις τριών ετών, ο Δαυίδ είδε μια νύκτα να του φανερώνεται ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και να τον οδηγεί στην γειτονική εκκλησία που ήταν αφιερωμένη στο όνομά του. Έμεινε εκεί, όρθιος και ανυπόδητος για έξι ημέρες, βυθισμένος στη θεωρία, ενώπιον της εικόνας του Προδρόμου.
Ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας, το πρώτο τέταρτο του 1ου μετά Χριστόν αιώνα. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι ενδεχομένως η καταγωγή του υπήρξε Ελληνική. Έλληνας στην καταγωγή και την ανατροφή, έλαβε ιατρικές γνώσεις, εξελισσόμενος σε έναν από τους μεγαλύτερους ιατρούς του τότε γνωστού κόσμου, ενώ παράλληλα επέδειξε μεγάλη κλίση στη ζωγραφική.
Το 42 μ.Χ., όταν Αυτοκράτορας στη Ρώμη ήταν ο Τίτος Κλαύδιος, εγκαταστάθηκε στη Θήβα της Βοιωτίας, όπου ασκούσε το ιατρικό επάγγελμα, ασχολούμενος κυρίως με παθήσεις των οφθαλμών. Εκεί γνώρισε τον Άγιο Απόστολο Παύλο περιοδεύοντα και αφού επίστευσε στον Χριστό εγκατέλειψε την πλάνη των ειδώλων και έγινε Χριστιανός. Ταυτόχρονα αποφάσισε ν’ αφήσει τη «θεραπεία των σωμάτων», για ν’ ασχοληθεί με το Κήρυγμα του Ευαγγελίου και τη «θεραπεία των ψυχών».
Στη διάρκεια της συνοδοιπορίας του με τον Απόστολο Παύλο, ερχόμενος σε επαφή με τους αυτόπτες μάρτυρες και Αποστόλους του Χριστού και καθ’ υπαγόρευση του ιδίου του Παύλου, συνέγραψε το «Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον» (περίπου το 63 μ.Χ.) και το απέστειλε στον ηγεμόνα της Αχαΐας Θεόφιλο, ο οποίος ήταν ειδωλολάτρης, πίστεψε όμως στον Χριστό από τον Λουκά. Και εκείνος, θέλοντας να τον ενημερώσει περισσότερο, έγραψε και του αφιέρωσε το Ευαγγέλιο, ενώ αργότερα του απέστειλε και το δεύτερο συγγραφικό του έργο, τις «Πράξεις των Αποστόλων», το οποίο αναφέρεται στην ίδρυση της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα και στην εξάπλωση του Χριστιανισμού στην Παλαιστίνη και στα άλλα ειδωλολατρικά έθνη μέχρι της Ρώμης, στο πώς οι Απόστολοι κήρυξαν στα έθνη την Ανάσταση του Ιησού Χριστού, όπως επίσης και στο πώς ζούσαν οι πρώτοι Χριστιανοί.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς – Μικρογραφία από βυζαντινό χειρόγραφο
Το Ευαγγέλιό του είναι υψηλής φιλολογικής αξίας, αλλά κύρια θεολογικής. Είναι ευαγγέλιο χαράς και δοξολογίας, γεμάτο με ύμνους, προσευχές και καινοδιαθηκικές δοξολογίες που κληροδοτήθηκαν στην υμνολογική παράδοση της εκκλησίας ως σήμερα. Για τούτο και για άλλα ακόμα θεωρείται ένας αγαπημένος και πολύπτυχος απόστολος. Ο Άγιος Λουκάς ονομάζεται και Ευαγγελιστής της Παναγίας, διότι περισσότερο από τους άλλους Ευαγγελιστές περιγράφει λεπτομέρειες και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την Υπεραγία Θεοτόκο, όπως επίσης και περιστατικά από την παιδική ηλικία του Χριστού.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι και ο πρωτοπόρος στην εξαιρετική τέχνη της Αγιογραφίας. Ακόμα και σήμερα ύστερα από τόσους αιώνες, σώζονται Άγιες Εικόνες του, όπως για παράδειγμα οι τρεις πρώτες που δημιούργησε, οι οποίες έχουν Πατριαρχική αναγνώριση και είναι Εικόνες της Παναγίας με το Θείο Βρέφος στην αγκαλιά Της.
Η μία είναι η Παναγία η Μεγαλοσπηλαιώτισσα, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου στην Πελοπόννησο και είναι πλασμένη από κερί και μαστίχα, η άλλη είναι η Παναγία Σουμελά, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά της Βέροιας, ενώ η τρίτη είναι η Παναγία του Κύκκου, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Κύκκου στην Κύπρο.
Παναγία Μεγαλοσπηλιώτισσα, Παναγία Σουμελά και Παναγία του Κύκκου
Η ιστορία δε των τριών αυτών Εικόνων της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι η ακόλουθη: Κάποια ημέρα ο Άγιος ένοιωσε την επιθυμία να Την ζωγραφίσει, της το ζήτησε και πήρε την Ευλογία Της. Τότε Άγγελος Κυρίου του έδωσε τρία ξύλα και πάνω σε αυτά έφτιαξε τις τρεις πρώτες Εικόνες. Όταν τελείωσε την πρώτη Εικόνα, την οποία έκανε με χρώματα επάνω στο ένα από τα τρία ξύλα που πήρε από τον Άγγελο, πήγε να την δείξει στην Παναγία για να ακούσει την άποψή Της.
