Οι Αγίες Σοφία, Πίστις, Ελπίς και Αγάπη

17 Σεπτεμβρίου

Ανάμεσα στο νέφος των Μαρτύρων της Χριστιανικής Εκκλησίας είναι και οι σήμερα εορταζόμενες Αγία Σοφία και οι θυγατέρες αυτής, Πίστις, Ελπίς και Αγάπη. Ποια ακριβώς είναι η πατρίδα της Αγίας Σοφίας, δεν έχουμε σαφή απάντηση. Στα Συναξάρια διαβάζουμε ότι πατρίδα της ήταν κάποια μεγάλη πόλη της Ιταλίας και ότι η καταγωγή της ήταν αριστοκρατική. Από μια φίλη της Χριστιανή η Αγία Σοφία κατηχήθηκε στην πίστη και αργότερα βαπτίσθηκε. Τη μεταστροφή της αυτή τη θεώρησε μεγάλη ευλογία για τη ζωή της. Τον θησαυρό αυτό της Χριστιανικής Πίστεως προσπαθούσε να τον διαδώσει και σε άλλους ανθρώπους. Η Αγία μας έγινε αιτία πολλοί άνθρωποι να αλλάξουν τρόπο ζωής και να γίνουν Χριστιανοί.

Κάποια στιγμή η Αγία Σοφία δημιούργησε οικογένεια και ο Θεός της χάρισε τρία χαριτωμένα πλάσματα, τις τρεις κόρες της, την Πίστη, την Ελπίδα και την Αγάπη. Πήραν δε τα ονόματα τους από το χωρίο της Καινής Διαθήκης στον «Ύμνο της αγάπης»: «νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα· μείζων δε τούτων η αγάπη» (Α’ Κορ. 13:13). Η Αγία Σοφία, τίμια και θεοσεβής γυναίκα, χήρεψε πολύ νωρίς και με τις τρεις κόρες της ήλθε στη Ρώμη. Και εκεί συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες της στην Εκκλησία του Χριστού. Η οικογένεια της Αγίας απέκτησε εκεί μεγάλη φήμη και οι υπόλοιποι Χριστιανοί τις σέβονταν.

Η Αγία Σοφία

Ο αυτοκράτορας Αδριανός (117-138 μ.Χ.) όμως, κινούμενος από τον διάβολο, πραγματοποίησε φοβερό διωγμό κατά των Χριστιανών. Ο επιστάτης της πόλεως, Αντίοχος, ανέφερε στον αυτοκράτορα ότι η Σοφία και οι τρεις κόρες της ήταν Χριστιανές. Ο Αδριανός θύμωσε πολύ και διέταξε να τις φέρουν στο δικαστήριο. Η Αγία Σοφία, πριν πάνε στο δικαστήριο, συμβούλευσε τις κόρες της να μείνουν πιστές στην Χριστιανική Πίστη και να μη δειλιάσουν ακόμη και μπροστά στον θάνατο. Τους ένωνε η πίστη τους στον Χριστό. Ο ηγεμόνας, όπως συνήθως συνέβαινε την εποχή εκείνη των διωγμών, προσπάθησε με κολακείες και υποσχέσεις να τους αλλάξει το φρόνημα και να αρνηθούν την πίστη τους. Όμως δεν τα κατάφερε..

