2 Ιουλίου
Ο Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς είναι ένας σύγχρονος άγιος της Ορθοδοξίας. Ρωσικής καταγωγής, υπήρξε Αρχιεπίσκοπος Κίνας και Επίσκοπος Σαγκάης, Βρυξελλών – Παρισιού και Σαν Φρανσίσκο. Κοιμήθηκε ειρηνικά την 2α Ιουλίου 1966 στο Σιάτλ των ΗΠΑ. Θεωρείται ο προστάτης άγιος των ορφανών παιδιών, ένας άγιος ολόκληρης της Οικουμένης.
Ο Άγιος Ιωάννης γεννήθηκε στις 4 Ιουνίου του 1896, στο χωριό Αντάμοβκα της επαρχίας Χαρκώβ της Νότιας Ρωσίας και το βαπτιστικό του όνομα ήταν Μιχαήλ. Ήταν απόγονος της αριστοκρατικής οικογένειας Μαξίμοβιτς, της οποίας ένα μέλος, ο ιεράρχης Ιωάννης Μαξίμοβιτς, Μητροπολίτης Τομπόλσκ ανακηρύχτηκε Άγιος το 1916. Οι γονείς του ονομάζονταν Μπόρις και Γλαφύρα. Κατά την παιδική του ηλικία ο Μιχαήλ ήταν φιλάσθενος και έτρωγε λίγο. Ήταν ήσυχο παιδί, πολύ ευγενικό και είχε βαθειά θρησκευτικότητα. Όταν έπαιζε, έντυνε τα στρατιωτάκια του μοναχούς, μάζευε εικόνες, θρησκευτικά βιβλία και του άρεσε να διαβάζει βίους Αγίων. Τα βράδια στεκόταν όρθιος για πολλή ώρα προσευχόμενος. Επειδή ήταν ο μεγαλύτερος από τα 5 αδέλφια του και γνώριζε καλά τους βίους των Αγίων, έγινε και ο πρώτος δάσκαλος τους στην πίστη. Ήταν πολύ αυστηρός με τον εαυτό του στην εφαρμογή των εκκλησιαστικών και εθνικών παραδόσεων. Μάλιστα, τόσο πολύ εντυπωσίασε με τη χριστιανική του ζωή την παιδαγωγό του, που ήταν Γαλλίδα και καθολική, ώστε βαπτίστηκε Ορθόδοξη.
Σε ηλικία 11 ετών οι γονείς του Μιχαήλ τον έστειλαν στη Στρατιωτική σχολή της Πολτάβα. Εκεί συνάντησε τον Επίσκοπο της Πολτάβα Θεοφάνη, έναν πολύ αγαπητό ιεράρχη, που επηρέασε πολύ τον Μιχαήλ. Σε μια στρατιωτική παρέλαση, ενώ περνούσαν από τον Καθεδρικό Ναό ο μικρός Μιχαήλ (ήταν τότε 13 ετών) έκανε τον σταυρό του. Οι συμμαθητές του γέλασαν και τον κορόιδεψαν, ενώ οι καθηγητές του θέλησαν να τον τιμωρήσουν. Ο πρίγκιπας Κωνσταντίνος όμως, που ήταν προστάτης της Σχολής, είπε να μην τιμωρηθεί ο δόκιμος Μιχαήλ γιατί με την πράξη του αυτή δήλωνε βαθειά και υγιή θρησκευτικά αισθήματα. Το 1914 αποφοίτησε από τη Στρατιωτική σχολή και παρ’ όλο που ο ίδιος ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του στη Θεολογική Σχολή του Κιέβου, έκανε υπακοή στους γονείς του που ήθελαν να γίνει δικηγόρος και γράφτηκε στη Νομική σχολή.
