kimintenia

28 Ιανουαρίου

Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος (εικόνα του τέμπλου
από τον Ι.Ν. Αγίας Βαρβάρας Μαραθώνος Αιγίνης)

Ανάμεσα στα ολίγα σωζόμενα πνευματικά διαμάντια της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ισάξιος στην πολυμάθεια με τον Μέγα Βασίλειο, στη γλυκύτητα και στη γλαφυρότητα του λόγου με τον Θείο Χρυσόστομο, σύγχρονος και με τους δύο, είναι ο Όσιος και Θεοφόρος Πατέρας μας και Οικουμενικός Διδάσκαλος, Εφραίμ ο Σύρος.

Γεννήθηκε στην Νίσιβη της Μεσοποταμίας, της Συρίας, το σημερινό Νισβίν, πρωτεύουσα της παλαιάς Μυγδονίας, 306 χρόνια ύστερα από τον αγαπημένο του Κύριο και ανεχώρησε κοντά Του το 373 μ.Χ. Η Εκκλησία τιμά την μνήμη Του στις 28 Ιανουαρίου. Ο Όσιος Εφραίμ εικονίζεται στην όψη παράδοξος, υψηλός, λεπτόσαρκος, ολιγογένειος. Γεννήθηκε από πτωχούς γονείς αλλά χριστιανούς, οι οποίοι μάλιστα κατά την περίοδο των διωγμών του Διοκλητιανού, ομολόγησαν τον Χριστό και καταξιώθηκαν μαρτυρικού τέλους. Γι’ αυτό, και ο Όσιος Εφραίμ, όταν αναφερόταν στους προγόνους Του, έλεγε «Μαρτύρων συγγενής ειμί».

Οι μεν γονείς Του άφησαν σ’ Αυτόν παρακαταθήκη, την αγάπη προς τον Χριστό, «τον φόβον του Κυρίου ενουθέτησαν», ο δε διδάσκαλός Του, Άγιος Ιάκωβος, άνδρας μεγάλης μορφώσεως και Μέγας Ιεράρχης της Νίσιβης, εδίδαξε σ’ Αυτόν τα «περί Χριστού». Πολύ νέος, αρχίζει με ιδιαίτερο ζήλο και αυταπάρνηση να μελετά τις Άγιες Γραφές, να ασκείται σε πνευματικούς αγώνες, να αγωνίζεται για την αληθινή πίστη, να προκόπτει στην αρετή, στην καθαρότητα και τον αγιασμό. Ανήλθε όλη την κλίμακα της αρετής και της σοφίας. Αγαπά τον Θεό και γίνεται διδάσκαλος της ευσεβείας, αλλά και η αγάπη Του για τον πλησίον είναι τόσο μεγάλη.

Όταν επί Ιουλιανού του Παραβάτη, 361-363 μ.Χ., άρχισαν οι επιδρομές των Περσών στην Μεσοποταμία και η Πατρίδα του Οσίου πολιορκείται από τον Βασιλέα Σαπώρ Β’ τον Μέγα (309-379), ο Όσιος εγκαταλείπει τον τόπο της ησυχίας Του και από αγάπη για τον λαό του Θεού μεταβαίνει στην πατρίδα Του και εκεί ενισχύει και στηρίζει τον λαό. Αργότερα, όταν μετά τον θάνατο του διδασκάλου του και Αρχιεπισκόπου Αγίου Ιακώβου, το 363 μ.Χ., η Νίσιβη καταλαμβάνεται από τους Πέρσες, και πολλοί χριστιανοί την εγκαταλείπουν και αναχωρούν για την Έδεσσα, μαζί τους αναχωρεί και ο Όσιος Εφραίμ. Από εκεί, κατόπιν συμβουλής του ονομαστού Γέροντος Ιουλιανού, αναχωρεί σε τόπο ερημικό έξω από την Έδεσσα, για να ησυχάσει.

Εκεί, ασχολείται με την ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης στην Συριακή γλώσσα. Αυτή η εργασία Του έγινε αφορμή να ελκύσει κοντά Του πολλούς Εδεσσηνούς, ώστε ν’ αναγκασθεί να απομακρυνθεί από τον τόπο εκείνο, σε άλλον τόπο ασκήσεως. Τότε όμως, είδε οπτασία, κατά την οποία Του εμφανίστηκε Άγγελος Κυρίου και του είπε: «Εφραίμ πού φεύγεις;». Και ο Εφραίμ απαντά: «Θέλω να ζήσω εν ησυχία μακριά από τον θόρυβο και τους δόλους των ανθρώπων» και τότε, πάλιν ο Άγγελος Του λέγει: «Πρόσεξε μη πληρωθεί επάνω σου ο λόγος της Γραφής που λέγει: Ο Εφραίμ μοιάζει με τον μόσχο εκείνο που θέλει να απαλλάξει τον τράχηλόν του από τον ζυγόν». Ένεκα εκείνης της οπτασίας και εκείνης πού είχε δει ο Γέροντας Ιουλιανός, ότι ο Εφραίμ είναι ο μόνος από τους συμπολίτες Του που έχει το χάρισμα να διδάξει τους ανθρώπους, ο Εφραίμ επέστρεψε στην Έδεσσα, προκειμένου να ευαρεστήσει τον Θεό και να ωφελήσει τον λαό του.

