Σκύρος: Πλοίο απαθανατίστηκε να αιωρείται – Μια οφθαλμαπάτη που εξακολουθεί να ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία
Το δρομολόγιο Κύμη – Σκύρος απαθανατίστηκε σε φωτογραφία όχι να πλέει, αλλά να αιωρείται, χάρη στο φαινόμενο Fata Morgana. Το βίντεο έκανε το γύρο του διαδικτύου. Στη φωτογραφία το πλοίο «Αχιλλέας», που κάνει το δρομολόγιο Κύμη – Σκύρος, μοιάζει να είναι στον αέρα, κάτι που εννοείται ότι δεν συμβαίνει, το πλοίο επιπλέει κανονικά στο νερό. Η εικόνα που κατέγραψε ο φωτογράφος Επαμεινώντας Kαλογιάννης είναι αποτέλεσμα του φαινομένου που είναι γνωστό ως «Fata Morgana».
Παλαιότερη παρατήρηση του φαινομένου στην περιοχή της Κορνουάλης
Τι είναι το φαινόμενο «Fata Morgana»;
Το «Fata Morgana» είναι ένα καλοκαιρινό οπτικό φαινόμενο, ένας διπλός αντικατοπτρισμός στη θάλασσα, που κάνει τα νησιά, τα πλοία και ό,τι άλλο επιπλέει στο νερό, να εμφανίζεται με το είδωλό του αντεστραμμένο και ενωμένο κατακόρυφα, σαν να αιωρείται. Τα αξιοπερίεργα αυτά είδωλα εμφανίζονται όταν ρεύματα θερμού αέρα ανυψώνονται πάνω από πυκνότερα ψυχρού, με αποτέλεσμα η εικόνα του απομακρυσμένου αντικειμένου να διαθλάται και να παρουσιάζεται διπλασιασμένη και αντεστραμμένη. Το φαινόμενο απαντάται συνήθως στα ανοιχτά της θάλασσας αλλά και σε κοιλάδες στην ξηρά και αλλοιώνει όσα βλέπουμε στον ορίζοντα.
Η ονομασία του έχει τις ρίζες της στον θρύλο της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου, της Morgan le Fay, Fata Morgana στα ιταλικά, που πίστευαν ότι μπορούσε να δημιουργήσει ιπτάμενα πλοία και κάστρα. Στις πρώιμες εκδοχές του μύθου η Fata Morgana εμφανιζόταν ως καλή νεράιδα που είχε την ικανότητα να θεραπεύει, ενώ σε άλλες ότι προσπαθούσε να ανατρέψει τον Αρθούρο από τον θρόνο με διάφορα μαγικά. Η παράδοση συνδέει το βασίλειο της Fata Morgana με τη Σικελία και το στενό της Μεσσήνης που τη χωρίζει από την ιταλική χερσόνησο. Στο στενό αυτό το οπτικό φαινόμενο του αντικατοπτρισμού ήταν πολύ έντονο και οι ναυτικοί της εποχής το εκλάμβαναν ως κακό οιωνό.
Το στενό της Μεσσήνης ανάμεσα στη Σικελία και την Καλαβρία,
πεδίο δράσης της Φάτα Μοργκάνα (πηγή: Wikimedia Commons)
Με το φαινόμενο οφθαλμαπάτης Φάτα Μοργκάνα σχετίζεται και ο Ιπτάμενος Ολλανδός, ένα πλοίο – φάντασμα, το οποίο ήταν καταδικασμένο να περιπλανιέται για πάντα. Σύμφωνα με τον θρύλο, το πλήρωμα του πλοίου πέθανε εν πλω στα ανοιχτά του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας -πιθανότατα εμπλεκόμενο σε φόνο και πειρατεία- και καταδικάστηκε να μην πιάσει λιμάνι μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Πολλοί ναυτικοί διηγούνταν ότι το συνάντησαν στα ταξίδια τους, περιβεβλημένο με μαύρο σύννεφο, και λίγο πριν τους πλησιάσει εξαφανιζόταν. Η εμφάνισή του εθεωρείτο από τους ναυτικούς ως εξαιρετικά κακός οιωνός.
«Ο Ιπτάμενος Ολλανδός», ελαιογραφία του Albert Pinkham Ryder
(Smithsonian American Art Museum)
Η Fata Morgana παρατηρείται μέχρι τις μέρες μας συνήθως τις πρωινές ώρες μετά από μια ψυχρή νύχτα. Μια οφθαλμαπάτη που εξακολουθεί να ασκεί μια ιδιαίτερη μυστηριακή γοητεία τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο σπουδαίος ποιητής Νίκος Καββαδίας, στις θάλασσες που ταξίδευε, θα είχε σίγουρα συναντήσει τα μακρινά παλάτια της Φάτα Μοργκάνα, όπως μας τα περιγράφει στο ομώνυμο ποίημά του:
Φάτα Μοργκάνα
Θὰ μεταλάβω μὲ νερὸ θαλασσινὸ
στάλα τὴ στάλα συναγμένο ἀπ᾿ τὸ κορμί σου
σὲ τάσι ἀρχαῖο, μπακιρένιο ἀλγερινό,
ποὺ κοινωνοῦσαν πειρατὲς πρὶν πολεμήσουν.
