Τα ρομαντικά καλοκαιρινά βραδάκια της Λεμεσού

Η ταυτότητα της Λεμεσού ορίζεται από τη σχέση της με τη θάλασσα. Γι’ αυτό και οι αλλαγές στο παραλιακό μέτωπο της πόλης, αποτελούν σταθμούς της εξέλιξής της μέσα στις δεκαετίες. Καθοριστική ήταν η κατασκευή του μώλου, ενός έργου που άλλαξε την εικόνα της πόλης και ιδιαίτερα του πιο χαρακτηριστικού σημείου της, του παραλιακού μετώπου.

Ο παραλιακός δρόμος της Λεμεσού στις αρχές του περασμένου αιώνα

Μετά το 1878, οι Άγγλοι αποφάσισαν ότι ήθελαν για λιμάνι τη Λεμεσό και έτσι τέθηκαν οι βάσεις για δραστικές αλλαγές στην εικόνα της πόλης, που κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου θύμιζε περίκλειστο φρούριο, με τους τοίχους των κτηρίων ν’ αγγίζουν τη θάλασσα. Έτσι, ανάμεσα στη θάλασσα και στα σπίτια της πόλης, άρχισε να δημιουργείται ένα πέρασμα, το οποίο εξελίχθηκε σε παραθαλάσσιος δρόμος. Γύρω στη δεκαετία του 1930, η δημιουργία φωταγωγημένου πεζοδρόμου στο παραθαλάσσιο μέτωπο, αναβαθμίζει την περιοχή.

Σταδιακά εμφανίζονται και μερικά καφενεδάκια, ένα-δυο κέντρα αναψυχής και ξενοδοχεία, που προσελκύουν την προσοχή του κόσμου στον μώλο. Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου και αφού η Λεμεσός είχε δείξει ότι εξελίσσεται σε εμπορικό κέντρο, οι εκτεταμένες εργασίες στον παραλιακό πεζόδρομο τον έφεραν πιο κοντά στη σημερινή του μορφή. Τα έργα για τη δημιουργία του παραθαλάσσιου πάρκου στις αρχές του 21ου αιώνα, ολοκλήρωσαν την εικόνα της πόλης που υπάρχει ως σήμερα.

Τα καλοκαιρινά βραδάκια της Λεμεσού ήταν -και πάντα παραμένουν- αισθησιακά, ερωτικά, ρομαντικά… Με τη γλυκειά της ζέστη (υπερβολική είναι αλήθεια καμιά φορά), ακόμα και με τις υγρές της νύκτες, η Λεμεσός το καλοκαίρι γίνεται ιδιαίτερα ερωτική πόλη. Οι καλοκαιρινές της διασκεδάσεις μοναδικές και ξεχωριστές από κάθε άλλη πόλη. Που αλλάζουν βέβαια χώρο και τρόπο ανάλογα με τις δεκαετίες και τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Σίγουρα πάντα όμως με τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Πλατεία Κεσόγλιδων (μετέπειτα Πλατεία Ηρώων) – Καφενεία Broadway και Κιτ-κατ

Τέτοιες λοιπόν καλοκαιρινές νύκτες ετοιμάζονταν να ζήσουν οι λεμεσιανοί και στις αρχές τις δεκαετίας του ’30 όπως μαρτυρεί το δημοσίευμα της λεμεσιανής εφημερίδας «Αλήθεια» του 1930 που ακολουθεί. Σε εποχές δύσκολες από την οικονομική και πολιτική καταπίεση του άγγλου κατακτητή, με τις βαριές φορολογίες και τους ανελεύθερους νόμους που θα καταλήξουν στη λαϊκή αγανάκτηση και εξέγερση του Οκτώβρη του 1931 εναντίον των αποικιοκρατών, τη γνώστη ως τα «Οκτωβριανά».

Η αποβάθρα των Φράγκων και η οικία Στρίγκου στο βάθος δεξιά

Ξένοιαστα παιδικά καλοκαίρια στη Λεμεσό

Μέσα λοιπόν από τις γραμμές του χρονογραφήματος του λεμεσιανού δημοσιογράφου Γεωργίου Ταλιαδώρου – Τέμπλαρ πληροφορούμαστε πως: «Άρχισεν εις τα ξενύχτηκα κέντρα η τακτική ζωή και κίνησις των ξενύχτηδων. Όλοι οι σπάνιοι Λεμεσιανοί τύποι θ’ αρχίσουν να μαζεύωνται στου ιστορικού και γνωστοτάτου Σουλεϊμάνη, στου Μεμμέτη, στο Κιτ-Κατ και σε όλα εκείνα τα εύθυμα κέντρα και θα διαλύονται όταν αρχίζουν να βγαίνουν αι πρώτες αχτίνες του ήλιου.

Ο Σουλεϊμάνης αυτός κατήντησε τύπος παγκοσμίου φήμης. Έρχονται ξένοι και εξέχουσαι μάλιστα φυσιογνωμίες και ζητούν να επισκεφθούν το ιστορικό και απλό καφενεδάκι του. Δεν θα ξεχάσω το γεγονός που όταν η υπέροχος τραγωδός μας κυρία Μαρίκα Κοτοπούλη επεσκέφθη την πόλιν μας πρώτη εζήτησε να γνωρίση και επισκεφθή τον Σουλεϊμάνη και το καφενεδάκι του. Αφήνω τώρα τους αμέτρητους άλλους ξένους καλλιτεχνικούς τύπους που επέρασαν αλησμόνητες καλλιτεχνικές νύκτες.

