kimintenia

«Παιδιά, όλοι στα ραδιόφωνά σας. Έχουμε για σας μια μεγάλη έκπληξη. Σήμερα το καινούριο Τρίτο Πρόγραμμα θα συνδεθεί, επιτέλους, με τη Λιλιπούπολη…»

Με τα λόγια αυτά ξεκινά τη Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 1977, 9:30 το πρωί η ραδιοφωνική μετάδοση της θρυλικής «Λιλιπούπολης». Σαρανταπέντε χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την πρώτη εκείνη εκπομπή της ραδιοφωνικής σειράς, που μεταδιδόταν από το 1977 έως και τον Μάιο του 1980, και έμεινε στην ιστορία για τη σοβαρότητα αλλά και τη δημιουργικότητά της, τον αυθορμητισμό, τη φαντασία, την τόλμη της, και ταυτίστηκε με την εποχή του Μάνου Χατζιδάκι στο Τρίτο Πρόγραμμα.

Λένα Πλάτωνος, Σπύρος Σακκάς, Μάνος Χατζιδάκις, Νίκος Κυπουργός, Μαριανίνα Κριεζή

«Εδώ Λιλιπούπολη», έλεγε ο δημοσιογράφος Μπρίνης και αυτή ήταν η έναρξη μιας ιστορίας που αγγίζει πλέον τον μύθο. Συνδεδεμένη με τη θητεία του σπουδαίου Μάνου Χατζιδάκι στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ (1976-1980) υπήρξε ένα εγχείρημα ακραία τολμηρό και εμπνευσμένο -και για τότε αλλά και για τώρα.

«H Λιλιπούπολη ξεκίνησε σαν μια εκπομπή για να μαθαίνουν τα πολύ μικρά παιδιά τι είναι το κόκκινο χρώμα, τι το πράσινο, τι είναι το κοντά, τι το μακριά, το μικρό, το μεγάλο», έχει πει η αείμνηστη Μαριανίνα Κριεζή για τη ραδιοφωνική παιδική σειρά που «έτρεξε» στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι, ενός δημιουργού που εκτίμησε και έδωσε πεδίο δράσης σε μια παρέα συνεργατών του, που είχαν τόσο ποιότητα όσο και πρωτοτυπία, φαντασία, ταλέντο.

Με οπλοστάσιο μια πλειάδα ταλαντούχων ηθοποιών -Βασίλης Μπουγιουκλάκης (Χαρχούδας), Άννα Παναγιωτοπούλου (Χιονάτη), Σταμάτης Φασουλής (Μπιξ-Μπιξ), Λευτέρης Βογιατζής (Πρίγκιπας), Σαπφώ Νοταρά (μάγισσα Μπρουνχίλντα), Λυδία Κονιόρδου, Αλέκα Παΐζη (μητέρα του πρίγκιπα της Χιονάτης), Μίρκα Παπακωνσταντίνου (Μπομπίλα), Ράνια Οικονομίδου (Πιπινέζα), Πέπη Οικονομοπούλου (Όφη-Σόφη), Μίνα Αδαμάκη, Θόδωρος Μπογιατζής (Δυστροπόπιγγας), Νίκος Τσιλούνης (Δημοσιογράφος Μπρίνης, Δρ Δρακατώρ), Σταύρος Μερμήγκης, Λάμπρος Τσάγκας (Παπαγάλος της Πιπινέζας, Γλυκόσαυρος) και Μίμης Χρυσομάλλης (ποιητής Κουκουτούζ)- και τραγουδιστών με ερμηνευτική δεινότητα συνδυασμένη με ακριβή ποσότητα ενσυναίσθησης για ν’ αγγίξει τις καρδιές και τα αυτιά μικρών και μεγάλων -Σαβίννα Γιαννάτου, Νένα Βενετσάνου, Σπύρος Σακκάς και Αντώνης Κοντογεωργίου- η «Λιλιπούπολη» έγραψε ιστορία ως μια εναλλακτική επιθεώρηση με πνεύμα επαναστατικό.

Οι πολυποίκιλες μουσικές από τους Λένα Πλάτωνος, Νίκο Κυπουργό, Δημήτρη Μαραγκόπουλο και Νίκο Χριστοδούλου έντυναν ιδανικά τους πολύχρωμους στίχους της Μαριανίνας Κριεζή και τα κείμενα της Άννας Παναγιωτοπούλου, της Ρεγγίνας Καπετανάκη και της Ελένης Βλάχου για να δημιουργήσουν ένα σπάνιο ραδιοφωνικό προϊόν που θεωρείται εύλογα «θρυλικό» -τόσο για την πρωτοτυπία και την ποιότητά του όσο και για την επίδρασή του στη γενικότερη περίοδο.

Με τίτλο αναφορά στο κλασικό βιβλίο «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ», όπου οι Λιλιπούτιοι αναφέρονται ως μικρόσωμοι άνθρωποι, τα θεμέλια της δημιουργίας της «Λιλιπούπολης» μπήκαν το 1975, όταν ο Χατζιδάκις, ως διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, θέλησε να φέρει στον αέρα των ερτζιανών μια παιδική εκπομπή, τη δημιουργία της οποίας ανέθεσε στην Ρεγγίνα Καπετανάκη. Η τελευταία, με τη βοήθεια της παιδοψυχολόγου Ελένης Βλάχου, κατασκεύασαν ένα αρχικό πλάνο του κόσμου της «Λιλιπούπολης», τον οποίο οργάνωσαν και παρουσίασαν στον Χατζιδάκι με τον τελευταίο να ενθουσιάζεται με το πλάνο.

