kimintenia

Η εικόνα του Αγίου Δημητρίου στο τέμπλο του ιερού ναού του στα Ταταύλα (fanarion.blogspot.com)

Τα Ταταύλα είναι ιστορική συνοικία της Κωνσταντινουπόλεως, βορειοδυτικά του Πέραν, κατοικούμενη από τον 16ο αιώνα μέχρι το 1929 σχεδόν αποκλειστικά από Έλληνες και πολύ λιγότερο Αρμενίους και Εβραίους. Θεωρείται ότι οι πρώτοι κάτοικοι της συνοικίας αυτής ήταν Χιώτες. Στα χρόνια της ακμής τους τα Ταταύλα διέθεταν αθλητικό Σύλλογο, Παρθεναγωγείο, Αρρεναγωγείο και Αστική Σχολή.

Η ονομασία της περιοχής «Ταταύλα» προέρχεται, σύμφωνα με τον Σκαρλάτο Βυζάντιο, από τις επαύλεις ή στάβλους που διατηρούσαν στην περιοχή οι Γενουάτες του Γαλατά, οι οποίοι στα τουρκικά ονομάζονταν «τάβλα». Η λέξη ελληνοποιήθηκε με την προσθήκη του άρθρου «τα» και έτσι προέκυψε η ονομασία «Ταταύλα». Ωστόσο, μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, οι Ευρωπαίοι περιηγητές αναφέρουν ότι εδώ υπήρχε ένα μικρό χωριό με το όνομα «Άγιος Δημήτριος» (Ayios Dimitrios, Ay Dimitri, St. Dimitri, St. Dimitre), από την ομώνυμη εκκλησία των ορθοδόξων της περιοχής. Από τον πολιούχο του συγκεκριμένου ναού είχε πάρει εξ άλλου το όνομά του αρχικά και ο λόφος της περιοχής.

Τα Ταταύλα στις αρχές του 20ού αιώνα (thetoc.gr)

Το 1929 στα Ταταύλα ξέσπασε μεγάλης έκτασης, καταστροφική πυρκαγιά που, σύμφωνα με όλα τα ιστορικά στοιχεία, οφειλόταν σε εμπρησμό των Τούρκων και προκλητική αμέλειά τους ως προς τη λήψη μέτρων για την έγκαιρη κατάσβεσή της. Η φωτιά κατέκαψε την ιστορική συνοικία η οποία έκτοτε μετονομάστηκε στα τουρκικά Kurtuluş (Κουρτουλούς), ενώ οι Έλληνες κάτοικοί της σταδιακά έφυγαν και άρχισε η εισροή αλλοεθνών. Σήμερα το Κουρτουλούς αποτελεί κοσμοπολίτικη συνοικία του δημοτικού διαμερίσματος του νοτίου Σισλί της Κωνσταντινουπόλεως.

Ο ιερός ναός Αγίου Δημητρίου στα Ταταύλα (constantinoupoli.com)

Ο ιερός ναός του Αγίου Δημητρίου

Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου ήταν η παλαιότερη της περιοχής και ο πρώτος ενοριακός ναός της ορθόδοξης κοινότητας των Ταταούλων μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Δεν διαθέτουμε ακριβή στοιχεία σχετικά με την οικοδόμησή του, ωστόσο από διάσπαρτες αναφορές συμπεραίνουμε ότι πρέπει να υπήρχε ήδη στα τέλη του 16ου αιώνα, ενώ πιθανότατα ο ναός αρχικά ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Αθανάσιο.

Ο Σκαρλάτος Βυζάντιος σημειώνει ότι, όταν άρχισαν οι χριστιανοί εργάτες στους ταρσανάδες να μετοικούν βορειότερα, στην περιοχή των Ταταούλων, ένας ναός του Αγίου Δημητρίου που υπήρχε στην περιοχή του ναυστάθμου και των ναυπηγείων στον Κεράτιο κόλπο μετατράπηκε σε τζαμί και τόσο η εικόνα του Αγίου Δημητρίου όσο και διάφορα σκεύη μεταφέρθηκαν στο ναό του Αγίου Αθανασίου που προϋπήρχε στα Ταταύλα, ο οποίος μετονομάστηκε σε Άγιο Δημήτριο.