Πρώτη η δωδεκάχρονη Πίστη, η οποία δε δέχτηκε να απαρνηθεί τη χριστιανική πίστη, απάντησε με τα λόγια της Αγίας Γραφής: «εν πίστει ζω τη του υιού του Θεού του αγαπήσαντός με και παραδόντος εαυτόν υπέρ εμού» (Γαλ. 2: 20) δηλαδή «ζω εμπνεόμενη από την πίστη μου στον Χριστό, που με αγάπησε και έδωσε τον εαυτό Του για τη σωτηρία μου». Τότε, μετά από βασανιστήρια, την αποκεφάλισαν. Ακολούθησε η δεκάχρονη Ελπίδα η οποία απάντησε επίσης με τα λόγια της Αγίας Γραφής: «ηλπίκαμεν επί Θεώ ζώντι, ος εστι σωτήρ πάντων ανθρώπων, μάλιστα πιστών» (Α’ Τιμόθ. 4:10). Δηλαδή, «ναι, διότι έχουμε στηρίξει τις ελπίδες μας στον ζωντανό Θεό, που είναι σωτήρ όλων των ανθρώπων, και ιδιαίτερα των πιστών». Αμέσως τότε και αυτή αποκεφαλίστηκε. Και η εννιάχρονη Αγάπη με ανδρεία απάντησε ότι η ύπαρξή της είναι στραμμένη «εις την αγάπην του Θεού και εις την υπομονήν του Χριστού» (Β’ Θεσσαλ. 3: 5), έτσι και οι τρεις αδελφές δεν απαρνήθηκαν την πίστη τους και αποκεφαλίστηκαν.

Το μαρτύριο των Αγίων Σοφίας, Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης

Η μητέρα τους Σοφία ενταφίασε με τιμές τις κόρες της και παρέμεινε για τρεις μέρες δίπλα στους τάφους τους, έκανε γονατιστή την ακόλουθη προσευχή: «Αγαπημένα μου παιδιά, δεχτείτε τη μητέρα σας ως συγκάτοικο εκεί, όπου και σεις αναπαύεστε». Και ήταν τέτοια η επιθυμία της καρδιάς και του νου της γενναίας και εξαίρετης αυτής μητέρας, που εισακούσθηκαν τα λόγια της και παρέδωσε το πνεύμα της. Για τον ακριβή τόπο, όπου μαρτύρησαν και ενταφιάστηκαν, άλλες μεν αρχαίες πηγές αναφέρουν την Via Aurelia, κοντά στη Ρώμη, άλλες δε την Via Appia. Υπολογίζεται ότι μαρτύρησαν περί το 137 μ.Χ. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη τους στις 17 Σεπτεμβρίου.

Τιμή μάρτυρος μίμησις μάρτυρος!

Στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας ξεχωριστή θέση κατέχουν οι Μάρτυρες. Οι Μάρτυρες είναι εκείνοι οι Χριστιανοί οι οποίοι δεν αρνήθηκαν την πίστη τους στον Χριστό και για το λόγο αυτό υπέστησαν μαρτύρια και έχυσαν το αίμα τους. Δεν φοβήθηκαν να ομολογήσουν την πίστη τους μπροστά σε αυτούς που είχαν την εξουσία στα χέρια τους. Στη σημερινή εποχή που οι περισσότεροι ζούμε χωρίς ιδανικά και που είναι δύσκολο να βρεθούν καλά πρότυπα για να ταυτισθούν οι νέοι μας, οι Μάρτυρες της Εκκλησίας μας έρχονται να πληρώσουν αυτό το κενό. Οι Μάρτυρες είναι οι ζωντανοί φάροι, που φωτίζουν και καθοδηγούν όλους εμάς.

Οι Αγίες που εορτάζουμε σήμερα ακολούθησαν την Σταυρική πορεία του Αρχηγού της Πίστης μας Ιησού Χριστού. Χωρίς Σταυρό δεν μπορούμε να φθάσουμε στην Ανάσταση. Ο Χριστός για να αναστηθεί πέρασε πρώτα από τον Σταυρό. Ανάσταση χωρίς Σταυρό είναι ένας απλός ρομαντισμός. Ο σύγχρονος άνθρωπος προσπαθεί να αγνοήσει τον Σταυρό και τη λυτρωτική του σημασία. Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει μια ζωή ψευδαισθήσεων και ανέσεων. Θέλει να κερδίσει τον Παράδεισο χωρίς κόπο. Όμως αυτό είναι αδύνατο. Χρειάζεται συνεχής πνευματικός αγώνας, κατά τον οποίο θα χάσουμε πολλές επίγειες απολαύσεις, για να κερδίσουμε τελικά τον Παράδεισο. Η πνευματική ζωή δεν είναι μία εύκολη υπόθεση, Ο Σταυρικός δρόμος, που καλούμαστε να ακολουθήσουμε από την Εκκλησία, θα μας οδηγήσει με βεβαιότητα στην προσωπική μας Ανάσταση. Ο Σταυρός και ο πόνος είναι η οδός και το Ευαγγέλιο του Χριστού.

