13 Οκτωβρίου
Αγία Χρυσή (19ος αι., Αλμωπία)
Η αγία νεομάρτυς Χρυσή μαρτύρησε στις 13 Οκτωβρίου 1795. Καταγόταν από τα μέρη της κεντρικής Μακεδονίας, από το χωριό Σλάτινο της Επαρχίας Αλμωπίας του νομού Πέλλης, που σήμερα ονομάζεται πια προς τιμήν της Αγίας «Χρυσή». Οι γονείς της ήταν Χριστιανοί, φτωχοί και άσημοι άνθρωποι και είχαν τέσσερες κόρες.
Κάποιος Τούρκος βλέποντας την ομορφιά της αγίας κυριεύτηκε από σαρκικό έρωτα και προσπαθούσε να βρει ευκαιρία για να πραγματοποιήσει τον άνομο σκοπό του. Πράγματι μια ημέρα που η αγία πήγε με άλλες γυναίκες στο δάσος να μαζέψει ξύλα, βρήκε και αυτός την ευκαιρία. Πήρε μαζί του κι άλλους Τούρκους φίλους του, την απήγαγαν και την πήγαν στο σπίτι του.
Εκεί πρώτα άρχισε να κολακεύει την αγία με πολλές υποσχέσεις και δώρα, προσπαθώντας να την εξισλαμίσει, τάζοντάς της ότι θα την έπαιρνε γυναίκα του. Από την άλλη πλευρά την απειλούσε πως εάν δεν αποδεχθεί τα λόγια του θα παιδευτεί με πολλά βάσανα. Η αγία, όνομα και πράγμα Χρυσή, δεν δείλιασε καθόλου, μόνο προσευχόταν νοερά και παρακαλούσε τον Χριστό να την ενισχύσει.
Με πολύ θάρρος και γενναιότητα του απάντησε: «Εγώ τον Χριστό μου πιστεύω και προσκυνώ και αυτόν γνωρίζω για νυμφίο μου. Ουδέποτε θα Τον αρνηθώ, ακόμα κι αν μου κάνετε μύρια βάσανα, ακόμα κι αν κόψετε το σώμα μου κομματάκια».
Όταν τ’ άκουσαν αυτά σκέφτηκαν ότι σαν γυναίκα που ήταν θα μπορούσαν καλύτερα να την πείσουν οι γυναίκες τους. Την παρέλαβαν λοιπόν οι Τουρκάλες και για ένα εξάμηνο προσπαθούσαν με χίλιους τρόπους, ακόμη και με μαγείες, να την πείσουν ν’ αρνηθεί τον Χριστό και ν’ αποδεχθεί το Ισλάμ. Μάταια όμως. Δεν κατάφεραν τίποτα.
Η απαγωγή της Αγίας Χρυσής από τους Τούρκους (τοιχογραφία Ι.Μ. Αρχαγγέλου
Αλμωπίας, έργο λαϊκών ζωγράφων της Τουρκοκρατίας από το Κρούσοβο)
Κάλεσαν ύστερα τους γονείς και τις αδελφές της και τους φοβέρισαν πως αν δεν καταφέρουν να την πείσουν να τουρκέψει, εκείνη μεν θα την θανατώσουν, αυτούς δε θα τους βασανίσουν. Πήγαν λοιπόν οι δικοί της στην αγία, θέλοντας και μη θέλοντας, και με δάκρυα, που θα μπορούσαν να μαλακώσουν και τη σκληρότερη πέτρα, και με μύριους άλλους τρόπους προσπαθούσαν να την πείσουν. Της έλεγαν «Αρνήσου φαινομενικά τον Χριστό για να μη χαθούμε όλοι κι Εκείνος είναι εύσπλαχνος, βλέπει την κατάσταση και θα σε συγχωρήσει».
Εσείς που με παρακινείτε ν’ αρνηθώ τον Χριστό μου, τον αληθινό Θεό, απάντησε η αγία, δεν είστε πλέον γονείς μου και αδελφές μου. Ούτε θέλω να σας ξέρω από δω και πέρα. Αντί για σας πατέρα μου έχω τον Χριστό, μητέρα μου την Παναγία και αδέλφια τους Αγίους και τις Αγίες. Και τους έδιωξε. Εδώ εφαρμόστηκε για μια ακόμη φορά ο λόγος του Χριστού «Και εχθροί του ανθρώπου οι οικιακοί αυτού».
