Ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου υπήρξαν οι πρώτοι αγωνιστές του Κυπριακού Απελευθερωτικού Αγώνα που καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν την 10η Μαΐου 1956 από τους βρετανούς δυνάστες, δι’ απαγχονισμού, στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας.
Ο Μιχαλάκης Καραολής γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο Παλαιοχώρι Πιτσιλιάς και ήταν το τέταρτο παιδί του Σάββα και της Παναγιώτας Καραολή. Αποφοίτησε από την Αγγλική Σχολή Λευκωσίας και διορίστηκε δημόσιος υπάλληλος. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τον στίβο ως αθλητής του ΑΠΟΕΛ. Εντάχθηκε από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) και έλαβε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα με την ομάδα του Πολύκαρπου Γεωρκάτζη.
Στις 28 Αυγούστου 1955, μαζί με τον συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου σκότωσαν τον αστυνομικό Ηρόδοτο Πουλλή, την ώρα που παρακολουθούσε μια συγκέντρωση του ΑΚΕΛ. Ο Παναγιώτου διέφυγε, ενώ ο Καραολής συνελήφθη σε ενέδρα από τις αγγλικές δυνάμεις και φυλακίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Στις 28 Οκτωβρίου καταδικάσθηκε σε θάνατο, παρ’ ότι η σφαίρα που σκότωσε τον ελληνοκύπριο αστυνομικό προερχόταν από το όπλο του Παναγιώτου. Οι Άγγλοι δεν του συγχώρησαν ότι κατά τη διάρκεια της ανάκρισης δεν είχε αποκαλύψει τους συναγωνιστές του. Λίγο πριν την εκτέλεσή του, σε γράμμα του προς την οικογένειά του, ο Μιχαλάκης Καραολής έγραφε: «Τα ελληνόπουλα δεν ξέρουν μόνο πώς πρέπει να ζουν. Ξέρουν και πώς να πεθαίνουν. Kαι πως την πατρίδα να τιμούν».
Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934, στον Άγιο Μάμα Λεμεσού και καταγόταν από πάμπτωχη, πολυμελή οικογένεια. Φοίτησε επί τρία χρόνια στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στη συνέχεια έπιασε δουλειά σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών. Από μικρός αναμίχθηκε στον συνδικαλισμό και διατέλεσε γραμματέας της Συντεχνίας Αχθοφόρων.
Νεαρός αγωνιστής της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), πρωτοστάτησε στην αρπαγή οπλισμού από τις κατοχικές αρχές της Αμμοχώστου. Τα όπλα εκείνα προωθήθηκαν στη συνέχεια σε διάφορες αντάρτικες ομάδες, οι οποίες μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες σχεδόν αποκλειστικά με κυνηγετικά όπλα. Στις 22 Νοεμβρίου 1955 ο Ανδρέας Δημητρίου κατηγορήθηκε ότι πυροβόλησε και τραυμάτισε, στην Αμμόχωστο, τον πράκτορα της «Ιντέλιτζενς Σέρβις», Σίντνεϊ Τέιλορ. Τότε συνελήφθη και καταδικάσθηκε σε θάνατο. Μετά την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου, δήλωσε: «Λυπάμαι που δε θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Όμως δε με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στην σκλαβιά. Γεια σας».
Από τις διαδηλώσεις στην Αθήνα για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και την αποτίναξη του βρετανικού ζυγού
Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου: ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
Η είδηση της καταδίκης σε θάνατο των δύο νεαρών Κυπρίων αγωνιστών ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Τα τηλεγραφήματα κ
αι τα διαβήματα που ζητούσαν την ακύρωση της εκτέλεσης πλήθαιναν μέρα με την ημέρα. Η βασίλισσα Ελισάβετ της Μεγ. Βρετανίας αρνείται ωστόσο να δώσει χάρη..