Στρείδι ὠκεάνιο ἀρραβωνίζεται τὸ φῶς.
Γεύση ἀπὸ φλούδι τοῦ ροδιοῦ, στυφὸ κυδώνι
κι ὁ ἄρρητος τόνος, πιὸ πικρὸς καὶ πιὸ στυφός,
ποὺ ἐναποθέτανε στὰ βάζα οἱ Καρχηδόνιοι.
Πανὶ δερμάτινο ἀλειμμένο μὲ κερί,
ὀσμὴ ἀπὸ κέδρο, ἀπὸ λιβάνι, ἀπὸ βερνίκι,
ὅπως μυρίζει ἀμπάρι σὲ παλιὸ σκαρὶ
χτισμένο τότε στὸν Εὐφράτη στὴ Φοινίκη.
Χόρτο ξανθὸ τρίποδο σκέπει μαντικό.
Κι ἕνα ποτάμι μὲ ζεστή, λιωμένη πίσσα,
ἄγριο, ἀκαταμάχητο, ἀπειλητικό,
ποτίζει τοὺς ἁμαρτωλοὺς ποὺ σ᾿ ἀγαπῆσαν.
Rosso romano, πορφυρὸ τῆς Δαμασκός,
δόξα τοῦ κρύσταλλου, κρασὶ ἀπ᾿ τὴ Σαντορίνη.
Ὁ ἀσκὸς νὰ ρέει, κι ὁ Ἀπόλλωνας βοσκὸς
νὰ κολυμπάει τὰ βέλη του μὲ διοσκορίνη.
Σκουριὰ πυροχρωμη στὶς μνῆμες τοῦ Σινᾶ.
Οἱ κάβες τῆς Γερακινῆς καὶ τὸ Στρατόνι.
Τὸ ἐπίχρισμά του ἅγια σκουριὰ ποὺ μᾶς γερνᾶ,
μᾶς τρέφει, τρέφεται ἀπὸ μᾶς, καὶ μᾶς σκοτώνει.
Καντήλι, δισκοπότηρο χρυσό, ἀρτοφόρι.
Ἅγια λαβίδα καὶ ἱερὴ ἀπὸ λαμινάρια.
Μπροστὰ στὴν Πύλη δύο δαιμόνοι σπαθοφόροι
καὶ τρεῖς Ἀγγέλοι μὲ σπασμένα τὰ κοντάρια.
Ποῦθ᾿ ἔρχεσαι; Ἀπ᾿ τὴ Βαβυλώνα.
Ποῦ πᾶς; Στὸ μάτι τοῦ κυκλῶνα.
Ποιὰν ἀγαπᾶς; Κάποια τσιγγάνα.
Πῶς τὴ λένε; Φάτα Μοργκάνα.
Πάντα οἱ κυκλῶνες ἔχουν γυναικεῖο
ὄνομα. Εὔα ἀπὸ τὴν Κίο.
Ἡ μάγισσα ἔχει τρεῖς κόρες στὸ Ἀμανάτι
καὶ ἡ τέταρτη εἶν᾿ ἕν᾿ ἀγόρι μ᾿ ἕνα μάτι.
Ψάρια ποὺ πετᾶν μέσα στὴν ἄπνοια,
ὄστρακα, λυσίκομες κοπέλες,
φίδια τῆς στεριᾶς καὶ δέντρα σάπια,
ἄρμπουρα, τιμόνια καὶ προπέλες.
Νά ῾χαμε τὸ λύχνο τοῦ Ἀλαδίνου
ἢ τὸ γέρο νάνο ἀπ᾿ τὴν Καντόνα.
Στείλαμε τὸ σῆμα τοῦ κινδύνου
πάνω σὲ ἄσπρη πέτρα μὲ σφεντόνα.
Δαίμονας γεννᾶ τὴ νηνεμία.
Ξόρκισε, Allodetta, τ᾿ ὄνομά του.
Λούφαξεν ὁ δέκτης τοῦ ἀσυρμάτου,
καὶ φυλλομετρᾶ τὸν καζαμία.
Ὁ ἄνεμος κλαίει. Σκυλὶ στὰ λυσσιακά του.
Γειὰ χαρά, στεριά, κι ἀντίο, μαστέλο.
Γλίστρησε ἡ ψυχή μας ἀπὸ κάτου,
ἔχει καὶ στὴν κόλαση μπορντέλο.
Πηγή: ethnos.gr, geografikoi.gr, pressreader.com
kimintenia 