Η πρώτη εκπομπή ακούστηκε έναν χρόνο μετά, το 1976, και καθημερινά καλούσε τους ακροατές σε ένα ταξίδι στη φαντασία. Ένα ταξίδι που, σταδιακά, θα έπαιρνε χροιά και διάσταση πολιτική, καθώς συνέβαιναν γεγονότα, γίνονταν εκλογές, «… όπως τις κάνουν οι μεγάλοι», είχε πει η Μαριανίνα Κριεζή για την εκπομπή, που ήταν μεν παιδική, όχι όμως παιδιάστικη, αλλά καμωμένη «…για παιδιά και έξυπνους μεγάλους…!». Σύμφωνα με τον συνθέτη Δημήτρη Μαραγκόπουλο, τότε σύζυγο της Λένας Πλάτωνος: «Η Λιλιπούπολη υπήρξε ένα πρόγραμμα τολμηρό και ανατρεπτικό για την εποχή του σε όλα τα επίπεδα, από το πολιτικό μέχρι το οικολογικό…» και είχε απόλυτο δίκιο.

Την περίοδο εκείνη, σύμφωνα με το σενάριο της σειράς, ο Δυστροπόπιγκας, ένας από τους ήρωες της σειράς, αποφάσισε να διεκδικήσει την εξουσία της Λιλιπούπολης από τον δήμαρχό της Χαρχούδα. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε πολιτικά προβλήματα. Ο Χαρχούδας συνδέθηκε με τη Δεξιά Κυβέρνηση, ενώ ο Δυστροπόπιγκας με την Αριστερά αντιπολίτευση. Τα κόμματα, κυρίως η τότε Κυβέρνηση, και μία μερίδα του Τύπου άρχισαν να σχολιάζουν έντονα την εκπομπή κατηγορώντας τη ως κομμουνιστική προπαγάνδα. Η αντίδραση από τους Τσαλδάρη και Λαμπρία ήταν έντονη, ενώ ο Αβέρωφ είχε δηλώσει: «Ακούμε τη “Λιλιπούπολη” και νομίζουμε ότι ακούμε Ράδιο Μόσχα!». Από την άλλη, η επερώτηση στη βουλή του Τσαλδάρη οδήγησε τον Κυρ στη δημιουργία της δικής του «Τσαλδαρούπολης», γιατί κάποτε οι δημιουργοί υπερασπίζονταν τους δημιουργούς -χωρίς μικροπολιτική ατζέντα.

Η επίθεση των συντηρητικών στη «Λιλιπούπολη» έκανε τον Μάνο Χατζιδάκι ακόμη πιο αποφασισμένο να την υπερασπιστεί -οικονομικά, πολιτικά, δημιουργικά. Είχε γράψει ο σπουδαίος αυτός Έλληνας του πνεύματος για τη μικρή αυτή πόλη με τις μεγάλες ιδέες: «Η Λιλιπούπολη είναι γέννημα μιας φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας από τη μία, του Τρίτου Προγράμματος, και από την άλλη μιας ομάδας νέων ανθρώπων με πολύ ταλέντο που συγκεντρώθηκαν στο Τρίτο και δούλεψαν ελεύθερα, με κέφι, με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό. Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εξοργιστεί η αντιδραστική παραδημοσιογραφία του ελληνικού Τύπου που χαρακτήρισε τη “Λιλιπούπολη”… κομμουνιστική. Ίσως γιατί πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα με καθαρή ποιητική γλώσσα. Θίγοντας (με τον τρόπο αυτόν) θέματα που βασανίζουν και πονάνε τον τόπο και όχι ως εκπαιδευτικοί ή γονείς ανόητοι που συμπεριφέρονται στα παιδιά λες και αποτείνονται σε υπανάπτυκτους και ατελείς οργανισμούς με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική…».

Από την εθισμένη με την εξουσία μικροαστή Πιπινέζα που ήταν πάντα στο πλευρό του δήµαρχου Χαρχούδα -ένας ακόμη πονηρός πολιτικάντης που εξαπατά τους πολίτες, στον µάγκα Δυστροπόπιγκα, που είναι και ο αντίπαλός του, ή τον καταπιεσµένο παπαγάλο της Πιπινέζας, που αντιδρά στη χαρχουδική αφεντικίνα του και τον πολυτάλαντο διανοούµενο και αρχαιολάτρη, δόκτωρ Δρακατώρ, τον καταπιεσµένο από τους γονείς του πιτσιρικά, Μπιξ Μπιξ, τον χαµογελαστό και εφευρετικό ζαχαροπλάστη Γλυκόσαυρο, ή τον φαντασµένο εθνικό ποιητή της Λιλιπούπολης, τον Κουκουτούζ, η Μαριανίνα Κριεζή και η λεγεώνα των συνδημιουργών της μας χάρισαν ένας μικρό θαύμα στα ερτζιανά που άντεξε και γιγαντώθηκε μέσα στο πέρασμα του χρόνου.

Η Λιλιπούπολη ακούστηκε για τελευταία φορά το 1980 και από τις εκπομπές τριών χρόνων διασώθηκαν μόνον 74… Όμως ο χρόνος τη δικαίωσε και τα αυτιά μας παραδόθηκαν για πάντα στη φαντασία που μιλούσε πιο αληθινά από την ίδια την αλήθεια.

Πηγές: archive.ert.gr, ertnews.gr, ethnos.gr, facebook.com