Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο Γέρος του Μοριά

3 Φεβρουαρίου 202224 Μαρτίου 2023kimintenia

4 Φεβρουαρίου 1843

Θεόδωρος Κωνστ. Κολοκοτρώνης (3 Απρ. 1770 – 4 Φεβρ. 1843)

«Πέτρα απάνω στην πέτρα να μη μείνει, εμείς δεν προσκυνούμε.
Μόνον ένας Έλληνας να μείνει εμείς θα πολεμούμε
και μην ελπίζεις πως την γην μας θα την κάμεις δικήν σου».
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης προς τον Ιμπραήμ, 1825

Η γενναία ψυχή του Γέρου του Μοριά άφησε τον κόσμο αυτό σαν σήμερα, στις 4 Φεβρουαρίου του 1843. Λίγο μετά την επιστροφή του στο σπίτι του από δεξίωση στα Ανάκτορα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και πέρασε στην αιωνιότητα. Η καρδιά που έκλεισε μέσα της ολάκερη τη σκλαβωμένη Ρωμιοσύνη, με όλους της τους καημούς, τις πίκρες και τα βάσανα και την οδήγησε στο φως και στη λευτεριά, έπαψε να χτυπά… Ο ηρωικός αρχιστράτηγος όλων των Ελλήνων, που αναγνωρίστηκε από την ιστορία ως η ύψιστη στρατιωτική ιδιοφυΐα του Μεγάλου Αγώνα, αλλά δέχθηκε και τις διώξεις, τις φυλακίσεις και τις καταδίκες από τον ίδιο τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας, αναπαύτηκε για πάντα ανάμεσα στους αγίους και τους δικαίους του Θεού. Στο τίμιο λείψανό του υποκλίθηκε ευλαβικά ολόκληρη η Ελλάδα. Στην αιώνια δόξα που τον στεφανώνει στεκόμαστε σήμερα κι εμείς σιωπηλοί, με την ψυχή μας να γεμίζει από τα κύματα της ευγνωμοσύνης, της πιο αγνής αγάπης, της περηφάνιας και του παντοτινού θαυμασμού για τον Άγιο της καρδιάς και της πατρίδας μας!

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γεννήθηκε «εις τα 1770, Απριλίου 3, την Δευτέρα της Λαμπρής… εις ένα βουνό, εις ένα δέντρο αποκάτω, εις την παλαιάν Μεσσηνίαν, ονομαζόμενον Ραμαβούνι», όπως αναφέρει στα Απομνημονεύματά του. Ήταν γιος του κλεφτοκαπετάνιου Κωνσταντή Κολοκοτρώνη (1747-1780) από το Λιμποβίσι Αρκαδίας και της Γεωργίτσας Κωτσάκη, κόρης προεστού από την Αλωνίσταινα Αρκαδίας. Η οικογένεια των Κολοκοτρωναίων από το 16ο αιώνα, οπότε εμφανίζεται στο προσκήνιο της ιστορίας, βρίσκεται σε αδιάκοπο πόλεμο με τους Τούρκους. Μονάχα από το 1762 έως το 1806, 70 Κολοκοτρωναίοι εξοντώθηκαν από τους κατακτητές, πολλοί εκ των οποίων με μαρτυρικό τρόπο.

Το πατρικό σπίτι του Θ. Κολοκοτρώνη στο Λιμποβίσι Αρκαδίας

Το 1780, ο Κολοκοτρώνης ήταν μόλις 10 ετών, όταν οι Τούρκοι θανάτωσαν τον πατέρα του, ένα γεγονός που σημάδεψε τη ζωή του. Στα 17 του χρόνια έγινε οπλαρχηγός του Λεονταρίου και στα 20 νυμφεύτηκε την κόρη του τοπικού προεστού Αικατερίνη Καρούσου. Το 1806, κατά τη διάρκεια του μεγάλου διωγμού των κλεφτών από τους κατακτητές, κατόρθωσε να διασωθεί και να καταφύγει στη Ζάκυνθο, όπου κατατάχθηκε στον αγγλικό στρατό κι έφθασε μέχρι το βαθμό του ταγματάρχη. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και στις αρχές του 1821 αποβιβάστηκε στη Μάνη για να λάβει μέρος στον επικείμενο Αγώνα.