Το μαρτύριο της αγίας Χρυσής (τοιχογραφία Ι.Μ. Αρχαγγέλου
Αλμωπίας, έργο λαϊκών ζωγράφων από το Κρούσοβο)
Βλέποντας οι αλλόπιστοι ότι δεν κατάφεραν τίποτα με όσα μέσα χρησιμοποίησαν άφησαν κατά μέρος τα λόγια και τις κολακείες και άρχισαν τα βασανιστήρια. Για τρεις ολόκληρους μήνες κάθε μέρα τη ράβδιζαν. Έπειτα της έβγαλαν λωρίδες από το δέρμα της και τις άφηναν κρεμασμένες μπροστά της, για να λιποψυχήσει, το δε αίμα της έτρεχε ποτάμι και κοκκίνιζε τη γη. Κατόπιν πύρωσαν μια σούβλα και την πέρασαν από το ένα αυτί της αγίας και βγήκε από το άλλο, ο δε καπνός έβγαινε από τη μύτη και το στόμα της.
Η μάρτυς όμως του Χριστού, μολονότι υπέφερε τόσο φοβερά βάσανα, υπέμενε με πολλή γενναιότητα και καρτερία, στηριγμένη στη δύναμη του σταυρού και στην αγάπη του Χριστού. Όταν άκουσε ότι εκεί κοντά βρισκόταν ο πνευματικός της ο παπά Τιμόθεος, προηγούμενος της Ι.Μ. Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους, ο οποίος και διηγήθηκε το μαρτύριο στον Άγιο Νικόδημο, του έστειλε μήνυμα με κάποιο Χριστιανό, να προσεύχεται στον Θεό να τελειώσει θεάρεστα τον δρόμο του μαρτυρίου.
Απορώντας οι σκληρόκαρδοι βασανιστές της, οι αγριότεροι και από θηρία, πώς η αγία με τόσα βάσανα έμενε ακόμα ζωντανή, εξαγριώθηκαν. Μη υποφέροντας να νικηθούν αυτοί όλοι από μια τρυφερή κοπέλα, την κρέμασαν σε μια αγριαπιδιά και με τα μαχαίρια τους κατακρεούργησαν το ιερό παρθενικό σώμα της. Έτσι η Αγία Νεομάρτυς Χρυσή, αφού δοκιμάστηκε σαν τον χρυσό στο καμίνι, με τόσα βάσανα, παρέδωσε την αγία της ψυχή στα χέρια του αθάνατου νυμφίου της και πήρε διπλό στεφάνι, της παρθενίας και της αθλήσεως.
Τα άγια λείψανά της τα πήραν κρυφά κάποιοι Χριστιανοί και τα ενταφίασαν με πολλή τιμή και ευλάβεια. Δώδεκα μόλις χρόνια μετά το μαρτύριό της, το 1807, συναντάμε τοιχογραφία με την εικόνα της Αγίας Χρυσής να κοσμεί τον γυναικωνίτη του νεόχτιστου στα χρόνια εκείνα της Τουρκοκρατίας, ιερού ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βελβεντού (1804–1807), γεγονός που μαρτυρεί την ταχεία και ευρεία διάδοση του μαρτυρίου της και την άμεση κατάταξή της μεταξύ των Αγίων της Ορθοδόξου πίστεως.
Η ευρύτατη προβολή και ανάδειξη των Νεομαρτύρων (στην περίπτωση της Χρυσής στο χώρο της Μακεδονίας), οφείλεται κυρίως -πέρα από αυτό καθ’ αυτό το μαρτυρικό τέλος τους που τους κατατάσσει αξίως μεταξύ των αγίων μαρτύρων της Πίστεώς μας- και στην αναζήτηση οράματος, προτύπων και στηριγμάτων πίστεως, θάρρους και ελπίδας από τους υπόδουλους πληθυσμούς, σε χρόνια όπου «όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά..».
Οι σκλαβωμένοι Έλληνες πήραν κουράγιο, ελπίδα και δύναμη από τους Αγίους Νεομάρτυρες, πρώτα απ’ όλα για ν’ αντέξουν στο σκοτάδι, για να διασώσουν την ταυτότητά τους, προετοιμαζόμενοι ωστόσο παράλληλα και για το «ποθούμενο», λέξη που περιείχε απελευθερωτικό περιεχόμενο και με την οποία ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ενίσχυε με επίγνωση το φρόνημα των υποδούλων.
Η Αγία Χρυσή είναι Αγία και της Βουλγαρικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, από την οποία τιμάται στις 18 Οκτωβρίου με το όνομα αγία Ζλάτα.
Η πρώτη γνωστή εικόνα της Αγίας Χρυσής στον Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Βελβεντού (1807)
Απολυτίκιον ( Ήχος πλ. α’ – Τον συνάναρχον Λόγον)
Αλμωπίας απάσης το εγκαλλώπισμα, και της ιδίας σου κώμης, μάρτυς Χρυσή θησαυρός, ανεδείχθης επ’ εσχάτων τη αθλήσει σου, συ γαρ αικίας τας πικράς, και την τμήσιν των μελών, υπέμεινας θεοφρόνως. Και νυν πρεσβεύεις απαύστως, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.
Πηγές: diakonima.gr, kozanimedia.gr
kimintenia 