Στη Νέα Σμύρνη για την εορτή του Αγίου ιερομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης

13 Σεπτεμβρίου 202010 Σεπτεμβρίου 2022kimintenia

Ανήμερα της μνήμης του Αγίου ιερομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης στην αρχιερατική θεία λειτουργία στον ιερό ναό της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης. Η όμορφη πολιτεία της νότιας Αθήνας όπου οι Σμυρνιοί πρόσφυγες μετέφεραν τα κειμήλια και τις μνήμες της αλησμόνητης πατρίδας της Μικρασίας, λαμπρύνεται από τον περικαλλή ναό της Αγίας Φωτεινής που δεσπόζει πάνω από την κεντρική πλατεία της.

Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης και οι συν αυτώ Άγιοι Αρχιερείς Γρηγόριος Κυδωνιών, Αμβρόσιος Μοσχονησίων, Προκόπιος Ικονίου, Ευθύμιος Ζήλων που μαρτύρησαν κατά την Μικρασιατική Καταστροφή

Ο Μητροπολιτικός ναός της Σμύρνης, αφιερωμένος στην Αγία Φωτεινή τη Σαμαρείτιδα, δέσποζε κοντά στο λιμάνι της πόλης με το περίφημο καμπαναριό του που ξεχώριζε ακόμα και μίλια μακριά από τη θάλασσα. Ο ναός της Αγίας Φωτεινής καταστράφηκε ολοσχερώς αφού ανατινάχτηκε από τους Τούρκους κατά την καταστροφή και πυρπόληση της πόλεως το 1922. Ο νέος ναός της Αγίας Φωτεινής στη Νέα Σμύρνη Αττικής ανεγέρθηκε τη δεκαετία του ’30, από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή.

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, μαζί με τον Δεσποτικό Θρόνο και τον Ιερό Άμβωνα, μεταφέρθηκαν στον νεόκτιστο ναό από τον Άγιο Ιωάννη της Σμύρνης, ο οποίος δεν κάηκε κατά την πυρπόληση, διότι βρισκόταν σε λόφο. Έχουν κατασκευαστεί τον 19ο αιώνα από τα χέρια του ίδιου, σπουδαίου, πλην αγνώστου σήμερα τεχνίτη, ο οποίος συνδύασε την ελληνική παράδοση με το δυτικό μπαρόκ και είναι πανομοιότυπα των αντίστοιχων ξυλόγλυπτων κατασκευών του παλαιού και ιστορικού Μητροπολιτικού ναού της Αγίας Φωτεινής.

Το παλαιό τέμπλο του Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου «Επάνω Μαχαλά» της Σμύρνης όπως μεταφέρθηκε και σήμερα αποτελεί το τέμπλο του Ι.Ν. Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης

Τα ιερά αυτά κειμήλια χορηγήθηκαν κατόπιν ενεργειών του Ελευθερίου Βενιζέλου και συγκατάθεσης της τουρκικής ηγεσίας. Αρχικά, δεκαέξι χρόνια μετά τη μεγάλη καταστροφή, το 1938, ο πατήρ Γροπέτης τα είδε να στέκουν στη θέση τους, σωσμένα, ως εκ θαύματος, από το εκτεταμένο λαθρεμπόριο των έργων τέχνης της ορθοδοξίας. Κατάφερε να πάρει άδεια από τις τουρκικές αρχές και να τα στείλει, μέσω Mυτιλήνης, στην Aθήνα όπου αποφασίσθηκε να μη δοθούν ούτε στο Bυζαντινό και Xριστιανικό Mουσείο ούτε στον Iερό Nαό Kοιμήσεως Θεοτόκου Nέας Φιλαδέλφειας, αλλά στην Aγία Φωτεινή Nέας Σμύρνης, καθώς αποτελούσε την ιστορική συνέχεια της Mητρόπολης της Σμύρνης.

Στις 18 Oκτωβρίου 1944, τα κιβώτια έφθασαν στην Eλλάδα. Tα έξοδα μεταφοράς έχει πληρώσει ο εκ Mικράς Aσίας Hλίας Kοκκώνης. H πρώτη τοποθέτηση δεν ήταν επιτυχής σύμφωνα με τον βυζαντινολόγο Aναστάσιο Oρλάνδο και για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε έρανος που απέφερε 10.000 δολάρια και δεύτερη τοποθέτηση, η οποία βοήθησε στην ανάδειξη των μοναδικών ξυλόγλυπτων.

Το ιστορικό Τέμπλο της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης, μαζί με τον Δεσποτικό Θρόνο και τον Ιερό Άμβωνα, αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής τέχνης, που απεικονίζουν -κατά τρόπο ανάγλυφο- όχι μόνο περίτεχνα διακοσμητικά στοιχεία, αλλά και πλήθος θεμάτων, υπό μορφή ξυλόγλυπτων παραστάσεων, από την Αγία Γραφή και τη ζωή της Εκκλησίας. Xαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η όλη σύνθεση του τέμπλου «μοιάζει να πάλλεται, προσφέροντας στον επισκέπτη τη ζωή, την κίνηση και τη χαρά της δημιουργίας».