Ο ιερός ναός Αγίου Αθανασίου στα Ταταύλα σήμερα

Ο Χριστόδουλος Μελισσηνός ωστόσο θεωρεί λανθασμένη την πληροφορία του Σκαρλάτου Βυζαντίου σχετικά με τη μετατροπή του ναού του Αγίου Δημητρίου στα ναυπηγεία σε τζαμί και σημειώνει ότι προφανώς η εκκλησία εγκαταλείφθηκε σταδιακά μετά τη μετοίκηση βορειότερα. Ο ναός του Αγίου Δημητρίου στα Ταταύλα ανακαινίστηκε εκ βάθρων περίπου ενάμιση αιώνα αργότερα, το 1726.

Κατά τον Επίσκοπον Παμφίλου Μελισσηνό, ένα σπουδαίο προνόμοιο των Ταταυλιανών, ήταν ότι μπορούσαν να κρούουν στις οδούς τους ένα ξύλινο σήμαντρο με το οποίο γινόταν το κάλεσμα των πιστών στον Ναό του Αγίου Δημητρίου, πριν τον Όρθρο και τον Εσπερινό της Κυριακής καθώς και στις επίσημες εορτές.

Το πρώτο κωδωνοστάσιο του ναού του Αγίου Δημητρίου κατασκευάστηκε το 1857, για το οποίο δαπανήθηκαν 14.000 γρόσια. Κώδικες αναφέρουν ότι το 1838 ήχησε για πρώτη φορά ο κώδων του Ναού του Αγίου Δημητρίου και δαπανήθηκαν 60 γρόσια για την αγορά της καμπάνας. Το κωδωνοστάσιο ανηγέρθη εκ νέου το 1955, μετά την ανακαίνιση του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος είχε υποστεί πολύ μεγάλες ζημιές κατά τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955 (Σεπτεμβριανά).

Ο Άγιος Δημήτριος, η Υπεραγία Θεοτόκος και οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός, στον ιερό ναό Αγίου Δημητρίου Ταταούλων (diakonima.gr)

Στον περίβολο του Ναού υπάρχει και το Παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους. Ο αυλόγυρος του Ναού χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1865 και ως νεκροταφείο.

Ο ιερός ναός Αγίου Δημητρίου Ταταούλων έχει κάτοψη πεντάκλιτης βασιλικής. Η σκεπή του είναι ξύλινης κατασκευής, σκεπασμένη με κεράμοση. Το κεντρικό της κλίτος εσωτερικά καλύπτεται από θολωτή οροφή κατασκευασμένη από ξύλινες πήχεις μπαγδατί και επιχρισμένη με ασβεστοκονίαμα. Τα υπόλοιπα κλίτη, που βρίσκονται ανά δύο στην βόρεια και νότια πλευρά, χωρίζονται μεταξύ τους με κιονοσειρές που φέρουν την οροφή.

Ο Άγιος Δημήτριος Ταταούλων, η κιονοστοιχία στο εσωτερικό

Ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά και καλλιτεχνικά αντικείμενα του Ναού είναι το μεγαλοπρεπές ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο του, το οποίο αποτελείται από τρία τέμπλα παλαιά. Εκτός από το εικονοστάσιο που είναι έργο του 18ου αιώνα σημαντικά ιστορικά και καλλιτεχνικά αντικείμενα είναι ο ξυλόγλυπτος και επίχρυσος άμβωνας και ο δεσποτικός θρόνος που διακοσμείται με δύο μαρμάρινα λιοντάρια στην βάση του. Ο ναός διαθέτει και γυναικωνίτη ο οποίος βρίσκεται επάνω από τον νάρθηκα και έχει πρόσβαση με μία εσωτερική κλίμακα.

