Η Τζένη Μαστοράκη και η Γενιά του ’70

Οι μεγάλοι
Τζένη Μαστοράκη

Οι μεγάλοι
κουβαλούν πάντα μέσα τους
το παιδί που υπήρξαν
στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο
το κορίτσι που δεν πρόφτασαν να φιλήσουν
έναν αγιάτρευτο καημό λαχανίδας.
Το πρώτο χνούδι στο πανωχείλι τους
τους Βαρβάρους του Καβάφη
και μια παλιά φυματίωση.
Τις μέρες τους
καταχωρισμένες σε δελτία τροφίμων.
Ένα καρφί στον τοίχο
μπορούσε να σημαδέψει μια εποχή
τα καλοκαίρια ξυριζόντουσαν
με τον καθρέφτη κρεμασμένο στο παράθυρο.
Όνειρα συνοικιακά
σα μια μοτοσυκλέτα με καρότσα
για πολυμελείς οικογένειες.
Εμείς
κουβαλάμε, απλούστατα, μέσα μας
τους μεγάλους.

Το ποίημα της Τζένης Μαστοράκη ανήκει στη συλλογή Διόδια (1972) που εκδόθηκε όταν η ποιήτρια ήταν 23 ετών. Κεντρικός άξονας του ποιήματος είναι η σχέση των νέων της γενιάς του ‘70 με τους νέους της προηγούμενης γενιάς, που έζησε τη νεότητά της στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ’40

Η Τζένη (Ιφιγένεια) Μαστοράκη γεννήθηκε στου Ζωγράφου, στην Aθήνα, στις 21 Φεβρουαρίου 1949. Ήταν μικρότερη αδελφή του δημοσιογράφου και σκηνοθέτη Νίκου Μαστοράκη. Σπούδασε Bυζαντινή και Mεσαιωνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Aθηνών. Πρωτοεμφανίστηκε στην Ποιητική Aντι-Aνθολογία του Δημήτρη Iατρόπουλου (1971), με την πρωτόλειο ποιητική συλλογή της «Το Συναξάρι της Αγίας Νιότης». Το πρώτο της βιβλίο, με τίτλο «Διόδια», εκδόθηκε το 1972. Έχει εκδώσει τα βιβλία, με το βιβλίο της, «Μ’ ένα στεφάνι φως», που εκδόθηκε το 1989, εμπνευσμένο από το έργο του Δ. Σολωμού, να έχει συγκεντρώσει την καθολική, σχεδόν, αποδοχή κριτικής και κοινού και να έχει επαινεθεί, μεταξύ άλλων, για την αριστοτεχνική χρήση της ελληνικής γλώσσας (Γ.Π. Σαββίδης) και της μυθοποιητικής παράδοσης (Δ. Μαρωνίτης).

Ως σπουδαία μεταφράστρια, μετέφρασε ξένη πεζογραφία, θέατρο, δοκίμια, μελέτες και παιδικά βιβλία. Το 1989 τιμήθηκε με το Thornton Niven Wilder Prize του Columbia University της Νέας Υόρκης (Translation Center), για το σύνολο του μεταφραστικού της έργου, και το 1992 με το ειδικό βραβείο του IBBY (International Board on Books for Young People) για τη μετάφραση του παιδικού βιβλίου «O ταξιδιώτης της αυγής» του C.S. Lewis (Kέδρος). Επίσης τιμήθηκε με το «Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων» το έτος 2020.

Η Τζένη Μαστοράκη ανήκει στη «Γενιά του ‘70», ομάδα Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών που άρχισαν να δημοσιεύουν τα έργα τους προς το τέλος της Χούντας των Συνταγματαρχών και τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Τα ποιητικά έργα της κίνησαν το ενδιαφέρον του Γιάννη Ρίτσου και της Νανάς Καλλιανέση, ενώ τα ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και δημοσιεύθηκαν σε ανθολογίες και περιοδικά ανά τον κόσμο.

Η διευθύντρια του προγράμματος ελληνικών σπουδών στο Columbia University της Νέας Υόρκης, Karen Van Dyck, αφιερώνει στη Τζένη Μαστοράκη ένα ολόκληρο κεφάλαιο του βιβλίου της «Η Κασσάνδρα και οι λογοκριτές» (1998), θεωρώντας την «μία από τις κορυφαίες ποιήτριες και μεταφράστριες της Ελλάδας». Ποιήματά της στα ελληνικά και σε γαλλική μετάφραση, επιλεγμένα από την ίδια, περιλαμβάνονται στο ιστολόγιό της: http://mastorakilfh2007.blogspot.com Η Τζένη Μαστοράκη έφυγε από τη ζωή στις 30 Ιουλίου 2024, σε ηλικία 75 ετών, στην Αθήνα.