Ο άμβωνας του Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου «Επάνω Μαχαλά» Σμύρνης όπως διασώθηκε και φυλάσσεται σήμερα στον ιερό ναό Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης

«- Εἶδες τὸ τέμπλεον; Σέ ἐρωτοῦν πάντοτε, ὄτε περὶ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς γίνεται λόγος. Εἶνε ἔργον ἐκ ξύλου καστανοχρόου, τοῦ παρελθόντος αἰῶνος ἢ τῶν ἀρχῶν τοῦ παρόντος, ὄτε δὲν εἶχεν ἀκουσθῆ ἀκόμη ἡ Ἀναγέννησις, καὶ ἔζη ἡἈνατολὴ μὲ τας παραδόσεις της βυζαντινῆς τέχνης, γνήσια πρότυπα περισώζουσα, ἀριστουργηματικὸν λεπτούργημα ξυλογλυπτικῆς. Ὅ,τι εἶναι τὰ μικροσκοπικὰ ἁγιοσκαλίσματα τοῦ διασήμου ξυλογλύπτου Κοσμᾶ τοῦ Λαυριώτου, τοῦ ἐπιλεγομένου Κοσμαδελη. Τὸ αὐτὸ εἶνε ἐν μεγαλογραφία τὸ τέμπλεον τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς. Ἔργον πολυπλοκώτατον ἀπὸ τῶν σομακίου πορφυλοκεύκων κιονίσκων τοῦ μέχρι τοῦ Μεγάλου Σταυροῦ, ὅστις ἐν μέσω φύλλων χρυσῶν, μέσα εἰς τὰἄνθη, τοὺς ἥλιους τοὺς χρυσούς, ἐστεφανωμένος, νικητής, ἵσταται ὑψηλά, σὰν κλωνάρι τρυφερὸν ποὺ τὸἐνηγκαλίσθη ὁ κισσός, τρόπαιον καλλίνικον τῆς ὀρθοδοξίας. Ὅλα τὰ λουλούδια τοῦ κάμπου, ὅλα τὰ ἀγριολούλουδα τοῦ βουνοῦ, ὅλοι οἱ καρποὶ τῶν δένδρων καὶὅλα τὰ πουλιά, συνδεθέντα ἀπὸ τὸν ξυλογλύπτην ἁρμονικῶς μὲ κλάδους καὶ φύλλα, εἰς ποικίλους σχηματισμούς, ἀπετέλεσαν τὸ καλλιτέχνημα τοῦτο, τὸ μέγα και σεμνόν, δὶ’ ὅπερ, θαρρεῖς, ἐκτίσθη ὁ ναός, ἔτσι βιαστικά, μὴ τυχὸν καὶ φθαρῆ τὸ καλλιτέχνημα. Καὶ ἐξέχουσιν ἐν ἁρμονία τὰ ἄνω μέρη αὐτοῦ, σὰν ἐξῶσται μὲ πύργους, πύργους μὲ τὰς ἐπάλξεις τῶν, τοὺς πύργους τῆς Νέας Σιῶν. Εἰς τὰ δύο δὲ θαυμάσια βημόθυρά του ὑπάρχουν ὡραῖαι ξυλόγλυπτοι καὶ πολυσύνθετοι παραστάσεις, ὡς ἡ Κοίμησις καὶ τὰ εἰσόδια τῆς Θεοτόκου …» (mikrasiatwn.wordpress.com).

Το καμπαναριό του Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Φωτεινής Σμύρνης σε επιστολικό δελτάριο εποχής

Πολλά χρόνια αργότερα, το 1996, ανεγέρθηκε και το περίτεχνο καμπαναριό, που έχει ύψος 33 μέτρα. Είναι αντίγραφο εκείνου που άλλοτε κοσμούσε τον μητροπολιτικό ναό της Σμύρνης και δεσπόζει στην καρδιά της αθηναϊκής προσφυγικής συνοικίας, για να θυμίζει παντοτινά την αρχοντιά και το μεγαλείο της αρχαίας και μαρτυρικής κοιτίδας του Ελληνισμού στη Μικρασιατική ακτή.

Το καμπαναριό του Ι.Ν. Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης

Μοναδικής αξίας και η εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, ιστορηθείσας το έτος 1904, σύμφωνα με την χειρόγραφη καραμανλίδικη αφιέρωση που φέρει, που φυλάσσεται στον ναό της Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης προς ευλογία των πιστών. Η εικόνα διασώθηκε και μεταφέρθηκε στην Ελλάδα μέσα απ’ τη δίνη της καταστροφής, από Έλληνες πρόσφυγες από τη Σμύρνη. Κειμήλιο σπάνιο και σεπτό, αποτελεί μία από τις ελάχιστες εικόνες που γλίτωσε τη φωτιά και τη λεηλασία. Ξεχωρίζει για την λεπτή και γεμάτη ευγένεια και γλυκύτητα απόδοση της μορφής της Θεοτόκου με τον μικρό Χριστό στην αγκαλιά της και για τα υπέροχα γήινα χρώματα με τα οποία ο αγιογράφος εξέφρασε την θαυμαστή τέχνη του κι έμειναν ανεξίτηλα στο χρόνο και στους κινδύνους που πέρασε..

Παναγία Βρεφοκρατούσα, έτους 1904, εκ Σμύρνης Μικράς Ασίας (Ι.Ν. Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης)

Ήταν ένα όμορφο και ηλιόλουστο πρωινό με τη σπουδαία μορφή του ηρωικού Μητροπολίτη να δεσπόζει πάνω από όλη την πολιτεία, κρατώντας και σήμερα στην μεγάλη πατρική αγκαλιά του τα αγαπημένα παιδιά του, τους σημερινούς Σμυρνιούς τρίτης και τέταρτης γενιάς που δεν θα ξεχάσουν ποτέ τη μεγάλη αγάπη του στο μαρτυρικό ποίμνιό του, αγάπη μέχρι θανάτου, την αφοσίωσή του στην ιστορική και δοξασμένη μητρόπολή του και την ακλόνητη πίστη του στα άγια, τα αιώνια και τα ιερά του λαού μας που δεν την έκαμψε κανένα μαρτύριο και θα φωτίζει τους Έλληνες παντοτινά!