Στις 10 Μαΐου 1956, ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου απαγχονίστηκαν στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας. Ήταν 23 και 22 ετών, αντίστοιχα. Είναι θαμμένοι, μαζί με άλλους συναγωνιστές τους, στην αυλή των φυλακών, στα «Φυλακισμένα Μνήματα». Η γενναία στάση τους μπροστά στους δημίους τους και το αποτρόπαιο γεγονός της θανάτωσής τους προκάλεσαν παγκόσμια κατακραυγή. Την προηγουμένη ημέρα, στις 9 Μαΐου 1956, στην Αθήνα, τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τις συγκρούσεις αστυνομικών και διαδηλωτών, που ζητούσαν την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και την αποτίναξη του βρετανικού ζηγού από τη μεγαλόνησο. Προς τιμήν των δύο ηρώων, πολλοί δρόμοι στην Ελλάδα και στην Κύπρο φέρουν σήμερα το όνομά τους.
Επάνω αριστερά: Ο Μιχαλάκης Καραολής οδηγείται στο δικαστήριο
εν μέσω βρετανών φρουρών. Δεξιά και κάτω: Αποκόμματα εφημερίδων
της εποχής για την εκτέλεση των δύο ηρώων
Αθάνατοι! Αιωνία η μνήμη τους!
Του αντρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται!
Τα Φυλακισμένα Μνήματα στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας
«Το Ελληνόπουλο»
Ένα κείμενο του νομπελίστα, Γάλλου συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ
για την καταδίκη του ήρωα Μιχαλάκη Καραολή
Μιχαλάκης Καραολής (1933-1956)
Στις 28 Οκτωβρίου 1955 ακούστηκε για πρώτη φορά σε δίκη αγωνιστή της ΕΟΚΑ η ετυμηγορία: «Εις θάνατον!» Ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου ήταν οι πρώτοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ που οδηγήθηκαν στην αγχόνη των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας. Ο άγγλος Κυβερνήτης της Κύπρου, στρατάρχης Τζον Χάρτινγκ, έδινε ιδιαίτερη σημασία στις πρώτες εκτελέσεις. Αποτελούσαν την τακτική που ονόμαζε «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» και θεωρούσε πως θα λειτουργούσαν ως παραδειγματικό μέτρο το οποίο θα τρομοκρατούσε τους αγωνιστές. Ήλπιζε πως η αμείλικτη στάση του απέναντι στους δύο συλληφθέντες θα τερμάτιζε τον αγώνα. Βέβαια, έκανε λάθος, αφού η απάνθρωπη αντιμετώπιση των βρετανών προς τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ όχι μόνο δεν τους τρομοκράτησε, αλλά τους πείσμωσε ακόμα περισσότερο…
Ο αγώνας του Κυπριακού λαού δεν άφησε ασυγκίνητη την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε όλες τις χώρες δημοσιογράφοι, πολιτικοί και διανοούμενοι στήριξαν με τα κείμενά τους τον αγώνα για απελευθέρωση και Ένωση του νησιού με τη μητέρα πατρίδα. Μεταξύ αυτών, ένα άρθρο του Γάλλου ποιητή, συγγραφέα και φιλοσόφου Albert Camus (Αλμπέρ Καμύ), με τίτλο: «L’ enfant Grec» (Το Ελληνόπουλο), το οποίο δημοσιεύτηκε στη γαλλική εφημερίδα «L’ Express», στις 6 Δεκεμβρίου του 1955. Το κείμενο του Καμύ είναι μεστό νοημάτων και απηχεί και σήμερα, πέραν της καθαυτό σπουδαίας σημασίας του για την αξία του ανθρώπου και της ίδιας της ζωής, έναν ύμνο για τον Ελληνισμό και την ιστορική πορεία του, σε Ελλάδα και Κύπρο:
«Το Ελληνόπουλο»
Εδώ και λίγες εβδομάδες η επαναστατημένη Κύπρος έχει αποκτήσει τον ήρωά της στο πρόσωπο του νεαρού Κύπριου σπουδαστή Μιχάλη Καραολή που καταδικάστηκε από τα βρετανικά δικαστήρια σε θάνατο με τη μέθοδο του απαγχονισμού.
Στο ευτυχισμένο εκείνο νησί οπού γεννήθηκε η Αφροδίτη, οι άνθρωποι πεθαίνουν σήμερα -και μάλιστα με τρόπο φρικιαστικό.