Η υπογραφή του Θ. Κολοκοτρώνη και απόσπασμα επιστολής του προς τον Πλαπούτα, τα όπλα του στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας και το νεκρικό εκμαγείο του

Στις 23 Μαρτίου του 1821 συμμετείχε στο υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στρατιωτικό σώμα που κατέλαβε την Καλαμάτα, σηματοδοτώντας την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Αμέσως μετά έβαλε σκοπό να καταλάβει την Τριπολιτσά, το διοικητικό κέντρο των Οθωμανών στο Μοριά, γιατί αλλιώτικα δεν θα μπορούσε να επικρατήσει η επανάσταση, όπως πίστευε. Η νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι (13 Μαΐου 1821) και η άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), που οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στον Κολοκοτρώνη, τον επέβαλαν ως αρχηγό του επαναστατικού στρατού της Πελοποννήσου.

Στη μάχη των Δερβενακίων (26-28 Ιουλίου 1822), όπου καταστράφηκε ο στρατός του Δράμαλη, αναδείχθηκε η στρατηγική του ιδιοφυΐα και η κυβέρνηση Κουντουριώτη τον διόρισε αρχιστράτηγο των επαναστατικών δυνάμεων. Η ίδια όμως κυβέρνηση θα τον φυλακίσει στην Ύδρα, κατά τη διάρκεια των εμφυλίων συρράξεων των ετών 1823 και 1824. Θα τον απελευθερώσει τον Μάιο του 1825, όταν ο Ιμπραήμ απειλούσε να καταστείλει την επανάσταση και θα του αναθέσει εκ νέου την αρχιστρατηγία του Αγώνα. Κατορθώνει τότε ο Κολοκοτρώνης να κρατήσει ζωντανή την επανάσταση μέχρι την καθοριστική Ναυμαχία του Ναυαρίνου (7 Οκτωβρίου 1827).

Ανδριάντες, προτομή και πορτρέτα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Μετά την απελευθέρωση, ο Κολοκοτρώνης συντάχθηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια και έγινε ένα από τα επιφανή στελέχη του Ρωσικού Κόμματος. Κατά τη διάρκεια της Αντιβασιλείας διώχθηκε ως αντιβασιλικός και καταδικάσθηκε σε θάνατο, τον Μάιο του 1834. Μετά την ενηλικίωσή του ο βασιλιάς Όθωνας του χάρισε την ποινή, τον διόρισε Σύμβουλο της Επικρατείας και τον ονόμασε Αντιστράτηγο.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Κολοκοτρώνης τα πέρασε στην Αθήνα, στο ιδιόκτητο σπίτι του, στη γωνία των σημερινών οδών Κολοκοτρώνη και Λέκκα. Την ίδια περίοδο υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη τα περίφημα Απομνημονεύματά του, που κυκλοφόρησαν το 1851 με τον τίτλο «Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836» και τα οποία αποτελούν πολυτιμότατη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση. Από τον γάμο του με την Αικατερίνη Καρούσου ο Θ. Κολοκοτρώνης απέκτησε τέσσερα παιδιά: τον Πάνο (1798-1824), τον Γενναίο (1806- 1868), τον Κολλίνο (1810-1848) και την Ελένη, ενώ με τη Μαργαρίτα Βελισσάρη απέκτησε έναν ακόμα γιο, τον Παναγιωτάκη (1836-1893), τον οποίο αναγνώρισε με τη διαθήκη του.

«Έφιππος χώρει γενναίε στρατηγέ ανά τους αιώνας
διδάσκων τους λαούς πώς οι δούλοι γίνονται ελεύθεροι»

Η γενναία ψυχή του Γέρου του Μοριά άφησε τον κόσμο αυτόν σαν σήμερα, στις 4 Φεβρουαρίου του 1843. Λίγο μετά την επιστροφή του στο σπίτι του από δεξίωση στα Ανάκτορα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και πέρασε στην αιωνιότητα.