Εκείνη είδε την Εικόνα και του είπε ότι ήταν πολύ καλή, όμως είχε ένα έλλειμμα πολύ σημαντικό. Εικονιζόταν μόνη, δεν είχε ζωγραφίσει δηλαδή ο Άγιος τον Ιησού Χριστό ως Βρέφος. Αφού συμπλήρωσε την πρώτη αυτή Εικόνα, σύμφωνα με το Θέλημα της Παναγίας, ο Ευαγγελιστής Λουκάς έφτιαξε και δεύτερη Εικόνα, αυτή τη φορά με την τέχνη του κεριού και της μαστίχας, στο ένα από τα δύο ξύλα που έμειναν από αυτά που του έδωσε ο Άγγελος. Την μετέφερε δε και αυτή (όπως και την πρώτη) για να τη δείξει στην Παναγία. Τέλος, στο τελευταίο ξύλο που του είχε μείνει, έκανε με χρυσό και ασήμι την τρίτη Εικόνα. Και καθώς ολοκλήρωσε το έργο του, παρουσίασε και τις τρεις Εικόνες μπροστά Της. Εκείνη, αφού τις Ευλόγησε, είπε: «Η Χάρη του Υιού μου να είναι δι’ εμού με τις Εικόνες αυτές».
Ο Άγιος Απόστολος Λουκάς ο Ευαγγελιστής ιστορεί την εικόνα της Παναγίας
Αργότερα, με την τέχνη του κεριού και της μαστίχας δημιούργησε και τις Εικόνες των Αγίων και Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Επίσης, ο Σωτήρας Χριστός, ο Λυτρωτής του κόσμου, που τόσο είχε αγαπήσει αφιερώνοντας τη ζωή του σε Αυτόν, τον Ενέπνευσε να ζωγραφίσει τον Καλό Ποιμένα Χριστό, που φέρει στους ώμους Του το απολωλός πρόβατο. Έκτοτε, η υπέροχη αυτή Τέχνη του απεικονισμού των Αγίων, δηλαδή της Αγιογραφίας, διαδόθηκε σε όλη την οικουμένη.
Όμως ο Άγιος Λουκάς δεν υπήρξε μόνον Ευαγγελιστής, αλλά και σπουδαίος Απόστολος, διότι δεν αρκέστηκε μόνο στο να γράψει το Ιερό Ευαγγέλιό του, αλλά θέλησε και να το κηρύξει με την ζωντανή παρουσία του σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Θεωρείται κυρίως απόστολος των Ελλήνων, μια και έδρασε και εκοιμήθη στον ελλαδικό χώρο. Έτσι, αφού κήρυξε πρώτα το Ευαγγέλιο στον Ελλαδικό χώρο, όπως στην Αχαΐα, τη Βοιωτία και τη Μακεδονία, μετά πήγε σε μακρινά μέρη όπως στη Δαλματία και τη Γαλλία, ενώ μερικοί υποστηρίζουν ότι πήγε ακόμα και στην Ιταλία και την Αφρική.
Ο ιερός ναός του Αγίου Αποστόλου Λουκά στη Θήβα Βοιωτίας
Ύστερα από ένα μακρύ και περιπετειώδη βίο, πλούσιο σε Χριστιανικό και Ιεραποστολικό έργο, ο Άγιος Λουκάς ευρισκόμενος στη Θήβα Βοιωτίας, αναχώρησε μαρτυρικά από την επίγεια ζωή σε ηλικία 80 ετών, για την αιώνια ζωή και μακαριότητα. «Ο Λουκάς συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων Μαρτύρων της Εκκλησίας», αναφέρει ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, ενώ ο Άγιος Ιερομάρτυς Ιππόλυτος στο βιβλίο του «Περί των 70 Αποστόλων», μας πληροφορεί για το μαρτύριο του Ευαγγελιστή Λουκά, λέγοντας πως «τον σταύρωσαν σε μία ελιά».
Ο Απόστολος Λουκάς ενταφιάστηκε στη Θήβα, σε μαρμάρινη ρωμαϊκή λάρνακα που σώζεται μέχρι σήμερα, πάνω πιθανόν από τον αρχικό του τάφο, εντός του ιερού ναού που ανηγέρθη προς τιμήν του Αγίου. Στον Ιερό τάφο του, θέλοντας ο Θεός να δοξάσει τον πιστό Του θεράποντα και εργάτη, έβρεξε κολλύρια, σύμβολα της ιατρικής επιστήμης, ενώ κάθε χρόνο την ημέρα της Μνήμης του, γίνονταν πολύ σπουδαία Θαύματα θεραπείας πολλών ασθενών από οφθαλμικές παθήσεις.
Το 357 μ.Χ. ο Αυτοκράτορας Κωνστάντιος, γιος του Αγίου Κωνσταντίνου, μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη και τοποθέτησε στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων τα Λείψανα του αγίου Αποστόλου Λουκά, τα οποία θεράπευσαν τον βαριά άρρωστο Ανατόλιο τον ευνούχο. Με το πέρας των χρόνων τα λείψανα του Αγίου Αποστόλου Λουκά μεταφέρθηκαν στην Πάδοβα της Ιταλίας.
Στις 17 Σεπτεμβρίου του 2000, έπειτα από πολυετείς προσπάθειες της Τοπικής Εκκλησίας επεστράφη τμήμα των ιερών λειψάνων στην από αιώνες κενή λάρνακα. Ο Προσκυνηματικός Ναός σήμερα κοσμεί την πόλη της Θήβας και πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται τον ιερό αυτό χώρο για να λάβουν την ευλογία του ιδρυτού της τοπικής Βοιωτικής Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά τη Μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 18 Οκτωβρίου, την δε κατάθεση των Τιμίων Λειψάνων του στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως, εορτάζει στις 20 Ιουνίου.
Λουκάς ο Ευαγγελιστής, Tετραευαγγέλιο σε περγαμηνή – Ιερά Μονή Καρακάλου Άγιον Όρος
kimintenia 