Στα γεγονότα του 1955, ο Ναός υπέστη μεγάλες ζημιές και ο Νάρθηκας για κάποιο χρονικό διάστημα μετατράπηκε σε Παρεκκλήσι προς εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών της Ενορίας και των πιστών. Σήμερα ο Άγιος Δημήτριος θεωρείται ο κεντρικός Ναός της Αρχιερατικής Περιφέρειας Ταταούλων, διαθέτει μόνιμο Εφημέριο και Διάκονο και λειτουργείται καθημερινά.

Τα όρια και τα σχολεία της συνοικίας

Η κατοίκηση στην περιοχή αρχικά καταλάμβανε το λόφο και την ανατολική και νότια πλευρά του, ενώ σταδιακά και κυρίως από τα τέλη του 18ου αιώνα και τις αρχές του 19ου, οπότε και άρχισε να αυξάνεται σημαντικά ο πληθυσμός της περιοχής, επεκτάθηκε βόρεια και ανατολικά. Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα η ενορία των Ταταούλων περιελάμβανε το Κερασοχώρι, μέρος του Κασίμ Πασά και τις περιοχές που αργότερα αποτέλεσαν τις ξεχωριστές ενορίες του Φερίκιοϊ και της Ευαγγελίστριας Προπόδων – Γενί Σεχίρ.

Οι λίγες αναφορές που διαθέτουμε για τα Ταταύλα στην προ 19ου αιώνα εποχή, καταδεικνύουν ότι η περιοχή κατά τον 17ο και 18ο αιώνα εθεωρείτο ενορία μέτριας σημασίας, όπως πιστοποιείται έμμεσα από το ποσό που κατέβαλε η ενορία του Αγίου Δημητρίου ως φόρο για τους κιουρεκτζήδες εργάτες του ναυστάθμου. Στα μέσα του 18ου αιώνα η ενορία των Ταταούλων διέθετε 4 ιερείς και έναν διάκονο.

Από τις αρχές του 17ου αιώνα αναφέρεται η ύπαρξη σχολείων στη συνοικία αυτή. Τα κορίτσια περιορίζονταν σε κατ’ οίκον εκπαίδευση και σε μία σχολή κεντητικής («διδασκάλισσαι των κεντητριών της χώρας»), την οποία διατηρούσε, αντί παρθεναγωγείου, η κοινότητα μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα.

Το εσωτερικό του ναού (diakonima.gr)

Η συνοικία τον 19ο αιώνα

Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, τα Ταταύλα θεωρούνταν μάλλον φτωχή συνοικία, σχετικά απομονωμένη λόγω των «ανηφόρων και των απόκρημνων και πετρωδών δρόμων». Ο Γερμανός περιηγητής Hammer στις αρχές του 19ου αιώνα περιγράφει την περιοχή ως «συνοικία με στενά σοκάκια και άθλια σπίτια» και σημειώνει ότι τα Ταταύλα είναι μέρος «διασκέδασης και κραιπάλης των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων και των πιο ανήθικων ανθρώπων». Αν και η εικόνα του Γερμανού περιηγητή είναι μάλλον υπερβολική στην γενίκευσή της, διάφορες συνοικίες της ευρύτερης περιοχής, όπως το Παπάζ-Κιοπρού, η Καρναβούλα και άλλες φημίζονταν την εποχή εκείνη για την επικινδυνότητά τους.

