kimintenia

11 Δεκεμβρίου – Παγκόσμια Ημέρα Βουνού

Η 11η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως «Διεθνής Ημέρα Βουνού» από τα Ηνωμένα Έθνη, το 2003, προκειμένου ν’ αναδείξουν τον ζωτικό ρόλο των ορεινών οικοσυστημάτων στη ζωή των ανθρώπων και να υπενθυμίσουν στη διεθνή κοινότητα την ευθύνη για τη διατήρησή τους. Τα βουνά καλύπτουν το 1/5 της ξηράς στη γη, αποτελούν έναν από τους πλέον καθοριστικούς παράγοντες του παγκόσμιου κλίματος και του κύκλου του νερού, συνιστούν κατ’ εξοχήν τόπους ανάπτυξης των ειδών της βλάστησης και της πανίδας, φιλοξενούν πολλούς από τους σημαντικότερους οικοτόπους της γης, δημιουργούν τοπία και σχηματισμούς μοναδικής ομορφιάς και παρέχουν ζωή και απασχόληση τουλάχιστον στο 1/10 του παγκόσμιου πληθυσμού. Στις μέρες μας, η δασική αποψίλωση, η συστηματική αλλοίωση της μορφής, του αναγλύφου και των τοπίων των βουνών από τις εκτεταμένες ανθρώπινες επεμβάσεις και η εντεινόμενη ορεινή υποβάθμιση οδηγούν στην απώλεια της βιοποικιλότητας και της οικολογικής ισορροπίας επηρεάζοντας δραματικά τη ζωή και το μέλλον ολόκληρου του πλανήτη.

Στο αγαπημένο του βουνό, τον Ταΰγετο, απευθύνεται ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος. Και για άλλη μια φορά μας καλεί να τον ακολουθήσουμε και ν’ αναρριχηθούμε μαζί του στην ψηλή κορφή του. Εκεί πάνω, αποτυπώνεται όλη του η ζωή. Μια ζωή σφραγισμένη από βαθύτατο ήθος, απλότητα, ευαισθησία και αγάπη για τον άνθρωπο. Ο Ταΰγετος, το γενέθλιο βουνό ή το κατ’ εξοχήν βουνό, με το οποίο όλοι γνωρίζουμε πόσο δεμένος ήταν ο ποιητής. Σε μιαν άλλη από τις πολλές συνομιλίες του μαζί του, του απευθύνει τους εξής στίχους του:

Είχα ανάγκη να υπάρχεις. Να βρω
Ν’ ακουμπήσω κάπου τη λύπη μου.
Σε καιρούς όπου όλα, πρόσωπα,
αισθήματα, ιδέες, ήταν ρευστά,
χρειαζόμουν μια πέτρα στερεή
ν’ ακουμπώ το χαρτί μου.

Και σε άλλο σημείο του λέει, πάλι μεταφορικά:

Έτσι μου στάθηκε ο Ταΰγετος:
Όπως, ο κόρφος της μητέρας μου.
Με πότισε γαλάζιο, αψύ αίμα, ήλιο και πράσινο
ως να μου δέσει την ψυχή όπως την πέτρα του
ως να χαράξει στην καρδιά μου τις βαθιές χαράδρες του
να σχηματίσει μες στη ζωή μου δώδεκα κορφές
να βγαίνω απάνω με μοναδικό μου όνειρο τον ήλιο.
Με δίψα μου μοναδική τον ήλιο.
Δίψα βαθιά σαν ωκεανός,
ψηλότερη κι απ το φεγγάρι.
Δίψα που να την λυπηθεί ο Θεός!

Με μιαν ωραία μεταφορά αναφέρεται και στις κυματιστές ή δαντελένιες κορυφογραμμές του βουνού:

Είδες άδειο τον ουρανό, ανηφόρισες
κ’ ιχνογράφησες τα βουνά. Οι γραμμές του,
μου θυμίζουν το χέρι σου. Ένα χέρι απλωμένο
που επιπλέει στο φως, κυματίζοντας
την άκρη της πένας σου.
(«Τα βουνά», Β’,138)

Το βουνό, με τη χλωρίδα του, την πανίδα του, τα νερά του, αλλά κυρίως το ύψος του, είναι το σύνηθες σκηνικό, όπου η θέαση του ποιητή απλώνεται σε όλον τον κόσμο, στο σύμπαν, στο στερέωμα ή στο άπειρο. Η κριτική μίλησε ήδη για «μια συμπαντική θεώρηση», για ένα «πανεποπτικό αντίκρυσμα του κόσμου». Χαρακτηριστικοί, εν προκειμένω, είναι και οι τίτλοι κάποιων ποιημάτων ή συλλογών ποιημάτων. Η θέαση του ποιητή είναι εξίσου «μακροσκοπική» και «μικροσκοπική», αγκαλιάζει το σύμπαν τόσο ως μακρόκοσμο όσο και ως μικρόκοσμο.

Ιδού τι λέει σχετικά ο ίδιος ο ποιητής, σε ένα απόσπασμα από την ομιλία του κατά την τελετή της αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών: «Πέρα από τον κόσμο αυτόν με τα απάνθρωπα δρώμενά του, υπάρχει και ο κόσμος του φυσικού μας περιβάλλοντος με την πανσπερμία των έμβιων όντων του και την πολυποικιλία των φαινομένων του, που συναποτελούν και εκφράζουν το βάθος και τη σοφία αυτής της δημιουργίας. Η φύση είναι κι αυτή ένας δάσκαλος. Και μπορώ να ειπώ πως αυτή υπήρξε ο καλύτερος δάσκαλός μου. … Με έμαθε ν’ αγαπώ τη ζωή στο σύνολό της. Μου είπε πολλά και της είπα πολλά. Με έμαθε να βλέπω πέρα από τις επιφάνειες. Να γίνω ένας θρησκευόμενός της. Ν’ αντιληφθώ πως και το ματάκι ενός μικρού πουλιού ακόμη, με το φωτεινό του αχανές, είναι μια πόρτα που μας εισάγει στο βάθος του κόσμου. Χώρισα τη ζωή σε δύο πόλους. Στο ιερό το βεβηλωμένο ανθρώπινο πρόσωπο και στην εκπληκτική φυσική τελειότητα και ομορφιά και μίλησα εξίσου και στα δύο με την ίδια αφοσίωση. Δεν εγνώρισα τη φύση μέσ’ απ’ τον άνθρωπο, αλλά τον άνθρωπο μέσ’ απ’ τη φύση. Δεν ξέρω αν διαφορετικά θα είχα ονειρευτεί και απαιτήσει να έχει και ο άνθρωπος την τελειότητα ενός λουλουδιού».

Πηγές: culturebook.gr, sansimera.gr