Εκεί στην Έδεσσα, μεγάλη πόλη, βορειοδυτικά της Μεσοποταμίας, που υπήρξε για πολλούς αιώνες σπουδαίο πολιτιστικό κέντρο, ίδρυσε ο Όσιος Θεολογική Σχολή, όπου εφοίτησαν πολλοί Εδεσσηνοί. Τους εδίδασκε με λόγια φλογισμένα από Θείο έρωτα και από την μεγαλόπρεπη ταπείνωση. Πολλά βλαστάρια της ευσεβείας ξεφύτρωσαν από το ευλογημένο αυτό σχολείο, που ανεδείχθησαν σπουδαίοι διδάσκαλοι της Εκκλησίας των Σύρων, που την εδρόσισαν από τον λίβα της ειδωλολατρείας.

Κατά την διάρκεια της ζωής Του, ο Όσιος Εφραίμ επισκέφθηκε την Αίγυπτο, το όρος της Νιτρίας, για να συναντήσει, να γνωρίσει και να «ωφεληθεί» από τους μεγάλους αναχωρητές και ασκητές της ερήμου. Εκεί, αναγνωρίζουν, όπως γράφει ο Μέγας Παΐσιος, τον «Μεγάλον μεταξύ των Σύρων ασκητών Πατέρα», ή «τον άνθρωπο του Θεού, τον μέγα Γέροντα, τον φωτισμένον και εις τον νουν και εις την καρδίαν», όπως λέγει ο αββάς Ιωάννης ο Κολοβός. Μετά την Αίγυπτο επισκέφθηκε περί το 370 μ.Χ., την Καισάρεια της Καππαδοκίας, προκειμένου να συναντήσει τον Μέγα Βασίλειο. Και είναι συγκινητική και πολύ ωφέλιμη η συνάντηση αυτή των δύο Μεγάλων Φωστήρων της Εκκλησίας μας, όπως παραστατικά την γράφει ο ίδιος ο Όσιος Εφραίμ, σε εγκωμιαστικό προς τον Μ. Βασίλειο λόγο Του, στον οποίο φανερώνονται οι υψηλές πνευματικές βαθμίδες, στις οποίες έφθασαν οι δύο αυτοί θεοφόροι Πατέρες.

Ο Όσιος Εφραίμ εχειροτονήθη διάκονος, από τον Γέροντά Του, Αρχιεπίσκοπο Άγιο Ιάκωβο. Η πληροφορία ότι ο Μέγας Βασίλειος ήθελε μετά την συνάντησή Τους, να Τον χειροτονήσει σε πρεσβύτερο δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί. Ο Σωζόμενος μας πληροφορεί, ότι ο Όσιος δεν αποδέχτηκε, παριστάνοντας μάλιστα τον τρελλό, το αξίωμα του Επισκόπου, ένεκα της πολλής Του Ταπεινώσεως. Ο Όσιος Παλλάδιος μαρτυρεί, ότι το 372 μ.Χ., ο Όσιος Εφραίμ εγκαταλείπει τον τόπο της ασκήσεώς Του, όταν πληροφορείται, ότι ενέσκηψε μεγάλος λιμός στην πόλη της Έδεσσας, και γι’ αυτό, έρχεται να διακονήσει τους συνανθρώπους Του. Εδώ, επιπλήττει τους πλουσίους, που δεν ευσπλαγχνίζονται τους πτωχούς και έτσι επιβαρύνουν τις ψυχές τους. Αλλά κατορθώνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους, Του προσφέρουν ό,τι έχουν και ο Όσιος δημιουργεί Πτωχοκομείο, Νοσοκομείο, το μεγαλύτερο της εποχής εκείνης, 300 κλινών και γενικά, με κάθε τρόπο, υπηρετεί και ανακουφίζει τον δοκιμαζόμενο λαό.

Όταν πέρασε ο δύσκολος αυτός χρόνος του λιμού, ο Όσιος απεσύρθη στο κελλί Του, και έναν χρόνο αργότερα το 373 μ.Χ., στις 9 Ιουνίου, ανεχώρησε για τον αγαπημένο Του Κύριο, αφού προηγουμένως εκάλεσε κοντά Του τους μαθητές Του και πολλούς κατοίκους της Έδεσσας, για να τους ανακοινώσει τις τελευταίες Του παρακαταθήκες, τις οποίες πληροφορούμαστε από την Διαθήκη Του. Ο Όσιος Εφραίμ, άφησε «μνήμη ανδρός φωτισμένου από το Άγιον Πνεύμα». Γι’ αυτό, ας αφήσουμε τον ίδιο να αναφερθεί σ’ ένα όραμα που είδε, όταν ακόμη ήταν παιδί, στα χρόνια της εφηβείας, όπως το εμπιστεύθηκε στον ενάρετο πνευματικό Του Άγιο Ιάκωβο: «Είδα λέγει, μια κληματαριά, φορτωμένη με πολλά σταφύλια, που φύτρωσε κάτω από την γλώσσα μου. Οι κληματόβεργες έβγαιναν έξω από το στόμα μου, απλώθηκαν πολύ ψηλά και σκέπασαν ολόκληρη την γη. Πάνω τους κάθονταν τα πετεινά του ουρανού και έτρωγαν από τα σταφύλια, κι’ όσο φιλότιμα χόρταιναν τα πουλιά, τόσο πιο πολύ έδιναν καρπό και πλήθαιναν τα σταφύλια».

