Υπάρχει μια λαϊκή παράδοση με την οποία σχετίζεται η οικοδόμηση της παλιάς εκκλησίας των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού. Πολύ παλιά λοιπόν, το χωριό Νησί, στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, ήταν διασκορπισμένο σε διάφορα σημεία, 5-10 σπίτια βόρεια, 5-10 σπίτια ανατολικά, άλλα τόσα νότια από τη θέση του σημερινού χωριού. Ήταν εκεί τα σπίτια όπου υπήρχε ξηρά και δεν πλημμύριζαν από τη λίμνη, από τα νερά του Βάλτου.

Συνέχεια →

Ο Νοέμβριος είναι ο ενδέκατος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών. Η ονομασία του ετυμολογείται από τη λατινική λέξη «November», η οποία προέρχεται από το αριθμητικό «novem» (εννέα), επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Νοέμβριος ήταν ο ένατος κατά σειρά μήνας. Στη συνέχεια, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο. Ο Νοέμβριος μετακινήθηκε στην ενδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία.

Συνέχεια →

Νίκος Εγγονόπουλος
(1907-1985)

Ο ποιητής και εικαστικός Νίκος Εγγονόπουλος έφυγε σαν σήμερα από τη ζωή, στις 31 Οκτωβρίου του 1985

Συνέχεια →

29 Οκτωβρίου

Η Αγία, παρά το νεαρό της ηλικίας της, υπέμεινε με ακλόνητο φρόνημα τα απερίγραπτα μαρτύρια και πριν της κόψουν την κεφαλή, ζήτησε να προσευχηθεί στον Νυμφίο Χριστό. Δεν του ζήτησε κάποια ιδιαίτερη δόξα στον ουρανό, αλλά την ευλογία Του να θεραπεύει τους ασθενείς που θα προστρέχουν ζητώντας τη βοήθειά της. Αντιλαμβάνεται λοιπόν ο καθένας μας πόση αγάπη είχε πλημμυρίσει την καρδιά της για τους πονεμένους ανθρώπους όλων των γενεών που εκείνη τη στιγμή περνούσαν νοερά ενώπιόν της. Ο φιλάνθρωπος Κύριός μας εμφανίσθηκε στους αιθέρες και τη διαβεβαίωσε ότι θα εκπληρωθεί το αίτημά της. Να γιατί η αγία Αναστασία η Ρωμαία είναι θαυματουργός, διότι η ίδια έλαβε ως δωρεά, από το ίδιο το στόμα του Σωτήρα μας Χριστού, το χάρισμα να θεραπεύει κάθε ασθένεια.

Συνέχεια →

Η χιονισμένη κορυφή, αυτή που κρύβεται μέσα στα σύννεφα, είναι η ανθρωποφάγος Τρεμπεσίνα

Συνέχεια →

4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ – Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων

Συνέχεια →

Καλωσορίζουμε τον Οκτώβριο με το αγαπημένο τραγούδι του Παντελή Θαλασσινού «Ο Οκτώβρης σημαία στα μπαλκόνια» και με μια αναφορά στα έθιμα, τις παροιμίες και τις παραδόσεις του λαού μας.

Ο Οκτώβριος στην ελληνική παράδοση

Ο Οκτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του χρόνου. Το όνομά του σημαίνει όγδοος (λατ. octo = οκτώ). Ήταν όγδοος στα πρώτα χρόνια του ρωμαϊκού κράτους, όταν οι ρωμαίοι άρχιζαν να μετρούν το έτος τους από την 1η Μαρτίου. Ο Οκτώβρης είναι πρώτα από όλα ο μήνας της φθινοπωρινής σποράς. Στην Ήπειρο τον λένε ακόμα «σπαρτό». Βέβαια η φθινοπωρινή σπορά είναι μια μακρόχρονη διαδικασία η οποία ξεκινά από το Σεπτέμβρη και σταματάει τα Χριστούγεννα. Η προετοιμασία του σπόρου ήταν παλιότερα μια σημαντική διαδικασία γιατί η καλοχρονιά  της αγροτικής οικογένειας  είχε εξάρτηση από την καλή σοδειά.