Για μια ακόμη φορά, η ταπεινή διεκδίκηση ενός λαού που παρέμεινε για χρόνια βουβή και αναχαιτίστηκε μόλις θέλησε να εκδηλωθεί, ξεσπά τώρα σε εξέγερση. Για μια ακόμη φορά, της εξέγερσης είχε προηγηθεί η τυφλή καταπίεση. Για μια ακόμη φορά, οι αρχές Κατοχής που διατράνωναν ότι κυριαρχική τους φροντίδα ήταν η τάξη, αναγκάζονται να εγκαταστήσουν τα δικαστήριά τους και να κάνουν ακόμη μεγαλύτερη μια καταπίεση που δε θα φέρει άλλο αποτέλεσμα παρά τον πολλαπλασιασμό των εξεγέρσεων.
Τώρα σήμανε η ώρα για τους μάρτυρες που, ακούραστοι όπως και οι καταπιεστές, κατορθώνουν να κάνουν γνωστή σ’ έναν αδιάφορο κόσμο την διεκδίκηση ενός λαού που τον ξέχασαν όλοι εκτός απ’ τον εαυτό του. Αλλά στην περίπτωση που μας απασχολεί, το παλιό αυτό δράμα γίνεται ακόμη πιο οδυνηρό, αφού φέρνει αντιμέτωπους δυο λαούς που υπήρξαν σύμμαχοι και που συμβαίνει να είναι φίλοι του δικού μας λαού.
Το συμφέρον αλλά και η καρδιά επιβάλλουν να αναθερμάνουν τη φιλία τους οι δύο αυτοί λαοί. Αντί να γίνει κάτι ανάλογο, βλέπουμε την κυβέρνηση του ενός, του πιο ισχυρού αλλά ταυτόχρονα και πιο θαυμαστού για τη φιλελεύθερή του παράδοση, να κρεμά τα παιδιά του άλλου.
Η Αγγλία, ωστόσο, δεν αμφισβητεί ούτε τα δίκαια που διεκδικούν οι Κύπριοι ούτε το γεγονός ότι το 80% των κατοίκων της νήσου είναι Έλληνες ούτε ακόμη ότι ένα ελεύθερο δημοψήφισμα θα έδινε μια συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της ένωσης. Το μοναδικό της επιχείρημα, που το υποστήριξε άλλωστε πριν λίγο καιρό κι ένας γάλλος συγγραφέας, είναι στρατηγικής σημασίας: η Κύπρος είναι το προωθημένο αεροπλανοφόρο της βρετανικής και δυτικής δύναμης.
Αλλά τι αξία μπορεί να έχει το επιχείρημα αυτό, όταν ολόκληρο το νησί έχει εξεγερθεί; Εκτός κι αν έχουν αποφασίσει να πνίξουν το κίνημα μέσα στο αίμα, πράγμα αδύνατο, γιατί τότε η Ελλάδα θα μεταβαλλόταν σε απειλή για τα οπίσθια του αεροπλανοφόρου.
Δεν είναι λοιπόν πιο συνετό να γίνει δεκτή η λογική πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης, που προσφέρεται να εγγυηθεί τις βάσεις, από τη στιγμή που θα πραγματοποιηθεί η ένωση; Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και πιστές φιλίες, που αξίζουν περισσότερο από το χάλυβα και το τσιμέντο.
Με την αξιοθαύμαστη αντίστασή της εναντίον των γερμανών και ιταλών επιδρομέων, αλλά και με την άρνησή της να υποταχθεί, η Ελλάδα αποκάλυψε σε ολόκληρο τον κόσμο ότι η φιλία της αξίζει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι οι φιλίες μερικών άλλων.
Δε θα κρύψω, από πλευράς μου, τα αισθήματα τρυφερότητας και αγάπης που μου γεννά ο ελληνικός λαός, που, όπως ο ίδιος διαπίστωσα, είναι μαζί με τον ισπανικό απ’ τους λαούς εκείνους που θα χρειαστεί στο μέλλον η βάρβαρη Ευρώπη για να δημιουργήσει ξανά έναν πολιτισμό.