Από την ημέρα δε εκείνη, ο Θεός επλούτισε τον Όσιο Εφραίμ με ευφράδεια και ένταση λόγου. Τόσο γρήγορα και πλούσια έρχονταν τα νάματα του λόγου και τόσο Τον κατέκλυζε η συνέχεια των ιδεών και ο θησαυρός των υψηλών σκέψεων που, ούτε η γλώσσα Του πρόφθανε να εκφράζει την ταχύτητα των νοημάτων Του, παρ’ όλον που είχε τόση ευχέρεια λόγου. Μόνον η προσευχή και τα δάκρυα ήσαν ικανά να διακόψουν τον πλούσιο και γλυκύτερο από το μέλι λόγον Του. Αναφέρουν πως ο ίδιος κάποτε παρεκάλεσε τον Θεό λέγοντας: «Χαλάρωσε Δέσποτα, τα κύματα της Χάριτός Σου».

Αλλά, και άλλοι διορατικοί Πατέρες έβλεπαν αποκαλυπτικά όνειρα για τον Εφραίμ. Κάποιος από αυτούς, είδε κάποτε, ένα πλήθος Αγγέλων, που πετούσε από τον ουρανό ψηλά προς την γη. Οι Άγγελοι κρατούσαν ένα βιβλίο που ήταν γραμμένο και από τις δύο πλευρές, εσωτερικά και εξωτερικά. Οι άγγελοι συζητούσαν μεταξύ τους σε ποιόν να εμπιστευθούν αυτό το ουρανόγραπτο βιβλίο, μεταξύ αυτών, βεβαίως, που ξεχώριζαν για την ενάρετη και ευλαβική ζωή τους. Τότε, όλο αυτό το πλήθος των Αγγέλων συμφώνησε να εμπιστευθούν αυτό το βιβλίο στον Εφραίμ. Όταν ξύπνησε αυτός που είδε αυτό το αποκαλυπτικό όραμα, έτρεξε με φόβο στην Εκκλησία και εκεί, βλέπει τον Εφραίμ να διδάσκει τους ανθρώπους, με λόγια θεόπνευστα, σοφά και σωτήρια, πλούσια σε περιεχόμενο και γλυκά περισσότερο από το μέλι. Έτσι εξήγησε και το όνειρό του.

Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης στο εγκώμιό Του προς τον Όσιο, Τον ονομάζει «Πνευματικό Ευφράτη της Εκκλησίας μας». Ο Μέγας Βασίλειος μαρτυρεί, ότι στο πρόσωπο του Οσίου Εφραίμ είναι αισθητή η ενέργεια της δωρεάς των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, και, παρά την έλλειψη σημαντικής παιδείας, το Πνεύμα το Άγιον Τον ηύρε κατάλληλο σκεύος για ν’ αναπαυθεί στην καρδιά Του, χαρίζοντάς Του πλούσιο και το διδασκαλικό χάρισμα, ούτως ώστε, να γίνει κάτοχος υψηλών θεολογικών εννοιών και να υπερέχει απ’ όλους τους άνδρες της εποχής Του. Και το συγγραφικό Του Έργο είναι τεράστιο σε έκταση και σημασία. Πλούσιο και θαυμαστό. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης στο «εγκώμιο προς τον Όσιο Πατέρα Εφραίμ», γράφει: «Ο Μέγας Πατήρ ημών και Οικουμενικός Διδάσκαλος Εφραίμ …».

Τα συγγράμματά Του άρχισαν να μελετώνται μετά την Αγία Γραφή. Οι Χριστιανοί ανέφεραν το όνομά Του με θαυμασμό, διότι κατά τον Γρηγόριο Νύσσης «εις πάσαν την γην το φέγγος του βίου και της θεωρίας αυτού εξέλαμψεν». Από τον τέταρτο και μέχρι σήμερα αιώνα Σύροι, Έλληνες, Λατίνοι και άλλοι Άγιοι, Μέγας Βασίλειος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Μέγας Φώτιος, η παγκόσμια Ορθοδοξία, εκφράζονται με μεγάλη υπόληψη και τιμή τόσο για την αγιότητα και την αυθεντικότητα της διδασκαλίας Του, όσον και για την αναγνώριση, ότι ο Όσιος Εφραίμ, δεν ήταν απλώς ένας «ακτινοβολών πνευματικός αστήρ στο στερέωμα της Συριακής Εκκλησίας και του Μοναχισμού, αλλά και ένας Μεγάλος Πατέρας της καθόλου Ορθοδόξου Εκκλησίας».

Ο Όσιος Εφραίμ έγραψε πολλά και ποικίλα συγγράμματα, στην Συριακή, Λατινική και Ελληνική γλώσσα. Διακρίνονται σύμφωνα με το περιεχόμενό τους, σε Υπομνήματα στην Αγία Γραφή, σε ομιλίες, σε βίους αγίων ανδρών και γυναικών της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, σε παραινέσεις και ασκητικές πραγματείες, σε ομιλίες, σε διάφορα θέματα πίστεως και χριστιανικής ζωής. Πολλά και διάφορα είναι τα γνωρίσματα του ζήλου του Οσίου για τον Θεό και των ιδρώτων και των κόπων του για την Ορθοδοξία. Πολέμησε με κάθε τρόπο τους αιρετικούς της εποχής Του και τις πλάνες τους, όπως τον Βαρδισάνον, τον Απολλινάριο και άλλους. Έγραψε πολλά δογματικά συγγράμματα, πολλούς «αντιρρητικούς λόγους», κατά των αιρετικών με την δύναμη και την οξύτητα του πνεύματός Του καθώς και με την συγγραφική Του ικανότητα.