Η τιμή των Αγίων συνιστά έντονο χαρακτηριστικό της Ορθόδοξης ευσέβειας. Για την Εκκλησία οι Άγιοι είναι οι φορείς και οι σάλπιγγες του Πνεύματος. Οι Άγιοι δεν είναι υπεράνθρωποι. Είναι απλοί άνθρωποι σαν κι εμάς. Είναι εκείνοι που με την άσκηση μέσα στην Χάρη του Θεού έφθασαν στη θέωση. Με το να τιμά καθημερινά η Εκκλησία μας τους Αγίους, προσπαθεί να μας κάνει, να τους μιμηθούμε κατά το μέτρο των δυνατοτήτων μας. Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του χαρακτήρα και τις δικές του δυνατότητες. Με αυτά θα προσπαθήσει να πορευθεί στην πνευματική του ζωή.

Μακάρι η σημερινή μνήμη της Αγίας Σοφίας και των τριών θυγατέρων αυτής, να μας οδηγήσει και στην προσωπική μας θέωση. Μακάρι με τις πρεσβείες τους να τονωθούμε εμείς οι σημερινοί Χριστιανοί στην πίστη μας και έτσι να αγαπήσουμε περισσότερο τον Χριστό.

Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Γιαννακόπουλος, Εφημέριος Ιερού Ναού Αγίου Αλεξίου Αιγίου

Λόγοι περί της αγωγής των παιδιών

Οι χριστιανοί γονείς και δάσκαλοι οφείλουν να έχουν πάντα κατά νουν ότι ο κύριος σκοπός τους είναι να εμπνεύσουν στο παιδί προσωπική αγάπη για τον Χριστό. Αν ένα παιδί μεγαλώνει τιμώντας τον Χριστό και την Παναγία ως αγαπημένα πρόσωπα, αυτή η αγάπη θα στεριώσει την καρδιά του στον Θεό, κι αν αργότερα περάσει μέσα από αμφιβολίες ή ακόμα κι αν εγκαταλείψει την Εκκλησία, τουλάχιστον η καρδιά του δε θα στραφεί εναντίον του Χριστού. Αυτό και μόνο μπορεί να είναι αρκετό για τη σωτηρία του. Στους βίους των αγίων βλέπει κανείς συχνά πως η ζωή ενός αγίου επηρεάστηκε από κάποιον άγιο άνθρωπο που απλώς είδε.

Η αγάπη, η προσευχή και το παράδειγμα είναι περισσότερο αποτελεσματικά από τα λόγια -στην πραγματικότητα είναι αυτά που δίνουν αξία στα λόγια- όταν οδηγούμε τα παιδιά προς τον Θεό. Η εργασία μας ως γονείς ή κατηχητές είναι συχνά αφανής και μας δίνει την εμπειρία της «φοβερής» όψεως της ανθρώπινης ελευθερίας: ότι δηλαδή κανείς δεν μπορεί να επιβάλει σε άλλον άνθρωπο την αγάπη για τον Θεό. Άλλωστε δε θα θέλαμε να είναι τα πράγματα διαφορετικά. Θέλουμε να αγαπούμε τον Θεό ελεύθερα και το ευχόμαστε αυτό και για όλο το ανθρώπινο γένος. Όμως ταυτόχρονα η προσευχή για τα αγαπημένα μας παιδιά μας προκαλεί ένα διαρκή εσωτερικό πόνο. Είναι ευκολότερο να μιλάς παρά να προσεύχεσαι.

