Χρήστος Γιανναράς
(Αθήνα, 10 Απριλίου 1935 – Κύθηρα, 24 Αυγούστου 2024)

Έφυγε από τη ζωή ο διακεκριμένος καθηγητής φιλοσοφίας και συγγραφέας σε ηλικία 89 ετών. Τον Ιούλιο είχε δώσει μία συνέντευξη – ποταμό και είχε μιλήσει για όλα: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη και την πλεονεξία του σύγχρονου ανθρώπου ως τη Θεωρία του Δαρβίνου και την ανάπτυξη της παραθαλάσσιας Αττικής… Αν ρίξεις μια ματιά στο βιογραφικό του σε πιάνει ίλιγγος. Με σπουδές Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με σπουδές Φιλοσοφίας στη θρυλική Σορβόννη. Με σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Επίτιμος διδάκτωρ σε πλείστα ξένα πανεπιστήμια. Και κοντά σε όλα αυτά, ένας σπουδαίος, διεθνώς αναγνωρισμένος «δάσκαλος» Φιλοσοφικής Ορολογίας, Πολιτικής Φιλοσοφίας και Πολιτιστικής Διπλωματίας. Και ως επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Παρισιού, Γενεύης, Λοζάνης και Κρήτης. Το συγγραφικό του έργο μισή βιβλιοθήκη. Και κοντά σε όλα αυτά οι απόψεις του, σε δικά του άρθρα, στην «Καθημερινή» επί πολλά χρόνια, προκαλούσαν ταραχή και σεισμικές δονήσεις όχι μόνο στους κύκλους της διανόησης, αλλά και σε χιλιάδες «ανώνυμους» ψαγμένους αναγνώστες. Η χρησιμότητα, λέει ο Γιανναράς, η μεγάλη πληγή της ανθρωπότητας. Το μη χρήσιμο, ας πούμε η σκέψη, το σκάλισμα, η επεξεργασία, μοναδική μέθοδος εξόδου από τη βαθιά κρίση της ανθρωπότητας και κάθε ατόμου ξεχωριστά!

Συνέχεια →

Διαβάζοντας μια λαμπρή μελέτη του Δημήτρη Κόκορη, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πεδίο» με τίτλο «Ο Καζαντζάκης ως ποιητής»

Είναι γνωστό πόσο πολεμήθηκε από διαφορετικούς δογματικούς χώρους ο Νίκος Καζαντζάκης και σήμερα, μετά από τη διεθνή του καταξίωση, αναθεωρούν την άποψή τους. Θ’ αναφέρω ενδεικτικά μερικούς που συνέβαλαν σ’ αυτό. Ο μεγάλος δάσκαλος Στυλιανός Αλεξίου, σε διάλεξή του, άσκησε κριτική στον πατέρα του Λευτέρη και στις θείες του Γαλάτεια και Έλλη, επειδή τον αδίκησαν και τον θεωρεί έναν από τους μεγάλους μας δημιουργούς. Επίσης, ο Σταμάτης Φιλιππίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης που δίδαξε το έργο του, έχει εκδώσει μια εξαιρετική μελέτη για την πεζογραφία του και διοργάνωσε σχετικό συνέδριο.

Συνέχεια →

Θα έλεγα πρώτα – πρώτα ότι δεν μπορούμε να χωρίσουμε την εκπαίδευση από τη συνολική κοινωνική κατάσταση. Ο μακαρίτης, ο καημένος ο Πλάτων έλεγε ήδη ότι ακόμα και οι τοίχοι της πόλης εκπαιδεύουν τους ανθρώπους και νομίζω ότι αυτό είναι μια τρομερά σημαντική και βαριά αλήθεια. Η εκπαίδευση ενός ανθρώπου, η παιδεία ενός ανθρώπου αρχίζει από την ηλικία μηδέν και φτάνει ως την ηλικία ωμέγα, δηλαδή τη στιγμή που θα πεθάνει, συνεχώς διαμορφώνεται αυτός ο άνθρωπος.

Συνέχεια →

Ευάγγελος Παπανούτσος
(1900-1982)

«Από τη μόρφωσή μας απουσιάζει σχεδόν ολόκληρος ο βυζαντινός, ο μεσαιωνικός κόσμος με την ελληνική γραμματεία του και ο νέος Ελληνισμός, από το 13ο αιώνα και εδώ. Έχομε ανοίξει μια μεγάλη πληγή απάνω στο εθνικό σώμα της πνευματικής μας ιστορίας. Οι συνέπειες αυτής της πλάνης είναι πολλές. Αφαιρέσαμε από την παιδεία του Έθνους το στοιχείο που μπορεί να γίνει ο καλύτερος άξονάς της και που δικαιολογημένα πρέπει να είναι το καμάρι μας: την ιδέα της ακατάλυτης διάρκειας, της αδιάσπαστης συνέχειας που παρουσιάζει αυτός εδώ ο μικρός και βασανισμένος λαός στη μακρά και γεμάτη από ωραίες σελίδες πνευματική του ιστορία. Η παραμέληση των εθνικών θησαυρών είναι ίδιον των λαών που δεν σέβονται ή έπαψαν να πιστεύουν στον εαυτό τους…». 66 χρόνια μετά, τα λόγια αυτά του Ευάγγελου Παπανούτσου παραμένουν πιο επίκαιρα από ποτέ με ό,τι αυτό σημαίνει για όσα έχουν συντελεσθεί στην ελληνική παιδεία στο διάστημα που μεσολάβησε…

Συνέχεια →