Δεν είναι μόνον υπέρμαχος της αληθείας, είναι ο Διδάσκαλος του Χριστιανικού βίου, ο κήρυκας της μετανοίας και της εγρηγόρσεως. Τα Έργα του Οσίου Εφραίμ, άρχισαν να μεταφράζονται από τα Συριακά στα Ελληνικά, ήδη από τον 4ο μ.Χ., αιώνα. Η Ελληνική γλώσσα έγινε πηγή για την Λατινική, Κοπτική, Σλαβική και Αραβική Μετάφραση. Πολλά έργα Ελλήνων Πατέρων αναφέρονται σε κείμενα του Οσίου Εφραίμ, ήδη από τον 6ον μ.Χ. αιώνα. Ακόμη, ο Όσιος Εφραίμ ήταν Θεοδίδακτος ποιητής με πλούσιο ποιητικό τάλαντο. Έγραψε ένα πλήθος ύμνων και ομιλιών σε στίχους. Τριακόσιες χιλιάδες στίχους άφησε γραμμένους στη Συριακή γλώσσα. Κι’ όσα έγραψε, ακόμη και για τα δόγματα της θρησκείας μας, κι’ αυτά τα απέδιδε με στίχους. Αλλά, και κάθε λόγος Του ήταν ένας ύμνος, καθώς τον στόλιζε με την απλή, καθαρή, αγγελική γλώσσα Του, που σαγήνευε κάθε άρρωστο από την αμαρτία, κάθε πικραμένο από την πίκρα, που τον πότισε ο αντίδικος, κάθε ανήσυχο άνθρωπο που έψαχνε να βρει την αλήθεια.

Δεν ήταν όμως μόνον ποιητής ο Όσιος, αλλά ήταν στολισμένος και με το χάρισμα της μουσικής. Ήταν «το γλυκόλαλο αηδόνι της δροσερής Έδεσσας». Η «λύρα η γνωστική, που μελωδούσε θεία διδάγματα». Όποια μελωδία συνέθετε, την έψαλλε. Η ιστορία της ψαλμωδίας αναφέρει ότι εισηγητής των «αντιφώνων», στην Ελληνόφωνη Εκκλησία είναι Ο Όσιος Εφραίμ. Καθιέρωσε το «αντιφωνικό σύστημα», χωρίζοντας τον λαό σε δύο χορούς, ανδρών και γυναικών. Γι’ αυτό, δημιούργησε τον χορό των Παρθένων, που ο ίδιος διεύθυνε, και τους δίδαξε μελωδίες και άσματα. Για να τιμήσουν όμως τον Όσιο και πολλοί υμνωδοί συνέθεσαν οίκους, κοντάκια, και κανόνες, έχοντας ως πηγή το θαυμαστό κάλλος του Εγκωμίου του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, προς τον μακάριο Εφραίμ, όπως ο Θεόδωρος Στουδίτης, ο Θεοφάνης ο Γραπτός, ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Κυπριανός Μοναχός.

α. – Ύπνον σοις οφθαλμοίς Εφραίμ ουκ εδεδώκεις;
ω ποταμέ δακρύων ο βρύσας θείων λόγων,
και ζώντων ύπνον υπνώσας.
β. – Μέγας εν ασκηταίς φωστήρ εν ιερεύσιν
ερημιτων λυχνία τροφή των νηστευόντων,
και όρος πάντων γέγονας.
γ. -Νείλος ως ποταμός, ψυχάς εξηραμμένας
διά των σων χειλέων αρδεύων, των λαλούντων
εν βίβλοις ας ανέβλυσας.

Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης στο εγκώμιό Του προς τον Όσιο Εφραίμ τον Σύρο, αναρωτιέται με δέος: «Τί να πρωτοδιαλέξουμε από την ζωή του Αγίου για να πλέξουμε το εγκώμιό Του. Θα προβάλλουμε την πράξη και την θεωρία που τις ακολουθεί πλήθος επί μέρους αρετών: πίστις, ελπίς, αγάπη, ευσέβεια, μελέτη των θείων γραφών, αγνότης ψυχής και σώματος, αστείρευτα δάκρυα, ερημική ζωή, αποφυγή των επιβλαβών. Από νήπιο ακόμη απέφευγε τις επιβλαβείς συναναστροφές», διαρκής διδασκαλία, προσευχή ακατάπαυστος, άμετρη νηστεία και αγρυπνία, χαμαικοιτία και σκληραγωγία, που, υπερβαίνουν το μυαλό μας, ακτημοσύνη και ταπείνωση που έφθασαν στο ακρότατο σημείο, ελεημοσύνη που Τον έκανε να υπερβεί την ανθρώπινη φύση, θείος ζήλος εναντίον εκείνων που πολεμούσαν με λύσσα εναντίον της Ορθοδοξίας. Και, γενικά, όλα τα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν έναν άνθρωπο του Θεού».

Μοναδική ελπίδα Του ήταν ο Θεός και συνήθιζε να λέγει από τον 27ο ψαλμό τον 1ον στίχο «τον δε ελπίζοντα επί Κύριον έλεος κυκλώσει». Με πόση επιμέλεια καλλιέργησε την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, ώστε ο ίδιος πριν αναχωρήσει από τα γήινα προς τα επουράνια είπε: «Σε όλη μου την ζωή ποτέ δεν προσέβαλα τον Κύριο. Απερίσκεπτος λόγος δεν βγήκε από το στόμα μου. Δεν κακολόγησα ποτέ κανένα ούτε και φιλονίκησα ούτε και καταράστηκα κάποιον».

