Το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου» πρωτοδημοσιεύτηκε στις 15 Αυγούστου 1906, στο τεύχος 141-142 του δεκαπενθήμερου φιλολογικού περιοδικού «Παναθήναια». Ο Παπαδιαμάντης εστιάζει στο εκκλησάκι της Παναγίας της Πρέκλας στη Σκιάθο. Στο προαύλιο του ναΐσκου υπάρχει μια μικρή προχειροκτισμένη καλύβα, όπου ζει σαν καλόγηρος ένας πρώην άρχοντας του τόπου, ο Φραγκούλης Κ. Φραγκούλας, που αναπολεί τις καλές και κακές στιγμές της ζωής του.

Συνέχεια →

Άγιος Ιωάννης, Ιθάκη

Συνέχεια →

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, 1899

Κώστας Μπαλάφας, Όλυμπος Καρπάθου
(Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη)

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης καταγράφει τη συλλογική ψυχολογία των ναυτικών τη στιγμή της αναχώρησης και των γυναικών τους που την ημέρα εκείνη συγκεντρώνονται στο ξωκλήσι της Παναγίας Κατευοδώτρας…

Έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη

Διήγημα, 1896

Χρήστος Γκάλιος, Σπίτι στο Νεοχώρι Καρδίτσας

Δὲν εἶχε μείνει πλέον οὔτε τόσον νερὸν εἰς τὴν μικρὰν λίμνην, ὅσον διὰ νὰ καραβίσουν ὁ Παντελὴς ὁ Φάντης καὶ ὁ Χαράλαμπος ὁ Σανταβελὴς τὰ καραβάκια τους, ὅταν ἐδραπέτευον κάθε δειλινὸν ἀπὸ τὸ σχολεῖον, μὲ τοὺς «φύλακας» κρεμαστοὺς ὑπὸ μάλης, καὶ τρέχοντες ἀνεσήκωναν τὰς περισκελίδας των μακρόθεν, οὔτε τόση μούργα, ὅσον διὰ νὰ γεμίζῃ κάθε πρωὶ καὶ βράδυ τὴν μικρὰν φιάλην της ἡ γρια-Παναγιοὺ ἡ Κοτρωνιώτισσα, μεταβαίνουσα ἀπὸ βοῦρκον εἰς βοῦρκον, καὶ ξεχωρίζουσα μὲ τὸν πῆχύν της καὶ μὲ τὸ τενεκεδένιο πενηνταράκι της τὸ κατακάθισμα τοῦ λαδιοῦ ἀπὸ τὸ νερὸν καὶ ἀπὸ τὴν λάσπην. Ὁ Κύριος εἰσήκουσε τὰς δεήσεις τῶν πτωχῶν καὶ τοὺς στεναγμοὺς τῶν πενήτων, καὶ ἐσώρευσε τόσας νεφέλας εἰς τὸν αἰθέρα, καὶ ἤστραψε καὶ ἐβρόντησε τόσον τρομακτικὰ εἰς τὸ στερέωμα, καὶ ἔρριψε τόσον ἄφθονον νερὸν εἰς τὸ παραθαλάσσιον χωρίον, ὥστε νὰ ἐξαλειφθῇ πᾶσα ἀκαθαρσία εἰς τὴν γειτονιὰν καὶ νὰ γίνῃ ἓν ἡ γῆ καὶ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ θάλασσα.

Συνέχεια →

Το Πάσχα δεν είναι μόνο «τερπνόν», αλλά και «λύτρον λύπης» για τον Παπαδιαμάντη, ο οποίος δημοσίευσε πολλά διηγήματα για τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Χριστού, ξετυλίγοντας ιστορίες ικανές να μαγέψουν όχι μόνο τους αναγνώστες της εποχής του, αλλά και όσους δεν έχουν πάψει να αγαπούν τη λογοτεχνία μέχρι και το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Το άρθρο αυτό του Παπαδιαμάντη δημοσιεύτηκε, υπό τον τίτλο «Το Πάσχα», στην αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερίς», στις 6 Μαΐου 1888, Κυριακή του Πάσχα. Ο Παπαδιαμάντης πανηγυρίζει για τις συναθροίσεις του ελληνικού λαού, υμνεί και λατρεύει το γιορτινό πνεύμα της αγάπης, το οποίο παραμένει υψηλόφρον και ανθηρό, όπως η αναστημένη φύση.

Συνέχεια →

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Σπύρος Βασιλείου, Καρναβάλι στην Αθήνα, 1981

Η «Αποκριάτικη νυχτιά» είναι διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που πρωτοδημοσιεύτηκε στις 17 Φεβρουαρίου του 1892, στην εφημερίδα «Εφημερίς» των Αθηνών. Είναι έργο αθηναϊκό, ηθογραφικό, σατιρικό και αυτοψυχογραφικό, γιατί ο Σπύρος Βεργουδής είναι ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης, στα πρώτα δραματικά του χρόνια στην Αθήνα.

Συνέχεια →

Οι αντιλήψεις του Παπαδιαμάντη σχετικά με την τέχνη δεν αφίστανται πολύ από το πνεύμα της λειτουργικής τέχνης, την οποία υπηρέτησε φωνητικά ως ψάλτης, αλλά και γραφικά ως συγγραφέας. Είναι από τους λίγους που πιστεύουν ότι ζωή και τέχνη δεν είναι δυο άσχετα πράγματα, αλλά δυο έννοιες αλληλοσυνδεόμενες και αλληλοσυμπληρούμενες.

