kimintenia

Άγγελος Σικελιανός
(Λευκάδα 15 Μαρτίου 1884 – Αθήνα 19 Ιουνίου 1951)

«Οι άνθρωποι της άμμου, του πηλού, του χώματος
ζήσαν εύκολα και χάθηκαν εύκολα.
Εγώ έζησα δύσκολα και δεν χάθηκα.
Έμεινα ένα με τα λιθάρια.
Τα λιθάρια φρουρός μου κι εγώ υπερασπιστής τους.
Εγώ ο άνθρωπος του λιθαριού, ο υμνητής της πέτρας,
ο απροσκύνητος, ριζωμένος στης λευτεριάς τη γη…»
Άγγελος Σικελιανός

Ο Άγγελος Σικελιανός σε παιδική, νεαρή και ώριμη ηλικία

Ο κορυφαίος λυρικός ποιητής Άγγελος Σικελιανός γεννήθηκε στη Λευκάδα, στις 15 Μαρτίου 1884 και έφυγε σαν σήμερα από τη ζωή, στις 19 Ιουνίου 1951, στην Αθήνα

Ήταν το τελευταίο από τα πέντε παιδιά του Ιωάννη Σικελιανού, καθηγητή της ιταλικής και γαλλικής γλώσσας στο τοπικό γυμνάσιο και της Χαρίκλειας Στεφανίτση, καλλιεργημένης και αρχοντικής γυναίκας. Το 1900 ο νεαρός Άγγελος ήλθε στην Αθήνα για να σπουδάσει νομικά, αλλά τα εγκατέλειψε πολύ νωρίς για ν’ αφιερωθεί ολόψυχα στην ποιητική δημιουργία, ύστερα από ένα μικρό πέρασμα από το θεατρικό σανίδι, ως ηθοποιός στον θίασο του Κωνσταντίνου Χριστομάνου.

Εύα Πάλμερ – Σικελιανού

Τον Αύγουστο του 1906 θα γνωρίσει την εύπορη Αμερικανίδα αρχαιολόγο Εύα Πάλμερ (1874-1952) την οποία θα νυμφευτεί τον επόμενο χρόνο. Το 1907 ταξιδεύει με την Εύα στην Αίγυπτο, όπου εργαζόταν ο μεγαλύτερος αδελφός του και σε μία εκδρομή του στη Λιβυκή Έρημο θα γράψει την ποιητική σύνθεση «Αλαφροϊσκιωτος», η κυκλοφορία του οποίου το 1909 θ’ αποτελέσει εκδοτικό γεγονός. Το πρώτο του αυτό έργο είναι ένας αληθινός ύμνος προς την ελληνική φύση, γραμμένος με θαυμαστή δύναμη και με αδρούς πρωτότυπους στίχους. Ολόκληρο το έργο του Σικελιανού διακρίνεται από έντονο λυρισμό και ιδιαίτερο γλωσσικό πλούτο.

Με την Εύα Πάλμερ στους Δελφούς

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913), στους οποίους ο Ποιητής έλαβε ενεργό μέρος, έγραψε πατριωτικά ποιήματα που δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής καθώς και την ποιητική συλλογή «Στίχοι» (1921). Έγραψε επίσης και δημοσίευσε, από το 1915 έως το 1918, τον «Πρόλογο στη ζωή», αποσπάσματα από το «Πάσχα των Ελλήνων», τον «Δελφικό Λόγο» και μελέτες.

Σε όλη την περίοδο του Μεσοπολέμου, ο Σικελιανός μελετούσε αδιάκοπα, έγραφε απερίσπαστα και ταξίδευε διαρκώς. Από κοινού με την Εύα συνέλαβε το σχέδιο ν’ αναστήσει τη Δελφική Αμφικτυονία και μαζί οργάνωσαν το 1927 και το 1930, με δικά τους έξοδα, τις περίφημες «Δελφικές Εορτές» με παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας, αγώνες και λαϊκές εκθέσεις που αποτέλεσαν ανυπέρβλητα πολιτιστικά γεγονότα ιστορικής σημασίας για την Ελλάδα.