Δε θα βοηθήσουμε τόσο τα παιδιά μας με τα λόγια μας για τον Θεό, όσο με την παραμονή μας μέσα στην παρουσία του Θεού. Εμπνέουμε στα παιδιά μας την αγάπη για τον Θεό και τα διδάσκουμε πώς να βρίσκουν μόνα τους το θέλημά Του. Αν μάθουμε στα παιδιά μας να αγαπούν τον Θεό και τους αγίους, «ταύτα πάντα προστεθήσεται αυτοίς».

Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου

Οι γονείς πρέπει να δώσουν στα παιδιά τους να καταλάβουν ότι δεν γίνεται να ζήσουν μακριά από τον Χριστό. Ο Χριστός είναι ο μόνος δρόμος, δεν υπάρχει άλλος. Άμα μεταδώσουν αυτό στα παιδιά τους, δεν χρειάζεται τίποτε άλλο. Αυτή είναι όλη η διαπαιδαγώγηση. Η αγία ζωή των γονέων πληροφορεί τις ψυχές των παιδιών και υποτάσσονται φυσιολογικά και μεγαλώνουν με ευλάβεια και δίχως ψυχικά τραύματα (με διπλή υγεία) και χαίρονται τα παιδιά τους γονείς τους, χαίρονται και οι γονείς τα παιδιά και σ’ ετούτη την ζωή και στην άλλη την αιώνια, όπου πάλι μαζί θα αγάλλονται.

Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου

Η αγωγή των παιδιών αρχίζει απ’ την ώρα της συλλήψεώς τους. Το έμβρυο ακούει κι αισθάνεται μέσα στην κοιλιά της μητέρας του. Γι’ αυτό πρέπει η μητέρα να προσεύχεται πολύ κατά την περίοδο της κυήσεως και ν’ αγαπάει το έμβρυο, να χαϊδεύει την κοιλιά της, να διαβάζει Ψαλμούς, να ψάλλει Τροπάρια, να ζει ζωή αγία, για να γίνει και το παιδί πιο άγιο, ν’ αποκτήσει απ’ την αρχή άγιες καταβολές. Είδατε πόσο λεπτό πράγμα είναι για τη γυναίκα να κυοφορεί παιδί; Πόση ευθύνη και πόση τιμή!

Το φάρμακο και το μεγάλο μυστικό για την πρόοδο των παιδιών είναι η ταπείνωση. Η εμπιστοσύνη στο Θεό δίνει απόλυτη ασφάλεια. Ο Θεός είναι το παν. Δεν μπορεί κανείς να πει ότι εγώ είμαι το παν. Αυτό ενισχύει τον εγωισμό. Ο Θεός θέλει να οδηγούμε τα παιδιά στην ταπείνωση. Σ’ όλα τα θέματα να μάθουν τα παιδιά να ζητούν τη βοήθεια του Θεού. Και η Χάρη του Θεού έρχεται μόνο με την αγία ταπείνωση. Ο άνθρωπος ο ταπεινός είναι ο τέλειος άνθρωπος.

Τα παιδιά θέλουν κοντά τους ανθρώπους αγίους, με πολλή αγάπη, που δεν θα τα φοβερίζουν ούτε θα περιορίζονται στη διδασκαλία, αλλά θα δίνουν άγιο παράδειγμα και προσευχή. Να προσεύχεσθε οι γονείς σιωπηλά και με τα χέρια ψηλά προς το Χριστό και ν’ αγκαλιάζετε τα παιδιά σας μυστικά. Το παιδί θέλει κοντά του ανθρώπους θερμής προσευχής. Όχι ν’ αρκείται η μητέρα στο αισθητό χάδι για το παιδί της, αλλά να προσφέρει συγχρόνως και το χάδι της προσευχής. Το παιδί αισθάνεται στο βάθος της ψυχής του το πνευματικό χάδι, που μυστικά στέλνει η μητέρα του και έλκεται προς αυτήν. Νοιώθει ασφάλεια, σιγουριά, όταν η μητέρα με τη συνεχή, την επίμονη και θερμή προσευχή της αγκαλιάζει το παιδί της μυστικά και το ελευθερώνει απ’ ό,τι το σφίγγει.

