Καθοριστική σημασία είχε η Μάχη της Γραβιάς για την επανάσταση του 1821, καθώς εμπόδισε την είσοδο τουρκικών στρατευμάτων στην Πελοπόννησο
Κομβικό σημείο στην εξέλιξη της επανάστασης του 1821 αποτέλεσε η επιτυχής έκβαση της μάχης στο Χάνι της Γραβιάς, στις 8 Μαΐου 1821. Αυτό γιατί εκτός από τη στρατιωτική νίκη, είχε άμεση επίδραση και στο ηθικό των Ελλήνων, που λίγες ημέρες πριν είχαν υποστεί ήττα στην Αλαμάνα, που συνοδεύτηκε από τον μαρτυρικό θάνατο του Αθανασίου Διάκου.
Φάνταζαν κυρίαρχοι του παιχνιδιού οι Τούρκοι στην ηγεσία των οποίων βρίσκονταν οι στρατηγοί Ομέρ Βρυώνης και Κιοσέ Μεχμέτ. Περνώντας από τη Γραβιά οι Τούρκοι θα μπορούσαν να περάσουν στην Ιτέα και, ακολούθως, στην Πελοπόννησο, αφού ήθελαν ν’ αποφύγουν τον Ισθμό της Κορίνθου.
Περίπου 8.000 Τούρκοι πεζικό και 1.000 ιππείς υπό την ηγεσία του Ομέρ Βρυώνη (ο Κιοσσέ Μεχμέτ είχε παραμείνει ως οπισθοφυλακή, στη Μενδενίτσα), κατευθύνθηκαν προς τη Γραβιά, όπου τους περίμενε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος μαζί με τον Κοσμά Σουλιώτη και τον Ευστάθιο Κατσικογιάννη, με μόλις 120 άνδρες, αφού οι άλλοι οπλαρχηγοί Πανουργιάς (Δημήτριος Ξηρός) και Γιάννης Δυοβουνιώτης επέλεξαν άλλα σημεία στη Γκιώνα και στον Παρνασσό, έχοντας προηγηθεί διάσταση απόψεων μεταξύ των τριών για το ποιο έπρεπε να είναι το σημείο που θα επέλεγαν για μάχη.
Οδυσσέας Ανδρούτσος
Ως κτίσμα το Χάνι της Γραβιάς, ήταν πλινθόκτιστο, συνεπώς καμία ασφάλεια δεν προσέφερε μπροστά στις υπέρτερες δυνάμεις των Τούρκων.
Πριν τη στρατιωτική εξέλιξη είχε προηγηθεί αποτυχημένη απόπειρα των Τούρκων να δελεάσουν τον Ανδρούτσο με αξιώματα, αν προσχωρούσε σε αυτούς. Από την πρώτη μέρα της επίθεσης, στις 8 Μαΐου, οι Τούρκοι μέτρησαν πολλές απώλειες και, σύμφωνα με τις πηγές της εποχής, είχαν πάνω από 300 νεκρούς.
Ακολούθησε μία εντυπωσιακή κίνηση αιφνιδιασμού, αφού οι Τούρκοι θα έφερναν κανόνια για να συντρίψουν το Χάνι και να εξολοθρεύσουν τους υπερασπιστές του, των οποίων τα πολεμοφόδια εξαντλούνταν. Έτσι, το ξημέρωμα της 9ης Μαΐου έγινε ηρωική έξοδος των υπερασπιστών του, που δεν ξεπερνούσαν τους 120 και με τα σπαθιά τους διέσπασαν τις τουρκικές γραμμές, που πιάστηκαν στον ύπνο και κατάφεραν να ανέβουν στα βουνά, όπου βρίσκονταν οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις, χωρίς να υποστούν μεγάλες απώλειες.
Η αναδίπλωση και τελικά απόσυρση των Τούρκων στην Εύβοια έδωσε πολύτιμο χρόνο στην ελληνική πλευρά και μεγάλα αποθέματα ηθικού, ενώ στην Πελοπόννησο αποφεύχθηκαν οι πιθανότατα οδυνηρές συνέπειες, αν πέρναγαν σε αυτή πολυάριθμα τουρκικά στρατεύματα. Από τη λύσσα του αργότερα ο Ομέρ Βρυώνης διέταξε την ισοπέδωση του Χανιού με κανονιοβολισμό, για να μην υπάρχει και θυμίζει την ήττα του.
Ελάχιστα απομεινάρια από το Χάνι αλλά και σχετικό μνημείο με το άγαλμα του Οδυσσέα Ανδρούτσου βρίσκονται σήμερα στη Γραβιά και απέναντι από αυτά έχει χτιστεί αντίγραφο του Χανιού, που λειτουργεί ως μουσείο με ιστορικά εκθέματα, έκθεση με βίντεο, πωλητήριο.
Πηγές: ertnews.gr, chanigravias.gr
kimintenia 