Ήταν υπόδειγμα καθαρής και ακηλίδωτης αγάπης. Επίσης, κατόρθωσε να αποκτήσει τόσην αγνότητα στην ψυχή και στο σώμα, που ξεπέρασε και τα όρια της ανθρώπινης φύσης, ώστε να γίνει δοχείο του Παναγίου Πνεύματος, το δε στόμα Του αστείρευτη πηγή σοφίας. Ενέκρωσε το σώμα με την εγκράτεια, την αγρυπνία, την χαμαικοιτία, την σκληραγωγία και κάθε σωματικό κόπο.

Ήταν πρότυπο ακτημοσύνης. Ο Ίδιος, ολίγον πριν αναχωρήσει προς τα ουράνια μας άφησε με την γλυκύτατη και μακαρία Του φωνή, σαν οδηγό ακτημοσύνης αυτό που είπε: «Δεν είχε ποτέ ο Εφραίμ βαλάντιο, ούτε ραβδί, ούτε σάκκο. Ούτε ασήμι, ούτε χρυσάφι, ούτε τίποτε άλλο απέκτησα επάνω στη γη. Γιατί άκουσα τη φωνή του αγαθού Βασιλέως, καθώς λέγει στους μαθητάς Του, τους Αποστόλους, στο Άγιο Ευαγγέλιο, να μην αποκτήσουν τίποτε επάνω στη γη. Γι’ αυτό, και εγώ, ουδέποτε απέκτησα το πάθος να συγκεντρώσω υλικά αγαθά». Ήταν ευσπλαγχνικός, στοργικός, φιλάνθρωπος. Φίλος των πτωχών και ασθενών. Με την σοφία της γλώσσας Του και με την φρόνησή Του, με την μορφή του που συγκινούσε, με την γλυκύτητα της εκφράσεώς Του, που άλλαζε τις ψυχικές διαθέσεις των ακροατών και με την μετριοφροσύνη Του, άνοιξε πολλών πλουσίων το χέρι και τα σπλάγχνα και τα χρηματοκιβώτια και με αυτά φρόντιζε, όσους είχαν ανάγκη. Κάθε άνθρωπο τον αγαπούσε σαν αδελφό Του και πάντα η καρδιά Του φλογιζόταν να τον υπηρετήσει. Κοντά Του, ο άρρωστος γιατρευόταν, ο οργισμένος καταπραϋνόταν, ο λυπημένος παρηγοριόταν και μ’ έναν λόγο, δεν βγήκε στον κόσμο άλλος τέτοιος άνθρωπος.

Τόσο είχε φυτευθεί και καρποφορήσει στην ψυχή του κάθε αρετή, ώστε, θα μπορούσαμε να Τον ονομάσουμε πηγήν που αναβλύζει κάθε είδους ιάματα, ή λειβάδι στολισμένο με ποικιλόχρωμα άνθη και ρόδα· ή ακόμη, και ουρανό δεύτερο πάνω στη γη, καταστολισμένο από παντού με πλήθος αστέρων. Αν θέλεις δε ακόμη, η ψυχή του Οσίου Εφραίμ έμοιαζε και με Παράδεισο, ολάνθιστο και χαρούμενο πάντοτε, χωρίς ποτέ να μαραίνεται, αλλά συνέχεια να είναι στολισμένος με καρποφόρα και αμάραντα φυτά. Όμως απ’ αυτόν τον Παράδεισο της ψυχής του Οσίου Εφραίμ έλειπε και δεν τον άγγιξε καθόλου, ο φθονερός Όφις, που επιβουλεύεται και φθονεί την σωτηρία μας. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης εκτός από την σπάνια συγγραφική δεινότητα του Οσίου εξυμνεί και ομολογεί την ευεργετική επίδραση, που ασκούν οι λόγοι Του σε όσους τους μελετούν.

Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος είναι ο έμπειρος Διδάσκαλος του Χριστιανικού Βίου και της ηθικής τελειότητος. Είναι ο κατ’ εξοχήν Διδάσκαλος και Κήρυκας της συντριβής και της μετανοίας. Κάθε λόγος Του οδηγεί στην αυτομεμψία, στη συντριβή, στην κατάνυξη, στην μετάνοια. Συνηθισμένα θέματα των ομιλιών Του είναι ακόμη, η μνήμη του Θεού και η μνήμη του θανάτου, η ταπείνωση, η προσευχή, η αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, η Μέλλουσα Κρίσι, η Δευτέρα Παρουσία και η έλευση του Αντιχρίστου. Είναι ο δεύτερος Άγιος μετά τον άγιο Ιππόλυτο, ο Οποίος θέλει να μας προετοιμάσει για το Χάραγμα του Θηρίου, τον Αντίχριστο και έτσι αναδεικνύεται προφήτης της εσχατολογικής εποχής μας, προφήτης της Αποκαλύψεως. Τα μηνύματα του Οσίου Εφραίμ του Σύρου, καθώς αυτά απαυγάζουν από τον ιερό πόθο Του για την πνευματική τελειότητα του ανθρώπου και τη σωτηρία του, είναι ιδιαίτερα επίκαιρα γι’ αυτήν την εποχή που ζούμε, την εποχή του ευδαιμονισμού, της ελευθερίας των ηθών, της αλλοτριώσεως του ανθρώπου και της αποστασίας του από τον Θεό.