Τα Ταταύλα σε παλαιά φωτογραφία (thetoc.gr)

Ο τύπος του Ταταυλιανού παλικαρά που προστάτευε τους αδυνάτους ήταν γνωστός στην Κωνσταντινούπολη· ανάμεσα στις πιο γνωστές φιγούρες ληστών και νταήδων ήταν ο Σταυρής Καρακατσάνης, ο οποίος, σύμφωνα με το λαϊκό μύθο, είχε σκοτώσει έναν αξιωματικό της αστυνομίας που ταλαιπωρούσε τους μαγαζάτορες της περιοχής. Επίσης ευρύτερα γνωστός ήταν και ο περίφημος Χρύσανθος, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου είχε γίνει γνωστός για τους φόνους Τούρκων αστυνομικών.

Γενικά, η περιοχή συγκέντρωνε μεσοαστικά στρώματα. Σε σύγκριση με το γειτονικό Πέρα, το οποίο «έπλεε εις το φως και ελικνίζετο στον θόρυβον του τότε κοσμοπολιτισμού, τα Ταταύλα ηρκούντο στα φανάρια της λάμπας που εφώτιζον νυσταλέως τους σκοτεινούς των δρόμους, και οι Ταταυλιανοί διεσκέδαζον με της βεγγερούλες των, ο ένας στου άλλου το σπήτι», σε αντίθεση με τα κοσμικά κέντρα και τους χορούς των αριστοκρατών του Πέραν. Τα συνοικιακά μπακάλικα και οι πλανόδιοι πουλητάδες έρχονταν επίσης σε αντίθεση με τα λαμπερά και επιμελημένα καταστήματα του πολυσύχναστου, μεγαλοαστικού Πέραν.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος χοροστατεί σε θεία λειτουργία
στον ιερό ναό Αγίου Δημητρίου Ταταούλων (fanarion.blogspot.com)

Ωστόσο, από τη μια η σταδιακή μεταφορά του κέντρου της οθωμανικής διοίκησης στα παλάτια του Ντολμαμπαχτσέ, του Τσιραγάν και του Γιλντίζ και από την άλλη η εσωτερική μετανάστευση προς την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, αλλά και η θεσμική οργάνωση των ορθοδόξων κοινοτήτων, τόνωσαν πληθυσμιακά και αναβάθμισαν τα Ταταύλα, με αποτέλεσμα η κοινότητα να αποτελεί, ήδη στα μέσα του 19ου αιώνα, τη δεύτερη μετά το Πέρα σημαντικότερη ενορία της αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως.

Την πληθυσμιακή αυτή αύξηση της περιοχής μαρτυρά και η οικοδόμηση ενός δευτέρου ναού, το 1855, που αφιερώθηκε στον Άγιο Αθανάσιο καθώς και η δημιουργία κοινοτικού νεκροταφείου το 1880 αφιερωμένου στον Άγιο Ελευθέριο. Η οικοδόμηση των ιερών ναών της Παναγίας Ευαγγελιστρίας το 1857 και των Αγίων Αποστόλων το 1868, σηματοδότησε τη δημιουργία και δύο επιπλέον διακριτών κοινοτήτων – ενοριών, της κοινότητας Ευαγγελίστριας Προπόδων – Γενί Σεχίρ και της κοινότητας Φερίκιοϊ -δύο συνοικιών που μέχρι τότε ανήκαν στα Ταταύλα.

Το περίτεχνο ξύλινο τέμπλο του ναού (diakonima.gr)

Κανονισμός της κοινότητας

Ο πρώτος Κανονισμός της Κοινότητας Ταταούλων συνετάγη το 1864, λίγα μόλις χρόνια μετά την εκπόνηση των γενικών κανονισμών των ελληνορθοδόξων κοινοτήτων της Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με αυτόν, η κοινότητα διοικείτο από δωδεκαμελή εφοροεπιτροπή, η οποία εξέλεγε τις υποεπιτροπές των εκκλησιών καθώς και μία δωδεκαμελή εφορεία σχολών.

