Ο Χορός της Λαμπρής στην Παλαιά Χώρα της Αίγινας

21 Απριλίου 202521 Απριλίου 2025kimintenia

Η Παλαιά Χώρα ή αλλιώς ο «Μυστράς της Αίγινας» στέκει ερειπωμένη και τυλιγμένη σε μιαν απόκοσμη σιωπή στην ορεινή ενδοχώρα του νησιού, στην αντικρινή πλαγιά πάνω στη διαδρομή που ακολουθεί αμέσως μετά την ιερά Μονή του Αγίου Νεκταρίου. Με τη μοναδική ομορφιά της συνεπαίρνει τον οδοιπόρο που θα περιπλανηθεί στα πέτρινα μονοπάτια της και με κατάνυξη θα διαβεί το χορταριασμένο κατώφλι των αρχαίων εκκλησιών της. Ο οικισμός διαμορφώθηκε στα Μεσαιωνικά χρόνια από τους Αιγινήτες που μετοίκησαν εκεί για να προστατευτούν από τις συχνές επιδρομές των πειρατών. Η παράδοση θέλει τις εκκλησίες της Παλαιάς Χώρας να είναι 365, όσες και οι μέρες του έτους. Ιστορικές μελέτες αναφέρουν ωστόσο ότι στην πραγματικότητα οι εκκλησίες της Παλαιάς Χώρας υπήρξαν περίπου 50. Από αυτές σήμερα μπορούμε να επισκεφτούμε τις 33 που αντέχουν ακόμα στον χρόνο.

Αίγινα

Μία από τις πιο καλοδιατηρημένες εκκλησιές της Παλαιάς Χώρας είναι και εκείνη του Τιμίου Σταυρού, που κάθε χρόνο τη Δευτέρα του Πάσχα δέχεται πλήθος προσκυνητών που συρρέουν στην περιοχή για να γιορτάσουν τον «Χορό της Λαμπρής», μία πάνδημη εκδήλωση με λαογραφικό χαρακτήρα, που διοργανώνει ο Μορφωτικός Σύλλογος Αίγινας «Ο Καποδίστριας» για την αναβίωση του παλαιού αντίστοιχου εθίμου που εορταζόταν στην ίδια θέση το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, αμέσως μετά το πέρας της ακολουθίας της «Αγάπης».

Το Πάσχα ήταν ανέκαθεν η μεγαλύτερη αργία για τους Αιγινήτες σύμφωνα με την παράδοση του νησιού, αλλά και οι ημέρες που ακολουθούσαν. Η πλατεία στην εκκλησία του Σταύρου ήταν πάντοτε τόπος κοινωνικών εκδηλώσεων, διασκέδασης, αλλά και σημείο από όπου ξεκινούσε η εκδήλωση της αγάπης των νέων του νησιού που ήθελαν να παντρευτούν.

Σύμφωνα με τα σωζόμενα λαογραφικά στοιχεία στην Παλαιά Χώρα το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα γίνονταν δύο χοροί: ο Μικρός και ο Μεγάλος Χορός της Λαμπρής. Ο Μικρός Χορός γινόταν στην Πλάστα, μια μικρή πλακόστρωτη πλατεία μπροστά από την Παναγία την Πορίτισσα (ή Φορίτισσα). Σε αυτόν οι νέοι του νησιού μπορούσαν να αποκαλύψουν τον έρωτά τους και την αγάπη τους για την κοπέλα που ήθελαν ως σύζυγό τους. Κατά τη διάρκεια του χορού ο νέος έριχνε το μαντήλι του στα πόδια της κοπέλας που αγαπούσε. Η φανέρωση αυτή των αισθημάτων ήταν ένα καθοριστικό σημάδι που ξεκινούσε την επικοινωνία των δύο οικογενειών, ώστε να έρθει ο γάμος των δύο νέων, αφού την εποχή εκείνη ήταν μεγάλη προσβολή για μία κοπέλα να χορέψει με έναν νέο, αν δεν ήταν σύζυγός της. Ειδικά οι ναυτικοί που είχαν γυρίσει από ταξίδι και αναμενόταν να ξαναφύγουν άμεσα για πολύ καιρό από το νησί, ζητούσαν από τη μνηστή τους να χορέψουν μπροστά σε όλο το χωριό. Ύστερα από αυτό οι γονείς των νέων θεωρούσαν υποχρέωσή τους να τους παντρέψουν.

