Τα θυρανοίξια του μεγαλοπρεπούς αυτού ναού, αφιερωμένου στον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη, έγιναν στις 16 Αυγούστου του 2013. Πρόκειται για έναν ναό κτισμένο σε ένα σπάνιο οικοδομικό ρυθμό, της παλαιοχριστιανικής ξυλόστεγης βασιλικής, έναν ρυθμό που επικρατούσε στην Κύπρο κατά τον 5ο και 6ο μ.Χ. αιώνα.
Ο ναός είναι τρίκλιτος και τα κλίτη του χωρίζονται με κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού. Τα διακοσμητικά στοιχεία του ναού με τις ανάγλυφες παραστάσεις και τα μοτίβα, η πανύψηλη στέγη με τις περίτεχνες ξύλινες διακοσμήσεις δημιουργούν μια επιβλητική ατμόσφαιρα μέσα στο χώρο.
Το καλλιμάρμαρο δάπεδο της εκκλησίας αποτελεί ένα κόσμημα με συνδυασμούς χρωμάτων λευκού, μπεζ, πράσινου και κόκκινου. Από το ναό ξεχωρίζει και το επιβλητικό καμπαναριό του, το οποίο περιβάλλεται από μια πλατφόρμα. Αξίζει να ανεβείτε τα 135 σκαλοπάτια για να φτάσετε στην κορυφή, καθώς από εκεί μπορείτε να θαυμάσετε την πανοραμική θέα της περιοχής.
Στην ανατολική πλευρά του ναού είναι ενσωματωμένα δύο παρεκκλήσια, τα οποία ανεγέρθηκαν με την εισφορά ιδιωτών. Το βόρειο παρεκκλήσιο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ραφαήλ και στην Αγία Φιλοθέη την Αθηναία, ενώ το νότιο παρεκκλήσιο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ευτύχιο, Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης καταγόταν από τα Φάρασα της Καππαδοκίας. Γεννήθηκε το 1840 και αρχικά είχε ονομαστεί Θεόδωρος. Μετά από μια θαυματουργική διάσωσή του από βέβαιο πνιγμό μαζί με τον αδελφό του Βλάσιο, αποφάσισαν και οι δυο ν’ ακολουθήσουν το δρόμο του Θεού να γίνουν μοναχοί.
Ο Θεόδωρος έγινε μοναχός στα 26 του χρόνια στην Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου και έλαβε το όνομα Αρσένιος. Χειροτονήθηκε από τον Μητροπολίτη του ως διάκονος και μετέπειτα αρχιμανδρίτης και στάληκε στην πατρίδα του, τα Φάρασα, για να λειτουργεί και να διδάσκει τα μικρά παιδιά αλλά και τους μεγάλους, στο «κρυφό σχολειό» που λειτουργούσε εκεί.
Άποψη του εσωτερικού του Ι.Ν. Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη Κυπερούντας
Είχε διακριθεί για την πλούσια πνευματική του δράση αλλά και για την πληθώρα των θαυμάτων του. Θεράπευε όχι μόνον τους χριστιανούς αλλά και τους μουσουλμάνους. Εκτός από τα άλλα του χαρίσματα είχε και προορατικό χάρισμα. Είχε προβλέψει το διωγμό των συμπολιτών του από το χωριό τους και την καταστροφή της Μικράς Ασία, αλλά και το θάνατό του. Εκοιμήθη στις 10 Νοεμβρίου του 1924, σε νοσοκομείο της Κέρκυρας. Τα λείψανα του Αγίου βρίσκονται στο γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στη Σουρωτή της Θεσσαλονίκης.
Η όμορφη Κυπερούντα της Κύπρου
Στους πρόποδες της Μαδαρής αναδύεται ένα πανέμορφο γραφικό χωριό, η Κυπερούντα. Η Κυπερούντα είναι το μεγαλύτερο ορεινό χωριό της Κύπρου και αριθμεί σήμερα γύρω στους 1.500 κατοίκους. Το χωριό ανήκει στην γεωγραφική περιφέρεια της Πιτσιλιάς και γειτνιάζει με την οροσειρά του Τροόδους. Απέχει μόλις περί τα 43 χλμ. βόρεια της Λεμεσού και 78 χλμ. από Λευκωσία, τα δε βόρεια σύνορά του αποτελούν μέρος των διοικητικών ορίων των Επαρχιών Λευκωσίας – Λεμεσού.
Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1.130-1.300 μ. και κατατάσσεται στα ορεινότερα χωριά της Κύπρου. Συγκεκριμένα είναι το τρίτο ορεινότερο χωριό του νησιού μετά τα χωριά Πρόδρομος και Χανδριά. Οι βουνοκορφές που αγκαλιάζουν το χωριό έχουν ύψος από 1.320-1.536 μ., με υψηλότερο το όρος Μαδαρή, το οποίοδεσπόζει επιβλητικά στα βόρεια του χωριού.
Η θέα από την Κυπερούντα
Την Κυπερούντα διαπερνούν οι βασικοί παραπόταμοι του Κούρρη διαμελίζοντάς την σε στενές βαθιές κοιλάδες. Το χωριό δέχεται μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 740 χιλιοστόμετρα.
Η Κυπερούντα διαθέτει εξαίσιες κλιματολογικές συνθήκες, διαθέτοντας κλίμα ξηρό και σταθερό. Το χειμώνα η θερμοκρασία πέφτει κάτω από το μηδέν, με παγετούς και χιόνια. Το καλοκαίρι είναι ήπιο και απολαυστικό. Εξ αιτίας του μοναδικού κλίματος που κατέχει η Κυπερούντα σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, η Αγγλική Αποικιοκρατική Κυβέρνηση την είχε επιλέξει για την ανέγερση Σανατορίου (σημερινού Νοσοκομείου). Η επιλογή αυτή επέφερε εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα για ασθενείς με αναπνευστικά ή στηθικά νοσήματα.
Η διαδρομή προς το χωριό είναι εξ ίσου μαγευτική όσο και το τοπίο του. Η Κυπερούντα συνδέεται με τα γειτονικά χωριά μέσω ελικοειδών δρόμων. Στα ανατολικά συνδέεται με τα Χανδριά, ενώ στα νοτιοανατολικά με τις Δύμες. Στα νοτιοδυτικά ενώνεται με τον Αμίαντο και διαμέσου του με τα ορεινά θέρετρα του Τροόδους. Οι καλλιεργημένες εκτάσεις γης εναλλάσσονται αρμονικά με τις εκτάσεις άγριας βλάστησης πνιγμένες στους πεύκους, τις μαζιές, τις ξυσταρκές και τις λατζιές.
Οι κάτοικοι του χωριού έχουν κύρια ενασχόληση τη γεωργία, καλλιεργούν αρκετά φρουτόδεντρα όπως ροδάκινα, δαμάσκηνα, κεράσια, αμυγδαλιές, καρυδιές, λαχανικά, φασολάκια, ντομάτες, αγγουράκια και άλλα, έχοντας περίπου το 1/3 της παγκύπριας παραγωγής σε μήλα και αχλάδια. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται και με την αμπελοκαλλιέργεια οινοποιήσιμων ποικιλιών, καθώς και με την παρασκευή κρασιού. Στο χωριό μάλιστα υπάρχουν δυο οινοποιεία, το «Βασιλικό» (με αρκετά βραβεία στο ενεργητικό του στην Κύπρο και το εξωτερικό) και το «Χάρμα».
Περιορισμένη είναι και η κτηνοτροφία στην Κυπερούντα, όπως άλλωστε και στα υπόλοιπα χωριά της Πιτσιλιάς. Το 1985 λάμβανε χώρα η εκτροφή 535 κατσικιών, ενώ στις μέρες μας συνεχίζεται η εκτροφή πτηνών και κουνελιών. Ο πληθυσμός του χωριού από το 1881 μέχρι και το 1976 ακολούθησε αυξητική πορεία, εν αντίθεση με το 1982 που σημειώθηκε μείωση. Η αύξηση του πληθυσμού οφειλόταν κυρίως στη λειτουργία του γειτονικού μεταλλείου του αμιάντου, καθώς και στην ανάπτυξη της γεωργικής δραστηριότητας.
