kimintenia

21 Ιανουαρίου

«Πόλις ἔστι που Τραπεζοῡς ὄνομα…
ὅνπερ Εὐγενίου καλοῡσι μάρτυρος»
Προκόπιος, «Περί κτισμάτων»

Ο Άγιος Ευγένιος είναι το καύχημα του Πόντου. Γεννήθηκε στην Τραπεζούντα, εξ ου και το προσωνύμιο «Τραπεζούντιος» που του έχει αποδοθεί και ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Έζησε την εποχή που διοικητής της Καππαδοκίας ήταν ο Λυσίας, ο οποίος ήταν σκληρός διώκτης των χριστιανών και πιστός στην περσική θεότητα του «Μίθρα», που τότε ήταν πολιούχος της Τραπεζούντας. Έτσι, λοιπόν, όσοι πίστευαν στην νέα θρησκεία, τον χριστιανισμό δηλαδή, υφίσταντο φρικτά βασανιστήρια.

Κάτοικοι τότε της Τραπεζούντας, πιστοί στον Λυσία και στη θρησκεία του, κατήγγειλαν τον Άγιο Ευγένιο και τους συναθλητές του, Ουαλεριανό, Κανίδιο και Ακύλα, ότι δίδασκαν και μιλούσαν για τον χριστιανισμό. Αρχικά συνέλαβαν τον Ακύλα, ο οποίος, παραδέχθηκε την πίστη του στον Ιησού Χριστό. Στη συνέχεια προσήγαγαν στον ηγεμόνα και τον Κανίδιο και τον Ουαλεριανό. Οι τρεις τους φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν, ύστερα από υπόδειξη του Λυσία στον οποίο, όταν παρουσιάστηκαν, ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό.

Ο Ευγένιος τότε κατάφερε να ξεφύγει και κρυβόταν σε μια σπηλιά στο δάσος, μέχρις ότου του παρουσιάστηκε ο Χριστός, ο οποίος τον ενθάρρυνε να φανερωθεί και να ομολογήσει την πίστη του. Έτσι κι έγινε. Ο «Τραπεζούντιος» προκαλεί, ουσιαστικά, τη σύλληψή του και οδηγείται ενώπιον του Λυσία, όπου ομολογεί την πίστη του στον τριαδικό Θεό. Όπως ήταν αναμενόμενο βασανίζεται και οδηγείται στην φυλακή.

Οι άγιοι μάρτυρες Ουαλεριανός, Ευγένιος, Κανίδιος και Ακύλας από την Τραπεζούντα

Ο Λυσίας, ωστόσο, προκειμένου να τον πείσει ν’ αλλάξει την θρησκεία του, τον κάλεσε ν’ αποδείξει την πίστη του. Ο Άγιος Ευγένιος οδηγήθηκε τότε σε έναν ειδωλολατρικό ναό, όπου όσο προσευχόταν, τρία ειδωλολατρικά αγάλματα θρυμματίσθηκαν, εντυπωσιάζοντας όσους παρευρίσκονταν στο ναό και κάνοντας πολλούς να πιστεύσουν στη νέα θρησκεία. Ο Λυσίας, όπως ήταν αναμενόμενο, εξοργίστηκε, με αποτέλεσμα να διατάξει να ετοιμαστεί μια κάμινος και να ριχθούν μέσα, τόσο ο Άγιος Ευγένιος, όσο και οι τρεις συναθλητές του. Η φωτιά όμως έσβησε και όταν, λίγες ημέρες αργότερα, οι δήμιοι πήγαν στον τόπο, όπου τους είχαν ρίξει, τους αντίκρισαν σώους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ν’ αλλάξουν πίστη, επηρεασμένοι και εντυπωσιασμένοι από το θαύμα.

