Στην είσοδο του παλιού χωριού Καρυώτη, ριζωμένοι εδώ και αιώνες, στέκονταν οι προστάτες του, οι αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ. Ως ενοριακός και κοιμητηριακός ναός, οι Ταξιάρχες ήταν μία από τις πέντε εκκλησίες του χωριού η οποία κτίστηκε από την οικογένεια Σκιαδά. Στο εσωτερικό της υπήρχαν οι τάφοι των κτητόρων της, όπως επιβεβαιώνεται από τη διαθήκη του Στάθη Σκιαδά, γιου του Θεοδόση, στις 29 Σεπτεμβρίου 1730 ο οποίος ζητά να ενταφιαστεί μέσα στον ναό των Ταξιαρχών στον τάφο που είναι θαμμένο ένα του παιδί.[1]
Ο ναός αυτός αναφέρεται, για πρώτη φορά, στο ενετικό κτηματολόγιο του έτους 1725,[2] αλλ’ η χρονολογία κατασκευής του ανάγεται σε βάθος χρόνου. Φαίνεται να κτίστηκε πάνω σε ιερό Νυμφών όπου, σύμφωνα με τα ευρήματα στον περίβολο του ναού, σε μικρής κλίμακας εκσκαφή το έτος 1970 ήρθαν στο φως πλείστα τεμάχια γυναικείων ειδωλίων ελληνιστικής εποχής και, επειδή στο σημείο αυτό υπάρχει φυσική πηγή, είναι πολύ πιθανό τα ειδώλια να προέρχονται από το ιερό των Νυμφών που υπήρχε στον χώρο αυτό.[3]
Οι εξωτερικές διαστάσεις του ναού διακρίνονται περιμετρικά του ναΐσκου που οικοδομήθηκε αργότερα και υπάρχει σήμερα στον χώρο. Ο δυτικός τοίχος στέκει ακόμα όρθιος και ορατός ενάντια στον χρόνο προσπαθώντας να κρατηθεί λίγο ακόμα μέσα στις μνήμες πριν κι αυτές σβήσουν. Το μήκος του ήταν 13 μ. και 80 εκ., το πλάτος του 6 μ. και 20 εκ. και το ύψος του ήταν 5 μ. και 10 εκ. Είχε δύο εισόδους, μία στη βόρια πλευρά και μια στη νότια, πάνω από την όποια βρισκόταν εντειχισμένη αφιερωμένη επιτύμβια στήλη της Φιλιστίδος και Ηράκλειας.[4]
ΦΙΛΙΣΤΙΣ
ΑΡΙΣΤΟΜΕΔΟΝΤΟΣ
ΗΡΑΚΛΕΙΑ
ΑΡΙΣΤΟΜΕΔΟΝΤΟΣ
ΚΕΡΚΥΡΑΙΑ
Η βόρια πύλη επικοινωνούσε με το κοιμητήριο που βρισκόταν στο πίσω μέρος του ναού. Εδώ υπάρχουν οι τάφοι όλων των οικογενειών όλου του χωριού εκτός των οικογενειών Θεριανού. Λέγεται πως περίπου στο 1900 σε μια πολύ μεγάλη νεροποντή βγήκε από το κανάλι της Βρύσης που βρισκόταν δίπλα στο κοιμητήριο η κοτσίδα μιας νεκρής γυναίκας και για τον λόγο αυτό σταμάτησαν οι ταφές στο κοιμητήριο.
Στο εσωτερικό του ναού διέκρινε κανείς το ξυλόγλυπτο τέμπλο και μια πλούσια αγιογράφηση σε διάφορες χρονικές περιόδους, την εικόνα των Αγίων Αποστόλων που εικονογραφήθηκε το έτος 1781,[5] του μυστικού δείπνου, επίσης την εικόνα της ταφής του Χριστού και τη Θυσία του Ισαάκ που, σε έγγραφο παραλαβής του έτους 1917, σημειώνονται με έντονη γραφή και υπογράμμιση. Επιπλέον τις δεσποτικές εικόνες φωτιζόμενες από τα αργυρά καντήλια του ναού που σιγόκαιγαν μπροστά τους,[6] όπως και τα βημόθυρα φτιαγμένα από τον αγιογράφο Σπυρίδωνα Καμπίσιο Μπέλο.[7] Τα τρία βημόθυρα δόθηκαν και φυλάσσονται στο μουσείο της Μονής Φανερωμένης. Στη βαθμίδα της ωραίας πύλης βρισκόταν η επιγραφή:[8]
ΣΑΛΑΜΙΣ
ΚΑΙΛΥΣΙΑ
ΧΑΙΡΕ
Ο γυναικωνίτης βρισκόταν σε ύψος 2 μ. και 10 εκ. από το δάπεδο. Το καμπαναριό ήταν συνέχεα του περιβόλου που ήταν δωρεά του Αναγνώστη Σκιαδά, κατά το έτος 1855, με εντειχισμένες τις επιγραφές:
1855 ΑΠΡΙΛΙΣ 15 – ΕΠΙ ΣΤΑUΡΣ
ΔΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΣΚΙΑΔΑ Π. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ. ΙΕΡΕΩΣ
Οι επιγραφές αυτές έχουν εντειχιστεί στον ναό των Ταξιαρχών του νέου οικισμού.