Δεν είναι όμως μόνο τα αισθήματα που με κάνουν να πιστεύω ότι η Αγγλία, καθώς και η Δύση, έχουν πολλά να κερδίσουν με το να δώσουν στο κυπριακό πρόβλημα τη λύση της ένωσης. Αν οι άγγλοι Συντηρητικοί είναι αντίθετοι με την ένωση, είναι γιατί εγκατέλειψαν την Αίγυπτο και δε θέλουν τώρα να χάσουν το γόητρό τους. Θα χάσουν όμως πολύ περισσότερο σε γόητρο, αν η αναγκαστικά προσωρινή παράταση της σημερινής κατάστασης, πληρωθεί τελικά με το φόνο ενός παιδιού, του Μιχάλη Καραολή.
Το τέλος των αυτοκρατοριών έρχεται και, για τη Δύση τουλάχιστον, αρχίζει η εποχή των ελεύθερων πολιτειών. Ας είμαστε σε θέση να το καταλάβουμε αντί να προσπαθούμε να το καταστρέψουμε. Η Βρετανική Κυβέρνηση έχει την ευκαιρία να εξοπλίσει με μια πιθανότητα επιτυχίας τις συζητήσεις που έχουν ήδη αρχίσει, με το να σεβαστεί τη ζωή του νέου καταδίκου.
(«Το Ελληνόπουλο», L’Express, 6 décembre 1955. Μετάφραση: Θανάσης Αντωνίου, περιοδικό «Η Λέξη», τεύχ. 85-86, Ιούνιος – Αύγουστος 1989)
Ο Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus) (1913-1960) γεννήθηκε στο χωριό Μοντόβι της γαλλοκρατούμενης Αλγερίας, το 1913. Μεγάλωσε με πολλές στερήσεις χωρίς τον πατέρα του ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη του Μάρνη, το 1914 κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από παιδί θα ζήσει την αδικία και την ανισότητα. Θα σπουδάσει φιλοσοφία και θα ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία, ενώ δίνει διέξοδο στο πάθος του για το θέατρο ιδρύοντας, το 1931, τον ερασιτεχνικό θίασο «Εκίπ». Παρά την κλονισμένη υγεία του, θα λάβει μέρος στην αντίσταση των Γάλλων κατά των Γερμανών γράφοντας τα άρθρα του στην παράνομη έκδοση Combat. Από τα εφηβικά του χρόνια ανακαλύπτει την Ελλάδα μέσα από τα έργα των αρχαίων Ελλήνων τραγικών και φιλοσόφων, εμπνέεται την αντίληψη «του μέτρου και των ορίων», ενώ παράλληλα «αντλεί από τον ελληνικό μύθο το χυμό του». Διανοούμενος και φιλόσοφος, δημοσιογράφος και δραματουργός, σκηνοθέτης και ηθοποιός, ο Αλμπέρ Καμύ υπήρξε πάνω απ’ όλα ανθρωπιστής. Στάθηκε δίπλα στους αδύναμους, πιστεύοντας ότι ως συγγραφέας είχε υποχρέωση να συμπάσχει και όχι να παραμείνει κλεισμένος στον εαυτό του. Θεωρούσε «τη φωνή της ανθρώπινης εξέγερσης φωνή του Προμηθέα» και πίστευε ότι «η μοναδική ανανδρία είναι να γονατίζεις». Αγωνίστηκε ενάντια στην ποινή του θανάτου διατυπώνοντας τις σκέψεις του σε ομότιτλο κείμενο. Κατά τον ελληνικό εμφύλιο η φωνή του έσωσε Έλληνες πολιτικούς κρατουμένους από τον θάνατο. Δυστυχώς δεν μπόρεσε να σώσει και τον Μιχαλάκη Καραολή. Όμως, το ότι δεν δίστασε να υψώσει τη φωνή του ενάντια στους αποικιοκράτες, αρκούσε για να καταξιωθεί ως «ασυμβίβαστος». Το 1957 του απενεμήθη το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Μερικά από τα έργα του: «Ο μύθος του Σισύφου», «Ο Ξένος», «Η Παρεξήγηση», «Η Πανούκλα», «Οι Δίκαιοι», «Επαναστατημένος Άνθρωπος». Το 1960, ο Αλμπέρ Καμύ βρήκε τον θάνατο σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές και ανθρωπιστές του 20ού αιώνα.
Πηγές: sansimera.gr, lekythos.library.ucy.ac.cy, parikiaki.com, mixanitouxronou.com.cy
kimintenia 