Τα σχολεία της συνοικίας

Η κοινότητα διέθετε Αστική Σχολή Αρρένων, το Κεντρικό Εκπαιδευτήριο Αρρένων, όπως ήταν η επίσημη ονομασία του, το κτήριο του οποίου ανηγέρθη το 1887 στη θέση του παλαιότερου σχολείου, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, με πρωτοβουλία δύο σημαντικών μελών της κοινότητας, του Ε. Νοτάρη και του ιατρού Ε. Ζεμπούλη, και με δωρεά 100 χρυσών λιρών του Παύλου Στεφάνοβικ – Σκυλίτζη. Το τριώροφο κτήριο της σχολής, το οποίο εχρησιμοποιείτο μέχρι πρόσφατα, εγκαινιάστηκε στις 31 Μαΐου 1887.

Ο περίβολος του αγίου Δημητρίου με χιόνια

Το σχολείο λειτουργούσε ως οκτατάξιο μέχρι το 1898, οπότε λόγω οικονομικών δυσκολιών σταμάτησε η ογδόη τάξη και οι ανάγκες των μαθητών καλύφθηκαν από τα αντίστοιχα εκπαιδευτήρια που βρίσκονταν στο Πέραν και στο Φανάρι. Τα έξοδα φοίτησης των μαθητών της σχολής -γύρω στους 500 στα τέλη του 19ου αιώνα- καλύπτονταν σε μεγάλο βαθμό από την ίδια την κοινότητα.

Η κοινότητα διέθετε και Παρθεναγωγείο, το οποίο αντικατέστησε τα «σπιτίσια σχολεία» και λειτούργησε από το 1859 μέχρι το 1937, οπότε και έκλεισε λόγω οικονομικών δυσχερειών. Στο Παρθεναγωγείο, που λειτούργησε ως επτατάξια αστική σχολή και διέθετε νηπιαγωγείο, τα κορίτσια της κοινότητας των Ταταούλων διδάσκονταν, ανάμεσα στα άλλα, γαλλικά, ραπτική και κέντημα.

Θεία λειτουργία στον ιερό ναό αγίου Δημητρίου χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου (mikrasiatis.gr)

Σχέσεις της κοινότητας με τη ρωσική πρεσβεία

Η κοινότητα των Ταταούλων είχε εκκλησιαστική και εκπαιδευτική σχέση με τη Ρωσία και η κοινότητά της ήταν υπό την υψηλή προστασία της ρωσικής πρεσβείας στην πόλη. Η ιδιαίτερη αυτή σχέση αναγόταν στα χρόνια του Κριμαϊκού πολέμου, όταν έπειτα από ένα δριμύ χειμώνα ένας Ρώσος αξιωματικός και 162 οπλίτες – αιχμάλωτοι πολέμου είχαν χάσει τη ζωή τους από τις κακουχίες στο ναύσταθμο του Κασίμ Πασά και είχαν θαφτεί με μεγάλες τιμές στον αυλόγυρο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου. Η ρωσική πρεσβεία έκτοτε συνέδραμε παγίως οικονομικά την κοινότητα.

Σύλλογοι

Η «Φιλόπτωχος Αδελφότητα Ταταούλων» συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο δραστήρια σωματεία της κοινότητας και βρισκόταν επίσης υπό την προστασία της ρωσικής πρεσβείας, με επίτιμο πρόεδρό της, στις αρχές του 20ού αιώνα, τον τελευταίο τσαρικό πρέσβη στην Πόλη, Ζινόβιεφ. Ιδρυθείσα το 1842, διατηρούσε ιατρείο και ήταν ιδιαίτερα ενεργή.

Στο πλαίσιο της σωματειακής οργάνωσης παρατηρήθηκε και στην κοινότητα των Ταταούλων μια σωματειακή «έκρηξη» από τα μέσα του 19ου αιώνα: οι Αδελφότητες της Αγίας Κυριακής (1865-1897), του Αγίου Ελευθερίου Κυριών (1872) και η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα «Πρόοδος» (1899) υπήρξαν από τις χαρακτηριστικότερες αδελφότητες της κοινότητας. Ανάμεσα σε αυτά τα σωματεία ξεχωριστή θέση κατείχε και ο Γυμναστικός Σύλλογος «Ηρακλής» (1896), ο οποίος είχε αναδείξει δύο ολυμπιονίκες στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας το 1906, τους αδελφούς Γεώργιο και Νικόλαο Αλιπράντη, και είχε αποκτήσει διαστάσεις θρύλου στους νεαρούς Ταταυλιανούς αθλητές μέχρι και την περίοδο της τουρκικής δημοκρατίας.