Ο άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς ανάμεσα σε ορφανά παιδιά
Το 1921 ξέσπασε στη Ρωσία εμφύλιος πόλεμος οπότε έφυγε με την οικογένειά του και εγκαταστάθηκαν στη Γιουγκοσλαβία. Εκεί γράφτηκε στη Θεολογική σχολή του Βελιγραδίου, ενώ παράλληλα πουλούσε εφημερίδες για να τα βγάζει πέρα. Το 1924 χειροτονήθηκε αναγνώστης στη Ρωσική Εκκλησία του Βελιγραδίου από τον Επίσκοπο Αντώνιο και το 1926 χειροτονήθηκε διάκονος και εκάρη μοναχός, με το όνομα Ιωάννης, στο Μοναστήρι του Μίλκοβ. Λίγα χρόνια μετά, διορίστηκε στην Ιερατική σχολή στην πόλη Βιτόλ της Σερβίας και το 1934 εξελέγη Επίσκοπος Σαγκάης, παρ’ όλο που ο ίδιος δεν ήθελε γιατί είχε πρόβλημα στην ομιλία του.
Όταν, στις 21 Νοεμβρίου το 1934 έφθασε στη Σαγκάη, βρήκε μονάχα μια μισοκτισμένη Εκκλησία και το ποίμνιό του διχασμένο από εθνικές έριδες. Αρχικά βοήθησε τους κατοίκους να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους, ώστε να έρθει η ειρήνη και σιγά – σιγά οργάνωσε ορφανοτροφείο, το οποίο αφιέρωσε στον Άγιο Τύχωνα του Ζαντόσκο που αγαπούσε τα παιδιά. Ξεκίνησε την προσπάθειά του με 8 παιδιά και στο τέλος κατάφερε να έχει 3.500! Όταν ξέσπασε η Κομουνιστική Επανάσταση στη Σαγκάη, ο χριστιανισμός βρέθηκε διωκόμενος και ο Άγιος Ιωάννης πήρε τα παιδιά και τα μετέφερε με ασφάλεια στις Φιλιππίνες και από εκεί στην Αμερική και στην Αυστραλία.
Το 1951 ο Άγιος Ιωάννης κατέφυγε και ο ίδιος στην Αμερική, αλλ’ εκεί οι Επίσκοποι της Συνόδου αποφάσισαν να τον στείλουν στην Επισκοπή του Παρισιού και των Βρυξελλών. Εκεί, εκτός των άλλων καθηκόντων του, ασχολήθηκε και με τη συγγραφή των Βίων Αγίων που έζησαν πριν το Σχίσμα με αποτέλεσμα να γίνουν γνωστοί στην Ορθόδοξη Εκκλησία και να εορτάζονται ακόμα και σήμερα.
Στις 21 Νοεμβρίου του 1962 επέστρεψε στην Αμερική και διορίσθηκε Επίσκοπος της Ρωσικής Εκκλησίας της διασποράς στο Σαν Φρανσίσκο. Το πνευματικό του παιδί, μακαριστός ιερομόναχος Σεραφείμ Ρόουζ, ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους Ορθοδόξους θεολόγους της Αμερικής, λίγα χρόνια μετά την κοίμησή του διηγείται για τον Άγιο Ιωάννη:
«Αν ρωτήσετε οποιονδήποτε γνώριζε τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη τι ήταν αυτό που έλκυε τους ανθρώπους σ’ αυτόν -και που ελκύει ακόμη ανθρώπους που δεν τον γνώρισαν ποτέ, η απάντηση είναι πάντα η ίδια: ξεχείλιζε από αγάπη. Θυσίαζε τον εαυτό του για τους συνανθρώπους του, από εντελώς μη εγωιστική αγάπη για το Θεό και γι’ αυτούς. Γι’ αυτό του αποκαλύπτονταν πράγματα, τα οποία δεν μπορούσαν να εξιχνιαστούν από τους