Το παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού Κυπερούντας
Η ονομασία του χωριού πιθανότατα σχετίζεται με το φυτό «κύπειρος» (ή κύπερη ή κύπερος ή κάπουρο). Ειδικότερα ο «κύπερος» είναι ένα ζιζάνιο που φύεται στην περιοχή και φέρει την επιστημονική ονομασία «cyperus rotunus», το οποίο αφθονεί στην περιοχή και χρησιμοποιείτο ως μια από τις κύριες τροφές των ζώων. Η ίδρυση του χωριού πιθανότατα ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια. Αυτό μαρτυρεί και η αναφορά του ονόματος σε μια σειρά από δημοτικά τραγούδια μεταξύ του 9ου και 11ου αιώνα. Ένα απ’ αυτά τα δημοτικά τραγούδια είναι η «Μαρουθκιά».
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, όπως διασώζει ο ντε Μας Λατρί, η «Chiperonda» ανήκε σταχωριά που αποτελούσαν βασιλικά κτήματα. Αναφορά στο χωριό ως «Choperoda» απαντάται και το 1573, στον χάρτη του Abraham Ortelius. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το χωριό χωριζόταν σε δύο γειτονιές τις οποίες διέσχιζε ο ποταμός Κούρης. Η μια γειτονιά ήταν κτισμένη πέριξ του ναού της Αγίας Μαρίνας, ενώ η άλλη στα ανατολικά της εκκλησίας της Παναγίας. Τα σπίτια ήταν χτισμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε «να μπορούν να επικοινωνούν εσωτερικά μεταξύ τους» και οι στέγες τους να είναι ενωμένες σχηματίζοντας ένα νοητό δρόμο. Η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική βοηθούσε τους κατοίκους να διαφύγουν σε περιπτώσεις εφόδων και λεηλασιών των Τούρκων αξιωματούχων.
Τοιχογραφίες στο παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού Κυπερούντας
Ιδιαίτερη αγωνιστικότητα επέδειξαν οι κάτοικοι του χωριού τόσο στον Πρώτο Παγκόσμιο, το Δεύτερο Παγκόσμιο, στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, όσο και στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1955-1959 με συμμετοχή στην ενεργό δράση αρκετών νεαρών της Κοινότητας. Στον τελευταίο μάλιστα, ολόκληρο το χωριό συνέβαλε καθοριστικά στην διεξαγωγή του με την συμμετοχή πολλών ανωνύμων ηρώων σε ενέδρες και στον εφοδιασμό των αγωνιστών. Κατά την διάρκεια του αγώνα κατά της αποικιοκρατίας, στο βωμό της ελευθερίας θυσιάστηκαν ο Αυγουστής Σάββα, ο Γεώργιος Χαραλάμπους, ο Χριστόδουλος Καννάουρος και ο Κυριάκος Χαραλάμπους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αρχηγός Διγενής έμεινε για μεγάλο διάστημα στην Κυπερούντα.
Η Κυπερούντα διατηρεί μέχρι σήμερα την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική του τόπου μας. Ιδιαίτερη γραφικότητα προσδίδουν στο χωριό τα «θρησκευτικά μνημεία», σαφέστατα η νέα εκκλησία του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη, καθώς και οι εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας, της Παναγίας και της Χρυσοσώτηρος, αλλά και το παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού. Πρέπει να σημειωθεί πως το παρεκκλήσι έχει χαρακτηριστεί ως ένα από «τα ενδιαφέροντα εκκλησιαστικής γλυπτικής», ενώ διαθέτει και τοιχογραφίες που ανάγονται στο 1521. Το παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού κατέχει μία θέση στον κατάλογο μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και έχει μετατραπεί σε μουσείο.
Τοιχογραφίες στο παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού Κυπερούντας
Πηγές:
– Κοινοτικό Συμβούλιο Κυπερούντας, Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 7.
– Παρεκκλήσι Τιμίου Σταυρού (Κυπερούντα), σε: trelogiannis.blogspot.com
– bigcyprus.com.cy, thevillagexpress.com, city.sigmalive.com
kimintenia.wordpress.com
kimintenia 