Ο Όσιος Εφραίμ συνοπτικά, μας συμβουλεύει και μας νουθετεί. Κατά πρώτον, να μελετούμε καθημερινώς την Αγία Γραφή, γιατί αυτή είναι η πηγή της θείας γνώσεως. Πνευματικά μας όπλα ας έχομε την τέλεια αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον. Και βεβαίως πρόκειται για την ολοκληρωμένη πίστη προς τον Θεό, χωρίς να περιεργαζόμαστε πώς τούτο και πώς εκείνο. Γιατί, αναλογικά προς την πίστη που έχει καθένας, υπάρχει και η χάρη στην ψυχή του. Όλα τα έργα μας, οι σκέψεις μας, οι λογισμοί μας να ενδυθούν με το πνευματικό ένδυμα της ταπεινοφροσύνης, που είναι ισχυρό όπλο κατά των σκοτεινών δυνάμεων και η θύρα για την απόκτηση όλων των αρετών, ιδιαίτερα της ειρήνης και της πραότητος της καρδίας, που τόσο λείπει από τις καρδιές των ανθρώπων σήμερα, καθώς είναι αιχμαλωτισμένοι στα γήινα, με την απόκτηση υλικών αγαθών, μάλλον, ανέσεων και απολαύσεων.

Και εδώ, λέγει ο Όσιος: «Αγαπητοί μου, μην πνίξει τον νου σας η πολλή φροντίδα της ζωής. Ας τρέξουμε για τις ανάγκες μας και όχι για τις απολαύσεις. Αν ακολουθήσετε στην ζωή σας την αυτάρκεια θα έχετε ανάπαυση. Αν όμως επιδιώξετε την απόλαυση και την πλεονεξία, επηρεασμένοι από τις κοσμικές φροντίδες, τον πλούτο και της ηδονές της ζωής, τότε θα είναι πολύς ο κόπος και αβέβαιος ο δρόμος και ατέλειωτη η θλίψι και ανήσυχη η ζωή. Δώσε στην ψυχή τις τροφές της ψυχής και στο σώμα τις τροφές του σώματος. Μην θρέψεις μόνον το σώμα σου και την ψυχή σου την αφήσεις έρημη και πεινασμένη. Τροφή και ζωή της ψυχής είναι τα θεία λόγια, που δροσίζουν την ψυχή, τα αναγνώσματα με ψαλμούς, ύμνους και ωδές πνευματικές, οι νηστείες, οι αγρυπνίες, οι αδιάλειπτες προσευχές, με ελπίδα και δάκρυα συντριβής και μετανοίας.

Ο Άγιός μας, ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος, παρουσιάζεται παντού με δάκρυα και στεναγμούς. Τα δάκρυά Του γεννούσαν στεναγμούς και οι στεναγμοί Του έφερναν δάκρυα, ο χρόνος δεν τα εχώριζε. Μαζί με τους στεναγμούς της ψυχής Του έκανε να τρέχουν τα ρυάκια των ματιών Του. Ή μάλλον, με το τρέξιμο των ματιών Του, προκαλούσε τους στεναγμούς. Εάν εντρυφήσουμε στα συγγράμματά Του, εκεί θα παρατηρήσουμε, ότι κάθε θεόπνευστος λόγος Του, είναι ζυμωμένος με δάκρυα. Χαρακτηριστικά, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ο Οποίος, όπως προαναφέραμε, έπλεξε το εγκώμιο του Οσίου Εφραίμ, αναφέρει σ’ αυτό, ότι: «Ως γαρ πάσιν ανθρώποις, σύμφυτον το αναπνείν, και αεί ενεργούμενον ούτως Εφραίμ το δακρυρροείν», δηλαδή, όπως όλοι οι άνθρωποι έχουν μέσα τους φυσική και συνεχώς σε ενέργεια την αναπνοή, έτσι και ο Εφραίμ έχει το δάκρυ. Και ποτέ, ούτε ημέρα ούτε νύκτα, ούτε μεσάνυκτα ούτε για μια στιγμή, δεν φαινόταν στεγνό το ανύστακτο μάτι Του. Ο φόβος του Θεού, η μνήμη του θανάτου, η αυτομεμψία με την βαθύτατη και διακεκριμένη ταπείνωσή Του, κυριαρχούν στον θεοφιλή βίο Του. Γίνεται ο κατ’ εξοχήν «θρηνητικός Μοναχός». Έχει πένθος και δάκρυα και στάση υγιή σε μια αρμονική συμφωνία με όλες τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος. Είναι «ο Άγιος των Δακρύων».

Η Κοίμισις του Οσίου Εφραίμ του Σύρου

Όσιε του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών!

Η ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου

«Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, καί ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονής καί ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁράν τά ἐμά πταίσματα, καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν».

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ (βραδυνή)
(εὐχὴ πρὸ τοῦ ὑπνῶσαι)

Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν. Δόξα Σοι ὁ Θεὸς ἡμῶν, δόξα Σοι. Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ τὴν Ἁγίαν Σου Μητέρα τιμιωτέραν ἀναδείξας πασῶν τῶν ἐπουρανίων Δυνάμεων, αὐτὸς Πανάγαθε, διὰ τῶν πρεσβειῶν Αὐτῆς καὶ πάντων Σου τῶν Ἁγίων, παρακλήθητι, καὶ συγχώρησόν μοι τῷ ἀναξίῳ δούλῳ Σου, εἴ τι ἥμαρτον σήμερον ὡς ἄνθρωπος, μᾶλλον δὲ ὡς ἀπάνθρωπος, τὰ ἐκούσιά μου πταίσματα καὶ τὰ ἀκούσια, τὰ ἐν γνώσει καὶ ἐν ἀγνοίᾳ, τὰ ἐκ συναρπαγῆς καὶ ἀπροσεξίας καὶ πολλῆς μου ῥαθυμίας καὶ ἀμελείας γεγενημένα, εἴτε τὸ ὄνομά Σου τὸ Ἅγιον ὤμοσα, εἴτε ἐπιώρκησα ἢ ἐβλασφήμησα κατὰ διάνοιαν, ἢ ἔν τινί Σε παρώργισα, ἢ ἔκλεψα, ἢ ἐψευσάμην, ἢ φίλος παρέβαλε πρὸς ἐμὲ καὶ παρεῖδον αὐτόν, ἢ ἀδελφὸν ἔθλιψα καὶ παρεπίκρανα, ἢ ἱσταμένου μου ἐν προσευχῇ καὶ ψαλμῳδίᾳ ὁ νοῦς μου ὁ πονηρὸς εἰς τὰ πονηρὰ και βιωτικὰ περιεπόλευσεν, ἢ παρὰ τὸ πρέπον ἐτρύ φησα, ἢ εὐτράπελα ἐλάλησα, ἢ ἀφρόνως ἐγέλασα, ἢ ἐκενοδόξησα, ἢ ὑπερηφανευσάμην, ἢ κάλλος μάταιον ἐθεασάμην καὶ ὑπ’ αὐτοῦ ἐθέλχθην τὸν νοῦν, ἢ τὰ μὴ δέοντα ἐφλυάρησα, ἢ τὸ ἐλάττωμα τοῦ ἀδελφοῦ μου περιειργασάμην καὶ κατέκρινα αὐτὸν καὶ τὰ ἐμαυτοῦ ἀναρίθμητα ἐλαττώματα παρεβλεψάμην, εἴτε τῆς προσευχῆς μου ἠμέλησα, εἴτε τι ἄλλο πονηρὸν ἐνενόησα. Ταῦτα πάντα καὶ ἄλλα, ἅπερ ἔπραξα καὶ οὐ μέμνημαι, συγχώρησόν μοι ὁ Θεὸς τῷ ἀχρείῳ δούλῳ Σου, καὶ ἐλέησόν με ὡς Ἀγαθὸς καὶ Φιλάνθρωπος, ἵνα ἐν εἰρήνῃ κοιμηθῶ καὶ ὑπνώσω ὁ ἄσωτος ἐγώ, δοξάζων Σε σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. Δι’ εὐχῶν τῶν Ἁγίων Πατέρων ἡμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.

Η Ιερά Μονή Οσίου Εφραίμ του Σύρου

Στην ειδυλλιακή θέση «Παναγία», στον υψηλότερο γήλοφο, στη ράχη του Αδριανού της Αρχαίας Πιερίας, κοντά στο χωριό Κονταριώτισσα, βρίσκεται κτισμένο το Μοναστήρι του Οσίου Εφραίμ του Σύρου. Με θέα την εκπληκτική ομορφιά του Ολύμπου, τα δασωμένα χωριά των Πιερίων, τις καταγάλανες ακτές του Θερμαϊκού, τη Θεσσαλονίκη, αλλά και τη Χαλκιδική και το όρος Άθως στο βάθος, η Μονή αποτελεί τόπο ιερό, τόπο προσκυνήματος, αλλά ταυτόχρονα και έναν επίγειο παράδεισο φυσικής ομορφιάς, αρχιτεκτονικής και καλαισθησίας.

Η Ιερά Μονή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου, στην Κονταριώτισσα Πιερίας, έχει την ιδιαίτερη ευλογία να είναι η μοναδική Μονή στον Ορθόδοξο κόσμο που τιμά τον θαυματουργό τούτο Νηπτικό Πατέρα της Εκκλησίας μας και δέχεται έτσι «αποκλειστικά» τις συχνές θαυματουργικές μυστικές και αθόρυβες ευεργεσίες του. Είναι άπειρα τα θαύματά του στην Μονή του, γι’ αυτό και ιδιαίτερα στην μνήμη του, την 28η Ιανουαρίου, η Μονή κατακλύζεται από προσκυνητές από πολλά μέρη της Ελλάδος και από το εξωτερικό, για να Τον προσκυνήσουν και να Τον παρακαλέσουν, να Τον ευχαριστήσουν και να εναποθέσουν τα τάματά τους. Ιδιαίτερα θαυματουργεί σε παθήσεις των ματιών, διαφόρων όγκων, του λαιμού, αφού και των ψαλτών συμπροστάτης είναι, ως και της ατεκνίας πρεσβευτής και παίδων προστάτης. Αλλά και σε όσους πιστούς επικαλούνται το άγιο όνομά Του, προστρέχει ταχύτατα και τους προσφέρει την ψυχική και σωματική υγεία, την χαρά, την παρηγοριά, την επίλυση των προβλημάτων τους.

Η εφέστιος εικόνα της Μονής είναι η Παναγία η Δακρυρροούσα, από την Ιερά Σκήτη του Προφήτη Ηλία Αγίου Όρους. «Ήταν θέλημα του Θεού ο «οικιστής του Ολύμπου», ο Όσιος Διονύσιος, να ενώσει χρονικά, δώδεκα περίπου αιώνες και να συγγενέψει πνευματικά μ’ έναν άλλον «οικιστήν της ερήμου», τον Όσιο Εφραίμ το Σύρο», αναφέρει η επίσημη ιστοσελίδα της Ιεράς Μονής. Όπως μαρτυρούν οι παλαιότεροι, ο Άγιος  Διονύσιος, στις  περιοδείες  που πραγματοποιούσε στην ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου, πέρασε και από τούτο το χωριό. Ίσως να έκτισε κάποιο μοναστήρι ή εκκλησία προς τιμήν της Αγίας Τριάδος, στην σημερινή τοποθεσία, όπου ευρίσκεται η Μονή, αφού εκατό μέτρα νότια της Μονής, βρέθηκε εικόνα παλαιά της Αγίας Τριάδος και ήδη είναι κτισμένο ένα εξωκκλήσι προς τιμήν της.