άλλους ανθρώπους και τα οποία δεν θα μπορούσε να είχε μάθει με φυσικά μέσα. Ο ίδιος δίδασκε ότι, παρ’ όλο το «μυστικισμό» της Ορθόδοξης Εκκλησίας που βρίσκεται στους βίους των Αγίων και στα γραπτά των αγίων Πατέρων, ο πραγματικά Ορθόδοξος πατά πάντα και με τα δυο του πόδια σταθερά στη γη, αντιμετωπίζοντας οποιαδήποτε κατάσταση βρίσκεται ακριβώς μπροστά του. Αποδέχεται τις δεδομένες καταστάσεις, πράγμα που απαιτεί μια καρδιά που αγαπά. Αυτή η καρδιά που αγαπά είναι ο λόγος που κάποιος φτάνει στη γνώση της αλήθειας, παρ’ ότι μερικές φορές ο Θεός πρέπει να συντρίψει και να ταπεινώσει μια καρδιά για να την κάνει δεκτική -όπως στην περίπτωση του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος κάποτε έπνεε μένεα κατά των Χριστιανών και τους καταδίωκε. Αλλά για το Θεό το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ανθρώπινης καρδιάς είναι όλα παρόντα, κι Εκείνος βλέπει πού μπορεί να παρέμβει και να επικοινωνήσει. Το αντίθετο της καρδιάς που αγαπά και δέχεται αποκάλυψη από το Θεό, είναι ο ψυχρός υπολογισμός, το να βγάζεις ό,τι μπορείς από τους ανθρώπους. Στη θρησκευτική ζωή αυτό παράγει απάτη και τσαρλατανισμό κάθε είδους. Αν κοιτάξετε στο θρησκευτικό κόσμο σήμερα, βλέπετε να συμβαίνει αυτό σε μεγάλη ευρύτητα: τόση πολλή απάτη, προσποίηση, υπολογισμός, τόση χρησιμοποίηση των ανέμων της μόδας, που φέρνουν στη μόδα πότε μια θρησκεία ή θρησκευτική συμπεριφορά, πότε μια άλλη. Για να βρεις την αλήθεια, πρέπει να κοιτάξεις βαθύτερα».
Σε άλλο σημείο ο π. Σεραφείμ Ρόουζ αναφέρει: «Υπήρχε κάτι απόκοσμο στον αρχιεπίσκοπο Ιωάννη, αυτόν τον μικροσκοπικό σκυφτό άνδρα, ο όποιος σύμφωνα με τα κοσμικά κριτήρια δεν έμοιαζε τόσο “αξιοσέβαστος”… Τα μαλλιά του ήταν ακατάστατα, το κάτω χείλος του προεξείχε και είχε μια αισθητή δυσκολία στην άρθρωση που καθιστούσε τον λόγο του σχεδόν ακατάληπτο για τους ακροατές του. Μερικές φορές μάλιστα κυκλοφορούσε ξυπόλητος, γεγονός για το όποιο δεχόταν δριμεία κριτική. Αντί της λαμπερής και διακοσμημένης με πολύτιμους λίθους μίτρας που έφεραν άλλοι επίσκοποι, εκείνος φορούσε ένα καπέλο “πτυσσόμενο” και στολισμένο με εικόνες κεντημένες από τα ορφανά του. Το ύφος του ήταν μερικές φορές αυστηρό, αλλά συχνά έβλεπες να λάμπει στα μάτια του ένα παιχνίδισμα χαράς, ιδίως όταν βρισκόταν κοντά σε παιδιά. Παρά το πρόβλημα της ομιλίας του, είχε απίστευτη επικοινωνία με τα παιδιά. Υπήρξαν περιστάσεις που οι κληρικοί ένιωθαν άβολα βλέποντάς τον στη μέση της ακολουθίας, να σκύβει και να παίζει με κάποιο μικρό παιδί (ποτέ όμως μέσα στον ιερό)».