Με τον Νίκο Καζαντζάκη

Η ποιητική έμπνευση του Σικελιανού αυτήν την εποχή και αρκετά χρόνια αργότερα αντλεί τα θέματά της από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, από τη μυθολογία και τον μυστικισμό (Ορφισμό), από τη θρησκεία και την ιστορία. Στην περίοδο αυτή ανήκουν οι τραγωδίες του «Διθύραμβος του Ρόδου» (1933) και «Ο Δαίδαλος στην Κρήτη» και πολλά ποιήματα. Ιδιαίτερη αξία έχει η ποιητική δημιουργία του Σικελιανού και από την εποχή που στον ορίζοντα άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τότε η ποίησή του πήρε κοινωνικό περιεχόμενο, μέσα από τις τραγωδίες «Η Σίβυλλα» (1940), «Ο Χριστός στη Ρώμη» (1946), «Ο θάνατος τον Διγενή» (1948) και «Ο Ασκληπιός».

Με την Εύα Πάλμερ και τον Κωστή Παλαμά στον τάφο του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη

Τον Μάρτιο του 1938 γνωρίζει την Άννα Καραμάνη (1904-2006), σύζυγο του φυματιολόγου Γεωργίου Καραμάνη. Η γνωριμία τους εξελίσσεται σε βαθύ έρωτα και ο Σικελιανός ζητάει από την Εύα να χωρίσουν. Αυτή συναινεί, όπως και ο γιατρός Καραμάνης. Ο γάμος του ποιητή και της Άννας θα γίνει στις 17 Ιουνίου του 1940.

Ο Άγγελος Σικελιανός σηκώνει το φέρετρο του Κωστή Παλαμά, 1943

Την περίοδο της Κατοχής ο Σικελιανός έγραψε και κυκλοφόρησε κρυφά τα «Ακριτικά» (1941-1942), μία κραυγή πόνου του σκλαβωμένου Ελληνισμού. Στις 28 Φεβρουαρίου 1943 απήγγειλε στην κηδεία του Κωστή Παλαμά το περίφημο ποίημά του που αρχίζει με τους στίχους «Ηχήστε οι σάλπιγγες…». Το ποίημα αυτό το είχε γράψει μόλις λίγες ώρες νωρίτερα και έμελλε να μετατραπεί, μέσα στην πιο σκληρή περίοδο της ναζιστικής κατοχής, σε έναν πάνδημο ύμνο και σε ένα ηχηρό κάλεσμα εθνικής αφύπνισης και συσπείρωσης του ελληνικού λαού στις προαιώνιες αξίες και στα ιδανικά του.

Με τη σύζυγό του Άννα στην Αθήνα

Το 1945 ο Άγγελος Σικελιανός θα είναι υποψήφιος, μαζί με τον στενό φίλο και κουμπάρο του Νίκο Καζαντζάκη, για την Ακαδημία Αθηνών. Αντ’ αυτών θα εκλεγεί ο Σωτήρης Σκίπης. Το 1946 θα προταθεί για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, όπως και ο Καζαντζάκης, με πρωτοβουλία σημαντικών προσωπικοτήτων των γραμμάτων (Πολ Ελιάρ, Αντρέ Ζιντ, Χένρι Μίλερ, Ευγένιος Ο’ Νηλ κ.ά.). Η υποψηφιότητά τους θα τορπιλιστεί ωστόσο από την κυβέρνηση Τσαλδάρη με το πρόσχημα ότι στο πρόσωπό τους θα βραβευόταν η «Αριστερά» στην Ελλάδα… Το 1947 θα εκδοθεί συγκεντρωμένο σε τρεις τόμους το ποιητικό του έργο, υπό τον τίτλο «Λυρικός Βίος».

Αποκαρδιωμένος ο Σικελιανός, έχοντας πια να παλέψει και με σοβαρά προβλήματα υγείας, αλλά και με τη σκληρή φτώχεια, λαμβάνει από απροσεξία της οικιακής βοηθού του, στις 4 Ιουνίου 1951, απολυμαντικό αντί για το φάρμακό του, με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρά εσωτερικά εγκαύματα στα αναπνευστικά του όργανα. Διαμετακομίζεται, σε κρίσιμη κατάσταση, στην κλινική «Η Παμμακάριστος» της Αθήνας, όπου λίγες ημέρες αργότερα, στις 19 Ιουνίου 1951, θα αφήσει την τελευταία του πνοή.

Ο ποιητής στη Σαλαμίνα στα τελευταία χρόνια της ζωής του

Πηγή: kalamatain.gr, hartismag.gr