Γιώργος – Αναγνώστης Σκιαδάς γιος του παπά Αναστασίου και εγγονός του παπά Ευσταθίου Σκιαδά – Γεννηθείς το έτος 1825 από την νόμιμη σύζυγο του παπά Αναστάση Χρυσούλας Κατωπόδη – Ήρθε εις πρώτο γάμο με την Γεωργούλα Σκιαδά θυγατέρα του Δημητρίου η οποία απεβίωσε στις 11 Μαρτίου του έτους 1858 (ετών 25) – Ήρθε εις δεύτερο γάμο με την Μαγδαληνή Θεριανού θυγατέρα του Χαραλάμπους – Απέκτησαν μια κόρη την Θεοδώρα γεννηθείς την Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου του έτους 1867 – Το έτος 1857 είναι υποψήφιος στης εκλογές για την σύγκλητο του νησιού[9]
Οι επίτροποι που υπηρέτησαν τον ναό ήταν κυρίως της οικογένειας Σκιαδά. Ενδεικτικά αναφέρω το έτος 1769 ήταν ο Σπύρος Σκιαδάς και Αθανάσιος Σκιαδάς, το έτος 1771 έως 1781 ήταν ο Νικολός Σκιαδάς, από το έτος 1806 και έως το έτος 1816 ήταν ο Αποστόλης Σκιαδάς.[10] Σε καταγραφή εσόδων του ναού, το έτος 1808, ο ναός αυτός αναγράφεται ιδιωτικός και η ετήσια είσπραξη ήταν 93 πινιάτες λάδι θωρώντας ότι τα έσοδα δεν επαρκούν συμπλήρωναν οι πληρεξούσιοι Πάνος Σκιαδάς και Νικολός Σκιαδάς.[11]
Με το πέρασμα του χρόνου επιδιορθώθηκε πολλές φορές κυρίως από ζημιές που προκλήθηκαν από σεισμούς. Το έτος 1771 κατασκευάστηκε ένας τοίχος που έπεσε από σεισμό και κόστισε 15 λίρες. Το 1780 κατασκευάστηκε το μεγαλύτερο μέρος του ναού, στέγη και τέμπλο, από τον μάστορα Σπυραντρέα Αραβανή.[12] Στις 7 Δεκεμβρίου 1964 κατεδαφίζεται το καμπαναριό του ναού γιατί κατέστη επικινδύνως ετοιμόρροπο και για να αποφευχθεί πάσα ζημιά εις τον Ναό.[13]
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1980 γράφετε και ο επίλογος του ναού των Ταξιαρχών του παλιού χωριού. Χαρακτηρίζεται επικίνδυνος και ετοιμόρροπος και αποφασίζεται η κατεδάφισή του.[14] Μαζί του χάθηκε ένα κομμάτι ιστορίας και μνήμης αυτού του τόπου. Είναι λυπηρό που κανείς δεν μπορεί να δει τίποτα από τα προαναφερθέντα παρά μόνον έναν ναΐσκο που μοιάζει ξένος στον χώρο που στέκει.
Υποσημειώσεις:
[1] Διαθήκη του Στάθη Σκιαδά γεννώμενη στις 29 Σεπτεμβρίου 1730 του νοταρίου Ιωάννη Καρββελά ΓΑΚ Λευκάδας.
[2] Φάκελος Βενετική διοίκηση φάκελος 01-06-016-ΓΑΚ Λευκάδας.
[3] Αρχαιολογικό Δελτίο 25 (1970) Χρονικά, υπογράφει ο Αρχαιολόγος Κ. Κωστόγλου.
[4] Η νήσος Λευκάς σελ. 60, Χαραμόγλειος βιβλιοθήκη Λευκάδας.
[5] Εκκλησιαστικά φάκελος 08-02-03-003-ΓΑΚ Λευκάδας.
[6] Έγγραφο παραλαβής και παράδοσης του έτους 1917, αρχείο ναού Ταξιαρχών.
[7] Χριστιανική Ζωγραφική (Χρήστος Σαλδάτος) σελ. 337.
[8] Εφημερίς των φιλομαθών 20 Δεκεμβρίου 1868, Χαραμόγλειος βιβλιοθήκη Λευκάδας.
[9] Ληξιαρχικά ΓΑΚ Λευκάδας.
[10] Εκκλησιαστικά φάκελος 08-02-03-003-ΓΑΚ Λευκάδας.
[11] Εκκλησιαστικά φάκελος 08-02-05-008-ΓΑΚ Λευκάδας.
[12] Εκκλησιαστικά φάκελος 08-02-03-003-ΓΑΚ Λευκάδας.
[13] Επιστολή προς Εκκλησιαστικό συμβούλιο Ι.Ν. Ταξιαρχών από Ιερά Μητρόπολη Λευκάδος και Ιθάκης, Αρχείο Ναού Ταξιαρχών.
[14] Πρωτόκολλο αυτοψίας επικινδύνως ετοιμόρροπου, γραφείο πολεοδομίας προς ιερόν ναόν Ταξιαρχών, Αρχείο Ναού Ταξιαρχών.
Πηγή: lefkadapress.gr
kimintenia 