Σχολιάζοντας μετά από χρόνια τις πρώτες μέρες κοντά στον άγιο Ιωάννη, ο π. Σεραφείμ Ρόουζ έγραφε: «Διέβλεπα στις κινήσεις του κάτι βαθύτερο που μου δίδαξε να μην είμαι ικανοποιημένος μόνο με την τέλεση του τυπικού μέρους των ακολουθιών. Ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης έκρυβε πολλά περισσότερα χαρίσματα από όσα φανέρωνε το παράξενο παρουσιαστικό του. Άκουσα από το ποίμνιο του ιστορίες που άφηναν να φανεί καλύτερα η αφανής εν Θεώ ζωή του. Οι ιστορίες αυτές έμοιαζαν σαν να έβγαιναν κατευθείαν μέσα από τις Πράξεις των Αποστόλων κι όμως συνέβαιναν τώρα στους εσχάτους καιρούς. Ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν ένας αυστηρός ασκητής, πάντα άγρυπνος και γρηγορών ενώπιον του Θεού και αδιάλειπτα προσευχόμενος. Έτρωγε μια φορά το εικοσιτετράωρο -τα μεσάνυχτα και ποτέ δεν ξάπλωνε σε κρεβάτι. Τις νύχτες τις περνούσε συνήθως προσευχόμενος και όταν απόκαμε εξουθενωμένος, έκλεβε λίγες ώρες ύπνου πριν το χάραμα καθισμένος στην καρέκλα ή κουλουριασμένος στο πάτωμα στη γωνία του δωματίου, κάτω από το εικονοστάσι. Με το που ξυπνούσε, έριχνε κρύο νερό στο πρόσωπό του και άρχιζε τη Θεία Λειτουργία, την όποια τελούσε ανελλιπώς κάθε μέρα χωρίς ποτέ να απουσιάζει. Το γεγονός ότι ήταν θαυματουργός ήταν ευρύτερα γνωστό. Οπουδήποτε είχε πάει -Κίνα, Φιλιππίνες, Ευρώπη, Αφρική και Αμερική- αμέτρητες θεραπείες πραγματοποιήθηκαν μέσα από τις προσευχές του. Έσωσε πολλούς ανθρώπους από επικείμενο κίνδυνο, χάρις στην πληροφορία που του αποκάλυπτε ο Θεός …».
Ιερομόναχος Σεραφείμ Ρόουζ
Η δοξασμένη και ολόφωτη ζωή του Αγίου Ιωάννη Μαξίμοβιτς, Αρχιεπισκόπου Σαγκάης και Σαν Φρανσίσκο συγκλονίζει όποιον θα ήθελε να την πλησιάσει και να τη μελετήσει. Ολόκληρος ο βίος του υπήρξε ένα αδιάκοπο οδοιπορικό μέσα στον κόσμο της ορθόδοξης θεολογίας και ζωής. Ό,τι έχει αποθησαυριστεί στην παράδοση, ό,τι έχει βιωθεί από την ορθόδοξη εκκλησία στο διάβα των αιώνων, για τον άγιο Ιωάννη είχε πρωταρχική και θεμελιώδη θέση στη ζωή του. Υπήρξε γενναίος αθλητής της πίστεως και της υπομονής. Επίσκοπος αληθινός, με βαθειά συναίσθηση της αποστολής του. Πατέρας και προστάτης των ορφανών παιδιών. Υπογραμμός της πνευματικής ζωής. Στήριγμα δυνατό στους πιστούς της εποχής του, αλλά και εμπνευστής ηρωικών πράξεων για τους σημερινούς κληρικούς και λαϊκούς. Κατέκτησε με την αγάπη του και τη θυσία του την αγάπη των πιστών. Ο Άγιος Ιωάννης είναι ένα δώρο Θεού για όλους τους ανθρώπους, ένας «οικουμενικός, παγκόσμιος άνθρωπος», στον οποίο αποδίδεται τιμή παγκοσμίως. Στη διάρκεια της επίγειας ζωής του η πρόνοια του Θεού τον οδήγησε από τη Ρωσία στη Σερβία, στην Κίνα, στη Δυτική Ευρώπη και τελικά, στην Αμερική επιτελώντας εναργώς την ακρίβεια στην πίστη και την πράξη, την εναρμόνιση λόγου και έργου. Αναμφίβολα, στο πρόσωπο και τη ζωή του Αγίου Ιωάννη ανατράπηκε η λογική του κόσμου τούτου. Του είχε δοθεί από το θεό το προορατικό χάρισμα και οι δυνατές προσευχές, που έφερναν ιάσεις, θεραπείες και λύτρωση από ασθένειες και πειρασμούς.