Χρυσοκέντητη εικόνα της Αγίας Σοφίας και των τριών θυγατέρων της (Άγιον Όρος, αρχές 20ού αι.) – Τοιχογραφία των Αγίων μαρτύρων Σοφίας, Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης στον ιερό ναό Αγίας Βαρβάρας Αίγινας

Αδελφή Μαγδαληνή του Έσσεξ

Οι πολλές συμβουλές και υποδείξεις κάνουν πολύ κακό. Όχι πολλά λόγια στα παιδιά. Τα λόγια χτυπάνε στ’ αυτιά, ενώ η προσευχή πηγαίνει στην καρδιά. Προσευχή χρειάζεται, με πίστη, δίχως άγχος, αλλά και καλό παράδειγμα. Όλα απ’ την προσευχή, τη σιωπή και την αγάπη γίνονται. Άκου να σου πω: να προσεύχεσαι και μετά να μιλάς. Να τους μιλάς με την προσευχή. Να τα λες στο Θεό κι ο Θεός θα τα λέει μέσα τους. Δηλαδή δεν πρέπει να συμβουλεύεις τα παιδιά σου έτσι, με φωνή που να την ακούνε τ’ αυτιά τους. Να λες: Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισε τα παιδάκια μου. Εγώ σε σένανε τα αναθέτω. Εσύ μου τα έδωσες, μα κι εγώ είμαι αδύναμη, δεν μπορώ να τα κατατοπίσω. Γι’ αυτό, Σε παρακαλώ, φώτισέ τα. Κι ο Θεός θα τους μιλάει και θα λένε: «Ωχ, δεν έπρεπε να στενοχωρήσω τη μαμά μ’ αυτό πού έκανα!». Κι αυτό θα βγαίνει από μέσα τους με τη Χάρη του Θεού.

Αυτό είναι το τέλειο. Να μιλάει η μητέρα στο Θεό κι ο Θεός να μιλάει στο παιδί. Ένα είναι το τέλειο να μιλάει η εν Χριστώ αγάπη και η αγιοσύνη του πατέρα και της μητέρας. Η ακτινοβολία της αγιοσύνης και όχι της ανθρώπινης προσπάθειας κάνει τα παιδιά καλά. Να βλέπουμε το θεό στο πρόσωπο των παιδιών και να δώσουμε την αγάπη του Θεού στα παιδιά. Να μάθουν και τα παιδιά να προσεύχονται. Για να προσεύχονται τα παιδιά, πρέπει να έχουν αίμα προσευχομένων γονέων. Αυτό που ζεις, αυτό και ακτινοβολείς. Ακτινοβολεί ο Χριστός μέσα σου; Αυτό πηγαίνει στο παιδί σου. Εκεί βρίσκεται το μυστικό. Η αγιότητα των γονέων σώζει τα παιδιά.

Απολυτίκιον (Ήχος πλ. α’ – Τον συνάναρχον Λόγον)
Ως ελαία κατάκαρπος ανεβλάστησας εν ταις αυλαίς του Κυρίου, Σοφία μάρτυς σεμνή και προσήγαγες Χριστώ καρπόν ηδύτατον τους της νηδύος σου βλαστούς, δι’ αγώνων ευαγών, Αγάπην τε και Ελπίδα συν τη θεόφρονι Πίστει· μεθ’ ων δυσώπει υπέρ πάντων ημών.