Ο Οκτώβρης του Γιάννη Τσαρούχη

Μιλάμε, βέβαια, για εκείνα τα χρόνια πριν τη δημιουργία του «κράτους πρόνοιας» και όταν τα αποθέματα τροφών δεν υπήρχαν, όπως και χρήματα δεν υπήρχαν για να αγοράσει κανείς αυτό που του έλειπε. Για να εξασφαλίσουν την τύχη του σπόρου, οι Έλληνες αγρότες, εκτός από την δική τους προσωπική προσπάθεια, ζητούν και την θεία δύναμη και την τύχη. Για να σπείρει ο γεωργός πρέπει πρώτα να βρέξει ο Θεός. Τα πρωτοβρόχια είναι η απαραίτητη προϋπόθεση  για τη σπορά. Με τη λιτανεία των εικόνων οι αγρότες θεραπεύουν το «θείο» και παρακαλούν τον Θεό να βρέξει.

Λιτανεία στη Χαλκιδική το 1950

Η εποχή της σποράς  ήταν πολύ σημαντική για τους Νεοέλληνες όπως και για τους Αρχαίους Έλληνες. Η σημασία της στην αρχαιότητα εκδηλώνονταν με την γιορτή της φθινοπωρινής σποράς που ήταν τα Θεσμοφόρια (προς τιμήν της Θεάς Δήμητρας). Ήταν γιορτή αποκλειστικά των γυναικών, γιατί αυτές όμοια με την γη, είναι η πηγή της γονιμότητας.

Σε όλα τα έθιμα για την εξασφάλιση της προκοπής του σπόρου διακρίνει κανείς ομοιότητες και συνάφεια. Έτσι, στον Δρυμό Θεσσαλονίκης ο πρώτος σπόρος παρασκευάζεται με πολλή επιμέλεια. Μέσα στον σάκο του σπόρου βάζουν βασιλικό (συμβολισμός να πρασινίσει), ρόδι (ευφορία), σκόρδο (αποτροπή βασκανίας) και ασημένιο νόμισμα ή δακτυλίδι (καλή ποιότητα μέλλουσας σοδειάς). Όλα αυτά φυλάγονται και είναι δεμένα με μια κόκκινη μεταξωτή κλωστή ως το τέλος της σποράς μέσα στον σάκο. Η πρώτη ημέρα που θα βγάλουν το σπόρο έχει εξαιρετική σημασία για την μέλλουσα ευφορία. Την ημέρα αυτή δεν δίνουν ούτε παίρνουν χρήματα, δεν δανείζουν ψωμί, ούτε δίνουν πράγματα έξω από το σπίτι, για να μη διώξουν έξω το «μπερεκέτι».

Στην Ανατολική Θράκη έκαναν ένα έθιμο που σε άλλα μέρη γίνονταν τις αποκριές. Πρόκειται για το έθιμο της Τζαμάλας  στο οποίο γίνεται μια κανονική δραματική παράσταση, όπως και στην αποκριά.  Δύο είναι τα βασικά θέματα : α) ο γάμος και β) ο θάνατος και η ανάσταση του γαμπρού. Ο γάμος των δύο πρωταγωνιστών είναι το μαγικό ισοδύναμο του γάμου ουρανού και γης. Ο ουρανός βρέχει και γονιμοποιεί τη γη. Αυτό είναι τουλάχιστον το αρχέτυπο του γάμου για τους αρχαίους.

Ένας πολύ παραστατικός μύθος στην αρχαιότητα, μιλάει για τη Δήμητρα, την μητέρα του σιταριού, που ξάπλωσε με έναν ωραίο θνητό, τον Ιασίωνα, σε ένα μαλακό χωράφι, οργωμένο τρεις φορές. Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να καταλάβουμε και την συμβολική σημασία που έχει ο γάμος στα έθιμα που συνδέονται με τη σπορά. Τι σημαίνει ο θάνατος και η ανάσταση του πρωταγωνιστή; Μα και ο σπόρος το ίδιο δεν παθαίνει; Πρέπει πρώτα να πεθάνει, για να μπορέσει να βλαστήσει. Όπως λέει και η γνωστή περικοπή από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο: «εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γήν αποθάνει, αυτός μόνος μένει, εάν δε αποθάνει πολύν καρπόν φέρει».