Μετά το τέλος του Μικρού Χορού ξεκινούσε ο Μεγάλος που είχε πιο μαζική συμμετοχή. Τον «Χορό της Λαμπρής» ευλογούσε ο ιερέας που έψαλε το «Χριστός Ανέστη» από το εκκλησάκι του Σταυρού. Έπειτα, ένας τραγουδιστής με το ντέφι άρχιζε το τραγούδι, σηματοδοτώντας την έναρξη του χορού. Οι κάτοικοι που είχαν συγκεντρωθεί στην Παλαιά Χώρα δημιουργούσαν έναν μεγάλο κύκλο, χορεύοντας επί ώρες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι υπήρχε μια διάταξη με την οποία χόρευαν όσοι το επιθυμούσαν. Ο σκοπός αυτής της διάταξης ήταν οι νέοι και ανύπαντροι να χορεύουν μαζί, όπως οι γεροντότεροι ή εκείνοι που ήταν παντρεμένοι. Αλλά και τα τραγούδια που έλεγαν σε αυτόν το χορό είχαν και αυτά σχέση με την αγάπη δημιουργώντας τις προϋποθέσεις, ώστε ο νέος να μπορέσει να παρουσιάσει ποια νέα επιθυμούσε για γυναίκα του.

Οι Αιγινήτες, θρήσκοι και γλεντζέδες, κρατούσαν μεγάλη αργία για τον εορτασμό του Πάσχα καθώς ο «Χορός της Λαμπρής» διαρκούσε τρεις ολόκληρες ημέρες, ενώ αργία ήταν και οι τρεις επόμενες Πέμπτες. Σύμφωνα με την παράδοση: «Μεγάλοι, μικροί, άνδρες γυναίκες, τραγουδούσαν, χόρευαν και χαίρονταν την ημέρα», ενώ σχετικό με τον «Χορό της Λαμπρής» είναι και το ακόλουθο δίστιχο που σώζεται ως τις μέρες μας:

«Της παλιά Xώρας ο χορός ήταν γλυκός σαν μέλι
γιατί τον εχορεύανε κορίτσια σαν αγγέλοι»

Παλαιά Χώρα Αίγινας

Σήμερα, προκειμένου να μη χαθεί το έθιμο του «Χορού της Λαμπρής» στη λήθη του χρόνου, ο Μορφωτικός Σύλλογος Αίγινας «Ο Καποδίστριας» αναβιώνει κάθε χρόνο τον εορτασμό του τη Δευτέρα του Πάσχα, στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Σταυρού στην Παλαιά Χώρα της Αίγινας. Ο εορτασμός ξεκινάει με ένα γενικό κάλεσμα για συμμετοχή που απευθύνει ο Σύλλογος προς όλους τους κατοίκους, τους παραθεριστές και τους επισκέπτες του νησιού και με τη φροντίδα και την προετοιμασία του χώρου. Η εκδήλωση διακρίνεται για το κέφι που επικρατεί με το γλέντι να κρατεί ως αργά με πολύ χορό, τραγούδι, τις παρέες που σμίγουν μέσα στην ομορφιά της εξοχής και στην Αναστάσιμη χαρά, ενώ την εορταστική ατμόσφαιρα συμπληρώνουν τα άφθονα σουβλάκια που ψήνονται και η κρασοκατάνυξη! Μια εμπειρία μοναδική που θα σας μείνει αξέχαστη, όπως μόνο η Αίγινα μπορεί να το κάνει!