Εργογραφία

Διόδια, 1972
Το σόι, 1978
Μ’ ένα στεφάνι φως, 1983
Ιστορίες για τα βαθιά, 1989

Μεταφράσεις

Kleist, Heinrich von, 1777-1811, «Πενθεσίλεια», εκδ. Γράμματα
Salinger, Jerome David, 1919-2010, «Στη σίκαλη, στα στάχια, ο πιάστης», εκδ. Γράμματα
Marx, Karl, 1818-1883, «Εγκώμιο του εγκλήματος», εκδ. Άγρα
Machiavelli, Niccolo, 1469-1527, «Ο μανδραγόρας», Θέατρο του Νέου Κόσμου/Νέα Σκηνή Τέχνης
Kleist, Heinrich von, 1777-1811, «Ο πρίγκιπας του Χόμπουργκ», εκδ. Γράμματα
Marx, Karl, 1818-1883, «Εγκώμιο του εγκλήματος», εκδ. Άγρα
Kane, Sarah, 1971-1999, «Λαχταρώ», εκδ. Η Νέα Σκηνή
Hoffmann, Heinrich, «Ο Πετροτσουλούφης», εκδ. Γράμματα
Kane, Sarah, 1971-1999, «Καθαροί, πια», εκδ. Η Νέα Σκηνή
Hill, Adrian, «Σχέδιο και ζωγραφική στο ύπαιθρο», εκδ. Ντουντούμη
Hill, Adrian, «Σχέδιο και ζωγραφική της αρχιτεκτονικής στο τοπίο», εκδ. Ντουντούμη
Hill, Adrian, «Σχέδιο και ζωγραφική. Πρόσωπα και σιλουέτες», εκδ. Ντουντούμη
Hill, Adrian, «Το σχέδιο και η ζωγραφική των δέντρων», εκδ. Ντουντούμη
Hill, Adrian, «Το σχέδιο και η ζωγραφική των λουλουδιών», εκδ. Ντουντούμη
Lewis, Clive Staples, 1898-1963, «Το λιοντάρι, η μάγισσα και η ντουλάπα», εκδ. Κέδρος
Lewis, Clive Staples, 1898-1963, «Ο ταξιδιώτης της αυγής», εκδ. Κέδρος
Keeley, Edmund, 1928-, «Η καβαφική Αλεξάνδρεια», εκδ. Ίκαρος
Poe, Edgar Allan, 1809-1849, «Λίγεια», εκδ. Στιγμή
Kleist, Heinrich von, 1777-1811, «Οι μαριονέτες», εκδ. Άγρα
Lewis, Clive Staples, 1898-1963, «Ο πρίγκιπας Κασπιανός», εκδ. Κέδρος
Lewis, Clive Staples, 1898-1963, «Το άλογο και το αγόρι του», εκδ. Κέδρος
Συλλογικό έργο, «Ο Βάγκνερ και η Ελλάδα», εκδ. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Hägg, Tomas, «Το αρχαίο μυθιστόρημα» εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Neill, A. S., «Το πράσινο σύννεφο», εκδ. Μπουκουμάνης
Lewis, Clive Staples, 1898-1963, «Ο ανεψιός του μάγου», εκδ. Κέδρος
Highet, Gilbert, «Η κλασική παράδοση», εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Böll, Heinrich, 1917-1985, «Οι απόψεις ενός κλόουν», εκδ. Γράμματα
Canetti, Elias, 1905-1994, «Η τύφλωση», εκδ. Γράμματα
Γκαντίνι, Τζοβάνι, «Τ’ όνειρο του Πετράκη», εκδ. Οδυσσέας
Carpi, Pinin, «Τα παράθυρα του ήλιου», εκδ. Οδυσσέας
Όρι, «Το ημερολόγιο του κόκκινου ήλιου», εκδ. Οδυσσέας
Carpi, Pinin, «Το νησί με τα μαγικά τετραγωνάκια», εκδ. Οδυσσέας
Sinclair, Upton Beall, «Η ζούγκλα», εκδ. Γράμματα
Carroll, Lewis, 1832-1898, «Γράμματα στα κοριτσάκια και φωτογραφίες», εκδ. Άγρα
Schneider, Michael, «Νεύρωση και πάλη των τάξεων», εκδ. Κέδρος – Ράππα
McCullers, Carson, «Πρόσκληση σε γάμο, εκδ. Γράμματα
«Υπαρξιακή ψυχολογία», εκδ. Επίκουρος
Hofstätter, Peter R., «Εισαγωγή στην κοινωνική ψυχολογία», Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη
Μουζέλης, Νίκος Π., «Νεοελληνική κοινωνία», εκδ. Εξάντας
Salinger, Jerome David, 1919-2010, «Ο φύλακας στη σίκαλη», εκδ. Επίκουρος
Huberman, Leo, «Τα υλικά αγαθά του ανθρώπου», εκδ. Μπουκουμάνης
Sweezy, Paul M., «Το παρόν σαν ιστορία», εκδ. Μπουκουμάνης
Seger, Imogen, «Εισαγωγή στην κοινωνιολογία», εκδ. Μπουκουμάνης
Fromm, Erich, «Η ανατομία της ανθρώπινης καταστροφικότητας», εκδ. Μπουκουμάνης
Fromm, Erich, «Η ανατομία της ανθρώπινης καταστροφικότητας», εκδ. Μπουκουμάνης
Kiernan, Thomas, «Ψυχοθεραπεία», εκδ. Επίκουρος
Schleifstein, Josef, «Εισαγωγή στη μελέτη του Μαρξ, του Ένγκελς και του Λένιν», εκδ. Επίκουρος.