Η αίθουσα εκδηλώσεων στον ιερό ναό Αγίου Δημητρίου Ταταούλων

Όλοι αυτοί οι σύλλογοι και εν γένει η κοινότητα ενισχύονταν βέβαια, όπως συνέβαινε σε όλες τις κοινότητες, και από τα εύπορα και επιφανή μέλη τους, όπως ήταν ο Βασίλειος Ζαχάρωφ, σημαντικός έμπορος, με δαπάνη του οποίου οικοδομήθηκε το κτήριο του Γυμναστικού Συλλόγου και ο Μιλτιάδης Μελαχροινός.

Τα Ταταύλα τον 20ό αιώνα

Στις αρχές του 20ού αιώνα τα Τάταυλα ήταν μια εύρωστη και σημαντική κοινότητα. Το 1911 συνδέθηκε με τροχιόδρομο με το Πέραν και έτσι η περιοχή ήταν ευκολότερα προσβάσιμη. Ο Χριστόδουλος Μελισσηνός αναφέρει ότι το 1913 όλοι οι κάτοικοι της περιοχής ήταν Έλληνες και περίπου 20.000. Κατοικούσαν στα 3.000 ξύλινα διώροφα και τριώροφα σπίτια της περιοχής και δούλευαν κυρίως σε μαγαζιά και εταιρείες.

Στην περιοχή κυριαρχούσε όντως το ορθόδοξο ελληνικό στοιχείο: από τους Ρωμιούς τουλουμπατζήδες, τους πυροσβέστες της εποχής, που έτρεχαν να σβήσουν τις συχνές πυρκαγιές στην περιοχή, μέχρι τους καντηλανάφτες των εκκλησιών, που εκτελούσαν χρέη ντελάληδων και κοινοποιούσαν στα ελληνικά τις διάφορες ανακοινώσεις του οθωμανικού κράτους, η ελληνική παρουσία ήταν εντονότατη, αν όχι αποκλειστική.

Τα Ταταύλα σήμερα (constantinoupoli.com)

Το πανηγύρι της Καθαράς Δευτέρας

Ιδιαίτερα σημαντικό και γνωστό ήταν το πανηγύρι της Καθαράς Δευτέρας, το «Μπακλαχοράνι», όπως λεγόταν, το οποίο συγκέντρωνε ορθοδόξους από όλες τις κοινότητες και όλες τις τάξεις: τόσο οι χριστιανοί αστοί του Πέραν και άλλων συνοικιών όσο και οι κουτσαβάκηδες, οι μεταμφιεσμένοι φουστανελάδες, οι Λιάπηδες με τις μουστάκες και οι ιερόδουλες συνέρρεαν στην περιοχή και διασκέδαζαν. Το συγκεκριμένο πανηγύρι συνεχίστηκε και την περίοδο της τουρκικής δημοκρατίας.