Ακούστε τι θα έχουμε το καλοκαίρι μας. Δύο θερινούς κινηματογράφους, ένα οπερεττικόν ελληνικόν θίασον, έναν Τουρκικόν οπερεττικόν θίασον, δύο γκαρακιόζηδες, έναν θίασον ανδρικέλλων και μαργιονεττών. Θα λειτουργούν δε και περί τα 100 εξοχικά κέντρα, μεταξύ των οποίων θα ξεχωρίζουν ως πάντοτε το του Μ. Φούρναρη, του Πελλόγιαννου και τα δύο του κομεσσαριάτου καφενεία. Εις του Φούρναρη θα παίζεται υπό των γνωστών χαρτοπαικτών και των δύο φύλων το απαραίτητο ραμί το οποίον εκεί επάνω με την δροσιάν του καφενείου και το κρύο του νερό θα παρατείνεται όπως και πέρυσι μέχρι των πρωινών ωρών.

Φίλη κυρία ραμίστρια πρώτης γραμμής μας έλεγεν μεθ’ όρκου, αν και στους όρκους των γυναικών δεν πρέπει και πολύ πολύ να πιστεύωμεν, ότι πέρυσι διαρκούσης της θερινής περιόδου, έχασεν εις το καφενείον του Φούρναρη Λίρας Αγγλίας 84-19-4 ½. Εννοείται πως αν θέλετε το πιστεύετε και σεις και εγώ που το πρωτάκουσα. Η μικρή αποβάθρα παρά την οικίαν του κ. Χ. Στρίγκου γεμίζει κάθε απόγευμα από μαθητάς και μαθητρίας αι οποίαι εγκατέληψαν την μεγάλην αποβάθρα και περνούν εκεί… ωραία τας απογευματινάς των ώρας… Χωρίς να τους κοιτούν βέβηλα και ενοχλητικά μάτια… Και έτσι τώρα η μεν μεγάλη αποβάθρα θα μένη για τους μεγάλους, η δε μικρά για τους μικρούς, που ξέρουν καλλίτερα να γλεντούν την ζωήν των …».

Ο δρόμος του Κομισσαριάτου καλούμενος και Promenade (περίπατος)

Να σημειώσουμε πως «του Σουλεϊμάνη, του Μεμμέτη και το Κιτ-Κατ» ήταν καφενεία στα Κεσσογλούδια και αργότερα στην ονομασθείσα ως Πλατεία Ηρώων. Τα «εξοχικά» κέντρα ήταν στην οδό Γλάδστωνος αφού τότε ο δρόμος αυτός ήταν εκτός πόλεως και… «εξοχικός», του μεν Φούρναρη, εκεί που σήμερα είναι το Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού και το καφενείο του Πελλόγιαννου, λίγο πιο πέρα στην απέναντι πλευρά εκεί που σήμερα είναι η Συνεργατική Τράπεζα. Ο Πελλόγιαννος τύπος μποέμ παλληκαρά έδερνε … άμα χρειαζόταν και κατά προτίμηση άγγλους και τούρκους. Λίγα χρόνια μετά (1939) δημιούργησε το περιβόητο εξοχικό κέντρο «Ρομάντζο» στο Κομισαριάτο, στη σημερινή Λεοντίου του Α’. Στο Κομισαριάτο βρισκόταν τότε το καφενείο του Τζιώρτζη.

Διαφήμιση και αφίσα του έργου «Χριστίνα» – Ζανέτ Γκαίηνορ

Η μικρή αποβάθρα «παρά την οικίαν του Χ. Στρίγκου» ήταν η γνωστότερη ως «αποβάθρα των Φράγκων». Οι δύο θερινοί κινηματογράφοι που αναφέρει ο Τέμπλαρ ήταν ο κινηματογράφος Κυπριανού και ο κινηματογράφος «Παράδεισος» των αδελφών Γιορδαμλή. Ένα άλλο δημοσίευμα – διαφήμιση της 9ης Αυγούστου 1930 (βλ. σχετ. φωτογραφία), διαφήμιζε ότι από την επόμενη στον κινηματογράφο Κυπριανού θα άρχιζε η προβολή της «υπερπαραγωγής του 1930 Χριστίνα με την ωραιοτέαν και ενδοξοτέραν καλλιτέχνιδα της οθόνης Ζανέτ Γκαίηνορ». Παρόλο που η ταινία ήταν ομιλούσα οι λεμεσιανοί θα την έβλεπαν ως βουβή γιατί ομιλών κινηματογράφος στη Λεμεσό ήλθε δυο χρόνια μετά από τους αδελφούς Χρυσοχού που εντωμεταξύ νοίκιασαν τον κινηματογράφο του Κυπριανού ονομάζοντας τον «Πανόραμα». Και μια ακόμα μικρή λεπτομέρεια, η ταινία ήταν παραγωγή του 1929 και όχι του 1930 όπως διατείνεται η διαφήμιση.