Η καρδιά που έκλεισε μέσα της ολάκερη τη σκλαβωμένη Ρωμιοσύνη, με όλους της τους καημούς, τις πίκρες και τα βάσανα και την οδήγησε στο φως και στη λευτεριά, έπαψε να χτυπά. Ο ηρωικός αρχιστράτηγος όλων των Ελλήνων, που αναγνωρίστηκε από την ιστορία ως η ύψιστη στρατιωτική ιδιοφυΐα του Μεγάλου Αγώνα, αλλά δέχθηκε και τις διώξεις, τις φυλακίσεις και τις καταδίκες από τον ίδιο τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας, αναπαύτηκε για πάντα ανάμεσα στους αγίους και τους δικαίους του Θεού. Στο τίμιο λείψανό του υποκλίθηκε ευλαβικά ολόκληρη η Ελλάδα.

Στην αιώνια δόξα που τον στεφανώνει στεκόμαστε σήμερα κι εμείς σιωπηλοί, με την ψυχή μας να γεμίζει από τα κύματα της ευγνωμοσύνης, της πιο αγνής αγάπης, της περηφάνιας και του παντοτινού θαυμασμού για τον Άγιο της καρδιάς και της πατρίδας μας!

«Η Ελλάς ευγνωμονούσα», Θεόδ. Βρυζάκης, 1858 (λεπτομέρεια)

«Το Τραγούδι των Κολοκοτρωναίων»

(Η αρχαιότερη σωζόμενη παραλλαγή, από την Συλλογή του Werner Von Haxthausen «Neugriechische Volkslieder», 1814, επανέκδ. Gustav Soyter, Munster 1935 αριθ. 3)

Χριστέ, και τι να γίνανε οι Κολοκοτρωναίοι;
Μηδέ στη Μάνη φαίνονται μηδέ στο Μέγα Λάκκο.
Ο Θοδωράκις κάθεται στη Ζάκυθο, στο Κάστρο
και το Μοριάν αγνάντευε, και το Μοριά ‘γναντεύει.
Γλιέπει τους κάμπους πράσινους και τα βουνά μαυρίζουν.
Και του ‘ρθε ‘σαν παράπονο κι αρχίνησεν να κλαίγει.
«Γιαννάκη! Πού ‘ν τ’ αδέρφια μας ο Κώστας κι ο Θανάσης
και Γιώργος που πάντά ‘τανε ο δόλιος παληκάρι;»
«Μωρ’κειο τους τρεις τους κλείσανε μέσ’ σ’ το μαναστηράκι.
Τρεις μέρες κάναν πόλεμο και τρία μερονύχτ(γ)ια.
Χωρίς ψωμί. Χωρίς νερό. Χωρίς κανένα πράμα.
Και το γιουρούσι εκάμανε με το σπαθί στο χέρι.
Τον Γιώργο τον σκοτώσανε. Τους άλλους ελαβώσαν».

«Των Κολοκοτρωναίων»

(Άλλη παραλλαγή που ακούγεται στη Γορτυνία)

Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά κι ο ήλιος στα λαγκάδια
λάμπουν και τ’ αλαφρά σπαθιά των Κολοκοτρωναίων
που ‘χουν τ’ ασήμια τα πολλά, τις ασημένιες πάλες
τις πέντ’ αράδες τα κουμπιά, τις έξι τα τσαπράζια
οπού δεν καταδέχονται τη γη να την πατήσουν.
Καβάλα τρώνε το ψωμί, καβάλα πολεμάνε
καβάλα πάν’ στην εκκλησιά, καβάλα προσκυνάνε
καβάλα παίρν’ αντίδερο απ’ του παπά το χέρι.
Φλουριά ρίχνουν στην Παναγιά, φλουριά ρίχνουν στους άγιους
και στον αφέντη το Χριστό τις ασημένιες πάλες
«Χριστέ μας, ‘βλόγα τα σπαθιά, ‘βλόγα μας και τα χέρια».
Κι ο Θοδωράκης μίλησε, κι ο Θοδωράκης λέει
«Τούτ’ οι χαρές που κάνουμε σε λύπη θα μας βγάλουν.
Απόψ’ είδα στον ύπνο μου, στην υπνοφαντασιά μου,
θολό ποτάμι πέρναγα και πέρα δεν εβγήκα.
Ελάτε να σκορπίσουμε, μπουλούκια να γενούμε.
Σύρε, Γιώργο μ’, στον τόπο σου, Νικήτα, στο Λοντάρι,
εγώ πάω στην Καρύταινα, πάω στους εδικούς μου,
ν’ αφήσω τη διαθήκη μου και τις παραγγελιές μου,
‘τι θα περάσω θάλασσα, στη Ζάκυνθο θα πάω».