Από το περίφημο καρναβάλι στα Ταταύλα (thetoc.gr)

Η κοινότητα μετά το 1923

Ωστόσο η πρωτοκαθεδρία των ορθοδόξων στην περιοχή άρχισε να φθίνει από τα πρώτα χρόνια της εγκαθίδρυσης της τουρκικής δημοκρατίας. Αν και οι ρωμαίικες εφημερίδες ανέφεραν ως σημαντικό πρόβλημα στα Ταταύλα την παντελή άγνοια τουρκικών από πολλές οικογένειες κατά την πρώτη γενική απογραφή του 1927, η πυρκαγιά του 1929 μετέβαλε την πληθυσμιακή σύνθεση της περιοχής. Οι πυρκαγιές δεν ήταν άγνωστο φαινόμενο στην περιοχή: όλο τον 18ο και 19ο αιώνα ξεσπούσαν συχνά, όμως εκείνη της 17ης Ιανουαρίου 1929 κατέστρεψε σχεδόν όλη την περιοχή και κατέκαψε τα ξύλινα σπίτια της. Από το γεγονός αυτό και μετά η περιοχή μετονομάστηκε σε «Κουρτουλούς (Kurtuluş)», ενώ ήδη από το 1927, με ειδικό νόμο του τουρκικού κράτους, είχαν αλλάξει και τα ονόματα των δρόμων της.

Τα Ταταύλα σήμερα (constantinoupoli.com)

Η ρωμαίικη κοινότητα της περιοχής εξακολούθησε μέχρι και τη δεκαετία του 1960 ν’ αποτελεί μία από τις σημαντικότερες και πλέον εύρωστες δημογραφικά κοινότητες των Ρωμιών στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με πατριαρχική απογραφή του 1949, στην περιοχή των Ταταούλων κατοικούσαν 1.154 οικογένειες και στη γειτονιά των Προπόδων Κουρτουλούς 300. Έξι χρόνια αργότερα και σύμφωνα με το προσωπικό αρχείο του Χριστοφόρου Χρηστίδη, στους Πρόποδες Κουρτουλούς κατοικούσαν 375 οικογένειες και στα Ταταύλα 1.975, ενώ η κοινότητα διέθετε εξατάξιο δημοτικό σχολείο, σχολικό συσσίτιο, φιλόπτωχο και μορφωτικό σύλλογο, δύο αθλητικούς συλλόγους και ιατρείο.

Η δημογραφική ευρωστία της κοινότητας τη δεκαετία του 1950, οποία εν μέρει οφείλεται στο ότι μετά τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955 υπήρξε κύμα εσωτερικής μετοίκησης από πιο απομονωμένες κοινότητες σε κεντρικότερες, όπως τα Ταταύλα- αντικατοπτρίζεται στον αριθμό των μαθητών του δημοτικού. Το 1955 λειτουργούσαν έξι τάξεις με δύο τμήματα καθεμία, ενώ ήδη από το 1950 είχε επεκταθεί το κτήριο του σχολείου. Τα σχέδια δημιουργίας ενός μεγαλύτερου και σύγχρονου σχολείου σε παρακείμενη θέση απορρίφθηκαν το 1960 από το υπουργείο Εσωτερικών και το Συμβούλιο της Επικρατείας της Τουρκίας.

Από το 1960, με την κατάργηση των κεντρικών εφοροεπιτροπών και την πόλωση των διμερών σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας, η κοινότητα Κουρτουλούς ακολούθησε την πτωτική πορεία όλων των ορθοδόξων κοινοτήτων της Κωνσταντινούπολης. Το δημοτικό σχολείο της κοινότητας έπαψε να λειτουργεί το 2004 λόγω έλλειψης μαθητών.

«Στο Γαλατά ψιλή βροχή και στα Tαταύλα μπόρα
βασίλισσα των κοριτσιών είναι η Mαυροφόρα
Γεντί Kουλέ και Θαραπειά, Ταταύλα και Nιχώρι
αυτά τα τέσσερα χωριά ‘μορφαίνουνε την Πόλη…»

Πηγές:
– «Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Ταταούλων», σε: diakonima.gr
– «Ταταύλα», σε: constantinople.ehw.gr
– «Κοινότητα Αγίου Δημητρίου Ταταούλων», σελίδα στο fb
– «Πυρκαγιά καταστρέφει τα Ταταύλα, η ιστορία μιας ελληνικής συνοικίας», σε: thetoc.gr

kimintenia.wordpress.com