Συνέχεια →

Επαμ. Θωμόπουλος, Παλιό σπίτι

Μια συνέντευξη με αφορμή την πρόσφατη δουλειά του για το Χριστουγεννιάτικο διήγημα του «κυρ Αλέξανδρου» Παπαδιαμάντη, «Της Κοκκώνας το σπίτι»…

Το καλό με τις συνεντεύξεις είναι ότι συναντάς σημαντικούς ανθρώπους που σε κοιτούν και τους κοιτάς στα μάτια, παρατηρώντας τους μορφασμούς, τις κινήσεις του σώματος, τις αντιδράσεις. Δυστυχώς, η πανδημία μάς έχει στερήσει σε πολλές περιπτώσεις αυτή την εμπειρία. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που σε κάνουν να νιώθεις το ίδιο καλά και από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. Ένας από αυτούς τους ταλαντούχους καλλιτέχνες μας είναι ο Αντώνης Μιτζέλος, ο βιρτουόζος κιθαρίστας των Τερμιτών, με τη σημαντική προσωπική πορεία αργότερα, που παίζει, συνθέτει και γράφει. Μιλώντας μαζί του με αφορμή πρόσφατη δουλειά του, «Της Κοκκώνας το σπίτι», που αποτελεί τη συναυλιακή παρουσίαση του ομώνυμου έργου του συντοπίτη του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, νιώσαμε σαν καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι και να συζητούσαμε σε μια εορταστική ατμόσφαιρα, με έναν άνθρωπο που η ευγένειά του είναι πηγαία και αλάξευτη.

Συνέχεια →

Στο κέντρο του Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού δεσπόζει πάντοτε το ευλογημένο Χριστόψωμο, αφράτο και μυρωδάτο, έτοιμο να κοπεί από τον νοικοκύρη του σπιτιού και να μοιραστεί με τις ευχές του σε όλους τους οικείους του και στους καλεσμένους πριν ξεκινήσει το φαγητό. Σε πολλές περιοχές του τόπου μας το στόλισμα του Χριστόψωμου αποτελεί αληθινή ιεροτελεστία και δίνει κομψοτεχνήματα που δεν χορταίνεις να θαυμάζεις! Ανάμεσα στις πολλές πατροπαράδοτες συνταγές για Χριστόψωμο ξεχωρίσαμε το περίφημο Χριστόψωμο του Πόντου, το οποίο είναι εξαιρετικό ως γευστικό αποτέλεσμα, αλλά και ένα εκπληκτικό δείγμα της αξιοσύνης και της φροντίδας των Ποντίων νοικοκυρών, που στολίζουν ξεχωριστά με αυτό το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι τους! Μολονότι φαίνεται περίπλοκο είναι αρκετά απλό στην παρασκευή του, μια μοναδική προσφορά αγάπης για το σπιτικό μας και την οικογένειά μας και μια παντοτινή εκδήλωση ευλάβειας από την θρησκευτική μας παράδοση.

Συνέχεια →

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Κοινωνικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που πρωτοδημοσιεύτηκε στις 24 Μαρτίου 1896, στην εφημερίδα «Ακρόπολις». Εκτυλίσσεται στην Αθήνα, περί τα τέλη του 19ου αιώνα, με ηρωίδα μια κατατρεγμένη δασκάλα, τη Χριστίνα, θύμα του πελατειακού κράτους (καθώς τότε ακόμα δεν υφίστατο η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων) και του εραστή της. Ο Παπαδιαμάντης μας παρουσιάζει, επίσης, μια ολόκληρη κοινωνική ομάδα -τις δούλες και τις παραμάνες- στις μεγάλες στιγμές της Αναστάσεως. Ένα διήγημα που μπορεί να ταιριάζει με αυτό που αποκαλούμε «ατμόσφαιρα των ημερών», όμως θίγει διαχρονικά ζητήματα της κοινωνίας μας, ενώ έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που τα προσεγγίζει ο μεγάλος Παπαδιαμάντης.

Συνέχεια →

2 Μαρτίου

«Χαίροις ο της Νάξου θείος βλαστός
και των Ιερέων ο εν πάσιν υπογραμμός,
ελεημοσύναις, νηστείαις, αγρυπνίαις
και προσευχαίς σχολάζων, πάτερ Νικόλαε»

Κορυφαία έκφραση της αληθινής κατά Χριστόν ζωής κάθε συνειδητού πιστού και πιο πολύ του πραγματικού και τελείου ιερέως, αποτελεί η ζωή και το έργο του αγίου ιερέως Νικολάου του Πλανά, αγίου των ημερών μας. Η εύανδρος και αγιοτόκος Νάξος είχε την θεία εύνοια και ευλογία να είναι η γενέτειρά του. Γεννήθηκε το έτος 1851. Οι γονείς του, καπετάν Γιάννης και Αυγουστίνα, ήταν άνθρωποι εύποροι, ευσεβείς και καλοκάγαθοι, όπως όλοι οι νησιώτες. Είχαν και ένα εμπορικό καΐκι πού πήγαινε από τη Νάξο στη Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, ακόμα και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Συνέχεια →