Για την σπορά, το θρησκευτικό σημάδι του χρόνου είναι η Κυριακή του Σπορέως στην ορθόδοξη εκκλησία μας και πέφτει μέσα στον Οκτώβρη. Ένα άλλο σημάδι του χρόνου μέσα στον Οκτώβρη, ίσως το πιο σημαντικό είναι η γιορτή του Αγίου Δημητρίου. Γι’ αυτό σε πολλά μέρη ο Οκτώβρης λέγεται «Αγιοδημήτρης» ή «Αγιοδημητριάτης». Η γιορτή του Αγίου Δημητρίου, στις 26 του μήνα και του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου είναι για τους κτηνοτρόφους και τους γεωργούς τα δύο «συνόρατα» του χρόνου, όπου σε αυτές τις δύο ημέρες τελειώνουν και αρχίζουν τις συμβάσεις και τις άλλες συμφωνίες αναμεταξύ τους.

Εργασίες κατά τον μήνα Οκτώβριο

Όργωμα και σπορά σιτηρών, κριθαριού και βρώμης. Σπορά τριφυλλιού. Ολοκλήρωση τρύγου και παραγωγή κρασιού. Μάζεμα φθινοπωρινών φρούτων και πατάτας. Κάψιμο φυτών, που έδωσαν καρπούς, για να καταστρέψουν τα αυγά των εντόμων. Κατεβαίνουν οι βοσκοί από τα βουνά στους χαμηλούς κάμπους (τα χειμαδιά).

Παροιμίες για τον Οκτώβριο

«Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δε γέμισες».
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκαμες».
«Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι».
«Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια».
«Αη Δημητράκη μου, Μικρό καλοκαιράκι μου».
«Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησ’ το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια».
«Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει»
«Αν δε βρέξει, πως θα ξαστερώσει;»
«Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι».
«Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις».
«Βαθιά τ’ αυλάκια να φουντώσουνε τα στάχυα».
«Δεύτερο αλέτρι, δεύτερο δεμάτι».
«Μακριά βροντή, κοντά βροχή».
«Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται».
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις».
«Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις».
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις»
«Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός».
«Οκτώβρης – Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι».
«Τ’ άη Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ‘μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό».
«Τ’ Αϊ Λουκά σπείρε τα κουκιά».
«Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα».

Καλό και όμορφο μήνα!

Πηγές: dim-stanou.chal.sch.gr, users.sch.gr

Το άγαλμα της «Μικρασιάτισσας Μάνας» στη Μυτιλήνη, ένα από τα πρώτα αγάλματα Μικρασιατικής Μνήμης στην Ελλάδα, είναι έργο της γλύπτριας Κατερίνας Χαλεπά – Κατσάτου. Στήθηκε με πρωτοβουλία του Συλλόγου των κατοίκων της προσφυγικής συνοικίας της Επάνω Σκάλας, στη βάση μιας ιδέας του Αϊβαλιώτη διευθυντή του Δήμου Μυτιλήνης, Νίκου Δαμδούμη. Το 1982 αγκάλιασε την ιδέα ο τότε Νομάρχης Κώστας Στρατινάκης και αμέσως μετά, ο διάδοχος στη Λέσβο, Νίκος Σηφουνάκης. Δεκαοκτώ μήνες μετά την υπογραφή του συμβολαίου με τη γλύπτρια το άγαλμα ήρθε και στήθηκε στην Επάνω Σκάλα.

Συνέχεια →

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας στα ερείπια
της Παναγίας του Βελιγραδίου (Σεπτ. 1955)

Το χρονικό των Σεπτεμβριανών του 1955 σε βάρος του ελληνισμού της Κωνσταντινουπόλεως και του Οικουμενικού Πατριαρχείου θεωρήθηκε ως «δεύτερη άλωση» της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους. Το ελληνικό στοιχείο στην Πόλη, έχοντας δεχθεί καθοριστικό πλήγμα και αντιμετωπίζοντας πλέον την ωμή βία, την τρομοκρατία και τον διωγμό, δεν κατάφερε ουσιαστικά ποτέ ξανά να ορθοποδήσει και ν’ ανακτήσει την παλαιά κραταιά οικονομική του θέση και δύναμη. Τα Σεπτεμβριανά του ’55, μαζί με το κύμα απελάσεων που ακολούθησαν, το 1964, σήμαναν τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Πόλης από τις επί χιλιετίες πατρογονικές εστίες τους.