Η Μονή, σε εντυπωσιάζει από μακριά ακόμη, καθώς ξεχωρίζει σαν στολίδι στο λόφο, περικυκλωμένη από πράσινη ομορφιά. Η αρχιτεκτονική και η μεγαλοσύνη της διακρίνονται από την επιβλητική της είσοδο. Αλλ’ η εικόνα που αντικρίζεις μόλις μπεις μέσα στη Μονή πραγματικά σε καθηλώνει. Υπάρχουν δύο κτηριακά συγκροτήματα που ενώνονται και σχηματίζουν γωνία. Στο κέντρο της Ανατολικής αυλής του Μοναστηριού, είναι θεμελιωμένο  το Καθολικό, αγιορείτικης αρχιτεκτονικής.  Εγκαινιάσθηκε το 2000, από τον Σεβασμιότατο πρώην Μητροπολίτη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Αγαθόνικο. Είναι αφιερωμένο στην Υπεραγία Θεοτόκο, Ζωοδόχο Πηγή, για να θυμίζει στις μοναχές την πρώτη Γερόντισσα και έφορο της μοναχικής Ζωής, την Παναγία, αλλά και στον προστάτη της Όσιο Εφραίμ, τον «Άγιο των Δακρύων». Το καθολικό συμπληρώνουν δύο Παρεκκλήσια προς τιμήν της Αγίας Αικατερίνης και του Αγίου Πορφυρίου. Υπάρχουν τρία υπέργεια βυζαντινά κατανυκτικά Παρεκκλήσια  της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου και των Αγίων Αποστόλων. Τα κτήρια συμπληρώνουν το Σκευοφυλάκιο, η Γραμματεία, το Ηγουμενείο, το Συνοδικό, η Τραπεζαρία, το Μαγειρείο, το Προσφορείο, το Αρτοποιείο (με τον παραδοσιακό φούρνο) και βεβαίως τα Κελιά των Αδελφών και τα Εργαστήρια της Ιεράς Μονής.

Η Μονή ιδρύθηκε το 1983 ως γυναικείο ιδιωτικό Ησυχαστήριο και δύο χρόνια αργότερα εντάχθηκε επίσημα στην Ιερά Μητρόπολη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος. Κτίσθηκε και συνεχώς ανακαινίζεται, σε ιδιόκτητα χωράφια, που αγόρασαν οι Μοναχές από τους «Βλάχους» της περιοχής. Ήταν ένα τολμηρό εγχείρημα καθώς ο τόπος ήταν άγονος και άνυδρος, με ξεραμένα ανισόπεδα χωράφια. Σήμερα με τις άοκνες προσπάθειες των Μοναχών, ο χώρος έχει μετατραπεί, εκτός από τόπο ιερό και σε έναν επίγειο παράδεισο, φυσικής ομορφιάς.

Καθημερινά, εκτός από την ατομική τους προσευχή και μελέτη, οι Μοναχές ασχολούνται με δεκάδες παραδοσιακά διακονήματα. Βυζαντινή αγιογραφία, ψηφιδωτά, χρυσοκεντητική εκκλησιαστικών ειδών και ιερών εικόνων, ιεροραπτική, κηροπλαστική, μικροτεχνία παραδοσιακών πήλινων αγγείων και άλλων ξυλουργικών χειροτεχνημάτων, κομβοσχοινίων απλών και διακοσμητικών, μερικά εκ των οποίων εκτίθενται στην Έκθεση της Μονής. Επίσης, παρασκευάζουν παραδοσιακά προϊόντα, αρτοσκευάσματα, ζυμαρικά και γλυκίσματα. Ασχολούνται με την ανθοκομική, την δενδροκομία, την κηπουρική, την περιποίηση οικόσιτων ζώων και το ορνιθοτροφείο.

Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει κυρίως και μεγαλοπρεπώς στις 28 Ιανουαρίου, γιορτή του Οσίου Εφραίμ, οπότε και συρρέουν πλήθη προσκυνητών. Επίσης πανηγύρεις και ιερές αγρυπνίες τελούνται την Παρασκευή της Διακαινησίμου της Ζωοδόχου Πηγής, στις 6 Ιουλίου του Οσίου Σισώη, στις 28 Ιουλίου της Αγίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου, στις 8 Σεπτεμβρίου των Γενεθλίων της Παναγίας, στις 24 Σεπτεμβρίου της Αγίας Θέκλης, την 1η Νοεμβρίου του Οσίου Δαβίδ του εν Ευβοία, στις 25 Νοεμβρίου της Αγίας Αικατερίνης και την Λαμπροτρίτη των νεοφανών Μαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης (τηλέφωνο επικοινωνίας: 23510 51591).

Πηγές:
– Ιερά Μονή Οσίου Εφραίμ του Σύρου, Κονταριώτισσα Πιερίας, σε: imociosefraimsyr.gr
– dionolymposguide.gr

kimintenia.wordpress.com