Εξοργισμένος, μετά και από αυτό το θαύμα ο Λυσίας, διέταξε τον αποκεφαλισμό του Ουαλεριανού, του Κάνδιδου και του Ακύλα και τη σταύρωση του Ευγένιου. Ως εκ θαύματος πάλι, ο Ευγένιος ελευθερώθηκε και οι πληγές του θεραπεύτηκαν. Οι συγκρατούμενοί του, άφωνοι από το μεγαλείο του θαύματος, προσήλθαν και αυτοί στον χριστιανισμό. Ο Λυσίας απέδωσε αυτό το θαύμα στη μαγεία και διέταξε τον αποκεφαλισμό του Αγίου, ο οποίος πραγματοποιήθηκε την 21η Ιανουαρίου 292 μ.Χ., την ημέρα, δηλαδή, που τιμάται και η μνήμη του.

Το σκήνωμα του μάρτυρα εκλάπη από πιστούς χριστιανούς και ετάφη κοντά στον τόπο του μαρτυρίου του, όπου οι χριστιανοί έχτισαν ναό προς τιμήν του. Στο ναό αυτό, στέφονταν στο εξής οι βασιλείς του Πόντου. Αργότερα οι μεγάλοι Κομνηνοί, οι οποίοι θεώρησαν τον Άγιο Ευγένιο προστάτη τους, θέλοντας να τιμήσουν ακόμη περισσότερο τη μνήμη του, χάραξαν τη μορφή του σε νομίσματα και σε εμβλήματα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.

Ο Άγιος Ευγένιος ήταν ο δεύτερος Επίσκοπος της Τραπεζούντας, μετά τον ιδρυτή της, Απόστολο Ανδρέα. Ο μαρτυρικός θάνατος τόσο του Αγίου Ευγενίου, όσο και των συναθλητών του, είχαν ως αποτέλεσμα τη διάδοση του χριστιανισμού στον Πόντο και ιδιαίτερα στην Τραπεζούντα με ταχύτατο ρυθμό. Ο Άγιος Ευγένιος γρήγορα απέκτησε τη φήμη του «ιατρού και θεραπευτή των σωμάτων και των ψυχών».

Όταν οι Τούρκοι κατέκτησαν την Τραπεζούντα, μετέτρεψαν το ναό του σε τζαμί, όπου ο Μωάμεθ έκανε εκεί, την πρώτη Παρασκευή μετά την κατάληψή της, το πρώτο του ναμάζι (προσευχή των μουσουλμάνων). Αυτός είναι και ο λόγος που το τέμενος πήρε το όνομα «Γενί Τζουμά Τζαμισί», δηλαδή «Τέμενος της νέας Παρασκευής».

Η μνήμη του Αγίου τιμάται στη Μονή του Αγίου Διονυσίου στο Άγιον Όρος από το 1375 μ.Χ. έως και σήμερα, τόσο στις 21 Ιανουαρίου, ημέρα του μαρτυρίου του, όσο και στις 24 Ιουνίου, ημέρα των γενεθλίων του. Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Ευγενίου βρίσκονται στην ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά Βερμίου και στην ιερά Μητρόπολη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης. Ο Άγιος Ευγένιος είναι πολιούχος Άγιος της Τραπεζούντας του Πόντου και της Νέας Τραπεζούντας Πιερίας και προστάτης Άγιος του Ποντιακού Ελληνισμού. Είθε με τις πρεσβείες του προς τον Κύριο να ευλογεί και να αγιάζει την ζωή όλων μας!

Οι ιεροί ναοί Αγίου Ευγενίου Τραπεζούντας και Ρωμανίας στη Μαρώνεια

Απολυτίκιο
Των μαρτύρων το κλέος, του Πόντου το καύχημα, και τον θησαυρόν Τραπεζούντος, τον γενναίον Ευγένιον, τον μέγαν αντιλήπτορα, πιστόν, τον κήρυκα της πίστεων ημών, ταις αγγελικαίς υμνωδίαις ευφημούντες λέγομεν. Δόξαν τω δεδοκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι διά σου πάσιν ιάματα.

Πηγή: trapezounta.gr, lelevose.gr