Συνέχεια →

Σεπτέμβρης, Σταυριώτης, Σποράρης, Σταυρίτης, Πετμεζάς, Τρυγητής, Ορτυκολόγος, Τρυγομηνάς… Με πόσα ονόματα δεν κόσμησε ο λαός μας τον γλυκό Σεπτέμβρη! Από την κύρια γεωργική ασχολία του μήνα, τον τρύγο των αμπελιών και την αρχή της Ινδίκτου ως την εορτή της παγκόσμιας Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και το άνοιγμα των σχολείων, ο Σεπτέμβρης είναι ένας μήνας πλούσιος σε ασχολίες και γεμάτος δράση που κάνουν κάθε μέρα του ξεχωριστή…

Συνέχεια →

Παναγία Γοργοεπήκοος

Λένε πώς όποιος αγαπά πολύ ένα πρόσωπο, μέσα στους πολλούς και διαφορετικούς τρόπους που εφευρίσκει για να του εκφράζει αδιάκοπα την αγάπη του, είναι και η απόδοση σε αυτό διαφορετικών και όμορφων ονομασιών και προσδιορισμών! Τούτη η συνήθεια που χαρακτηρίζει επομένως τις ανθρώπινες σχέσεις και εκδηλώσεις δεν θα ήταν δυνατόν να μην διέπει, πρωτίστως, τη σχέση μας με Εκείνην που γέννησε για ολόκληρο τον κόσμο την «όντως Ζωή», τον Κύριο Ιησού Χριστό και που μεσιτεύει για όλους εμάς, τα παιδιά Της, παντοτινά σε Εκείνον!

Συνέχεια →

Στην ειδυλλιακή τοποθεσία του Κεφαλόβρυσου, τόπου θυσίας του Μάρκου Μπότσαρη, που απέχει μόλις 3 χιλιόμετρα από το Καρπενήσι, ανάμεσα σε ψηλά λυγερόκορμα πλατάνια και δροσερές πηγές, υπάρχει μία πολυκαιρισμένη μαρμάρινη πλάκα. Ακουμπά στην αιωνόβια ράχη ενός μεγάλου δέντρου και έχει χαραγμένους τους στίχους ενός φυσιολατρικού ποιήματος που φέρει τον τίτλο: «Η Προσευχή του Δάσους» και υπογράφεται από τη Μαρία Μπόταση.

Συνέχεια →

Άγιον Όρος – Η κορυφή του Άθωνα με το εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

«…καὶ ἅμα ἐκείνοις τὸ Θαβώριον ὄρος προφθάσωμεν…»

Η πραγματική γνώση του εαυτού μας συνίσταται στην αναγνώριση των χαρισμάτων και των ελαττωμάτων μας. Κανένας άνθρωπος δεν είναι χωρίς χαρίσματα, αφού σε όλους ο Θεός ως Πατέρας δίνει από τον εαυτό Του κάτι. Όπως, βέβαια, και κανένας άνθρωπος δεν είναι χωρίς ελαττώματα, αδυναμίες, πάθη. Τα χαρίσματα τα κατανοούμε από την κλίση που έχουμε, την ευκολία που τα ενεργοποιούμε, την άνεση που τα χειριζόμαστε. Τα ελαττώματα ενδεχομένως δυσκολευόμαστε να τα αναγνωρίσουμε, ένεκα της άμυνας που ασκούμε για να «προφυλαχτούμε» ή ένεκα εγωισμού. Οι συνθήκες, οι δυσκολίες ή και οι άνθρωποι γύρω μας, είναι μέσα που μας βοηθούν να τα αναγνωρίσουμε, αν βέβαια το θέλουμε, κι αν έχουμε τη διάθεση να απαλλαγούμε.

Συνέχεια →