Κοιμήθηκε στις 2 Ιουλίου του 1966. Είχε μεταβεί στο Σιάτλ με τη θαυματουργική εικόνα της Παναγίας του Κούρση. Μόλις τελείωσε τη Θεία Λειτουργία και αφού πέρασε 3 ώρες προσευχόμενος μέσα στο ιερό, πήγε στο δωμάτιό του να ξεκουραστεί. Κάθισε στην πολυθρόνα του και στις 4 παρά δέκα το απόγευμα κοιμήθηκε τον αιώνιο ύπνο ήρεμα χωρίς πόνο. Ο Άγιος Ιωάννης προγνώριζε την ημέρα του θανάτου του και είχε προετοιμαστεί, όπως οι μεγάλοι Άγιοι της Εκκλησίας μας. Γι’ αυτό και εκείνη την ημέρα του θανάτου του έστειλε με ένα γράμμα για τελευταία φορά την ευλογία του στις μοναχές της Λέσνα στη Γαλλία που τόσο πολύ τον είχαν βοηθήσει και εξυπηρετήσει. Σχεδόν 24 ώρες αργότερα το σώμα του έφθασε στον Καθεδρικό Ναό του Σαν Φρανσίσκο που ο ίδιος είχε ολοκληρώσει. Τον προϋπάντησαν οι κληρικοί και έγινε ολονύχτια αγρυπνία που κράτησε 4 ώρες. Μετά τον τελευταίο ασπασμό έγινε 3 φορές η λιτάνευση του Ιερού λειψάνου του γύρω από τον Ναό. Το φέρετρο το βάσταζαν ορφανά που ο Άγιος είχε σώσει και μεγαλώσει στη Σαγκάη. Ένας Ιεράρχης παρομοίασε τη λιτάνευση του Αγίου με τη λιτάνευση του Επιταφίου του Χριστού τη Μεγάλη Παρασκευή. Ετάφη στις 7 Ιουλίου το απόγευμα σε ένα μικρό υπόγειο παρεκκλήσιο κάτω από το Ιερό. Το φθινόπωρο του 1993 μ.Χ. η Σύνοδος Επισκόπων της Αμερικής, με υπεύθυνο τον Αρχιεπίσκοπο Αντώνιο του Σαν Φρανσίσκο, άνοιξε τον τάφο του και βρήκαν το σώμα του άφθαρτο. Έναν χρόνο αργότερα, στις 2 Ιουλίου του 1994 μ.Χ., ανακηρύχθηκε επίσημα Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Ἀπολυτίκιο (Ήχος πλ. α’)
Ιωάννη Μαξίμοβιτς, αγγελόμορφε, ιεραρχών θεοφόρων και διδασκάλων σοφών εκλαμψάντων άρτι σάπφειρε πολύτιμε, ως Ορθόδοξων ασκητών καλλονήν και ποταμόν αστείρευτον θαυμασίων, σε ανυμνούντες ευχάς σου θερμάς προς Κύριον αιτούμεθα.
Κοντάκιο (Ήχος πλ. δ’)
Τον ταπεινόν, απλούν, φιλόθεον, φιλάρετον, σεμνόν, μακρόθυμον, πραυν και ευμπάθητον, ευφημήσωμεν Ορθόδοξον ιεράρχην, Ιωάννην τον Μαξίμοβιτς, μελίσμασιν ως θαυμάτων φρέαρ όντως ακεσώδυνον, πόθω κράζοντες, Χαίροις, χάριτος σκήνωμα.
Μεγαλυνάριο
Χαίροις, ιεράρχα νεοφανές, μάκαρ Ιωάννη, ταπεινώσεως κορυφή, χαίροις, ο ανύσας ουρανοδρόμον άρτι πορείαν και θαυμάτων κρήνη γενόμενος.
Πηγές: orthodoxia.online, romfea.gr, proskynitis.blogspot.com, fdathanasiou.wordpress.com, SAINT JOHN MAXIMOVIT (σελίδα στο fb αφιερωμένη στον Άγιο).
kimintenia 