Σύναξη του Αγίου Αρχαγγέλου Γαβριήλ

26 Μαρτίου 2023kimintenia

26 Μαρτίου

«Τὸν σὴν ἀπαγγείλαντα σάρκωσιν Νόα,
Τιμῇ πρεπούσῃ πᾶσα σάρξ τιμᾷ, Λόγε.
Εἰκάδι ἀμ’ ὕμνους Γαβριὴλ κτίσιν ἕκτῃ ἐγείρει»

Το όνομα Γαβριήλ σημαίνει «άνθρωπος του Θεού». Στην Αγία Γραφή, τον Αρχάγγελο Γαβριήλ τον συναντάμε μία φορά στην Παλαιά Διαθήκη και δύο φορές στην Καινή. Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται να εξηγεί στον προφήτη Δανιήλ το όραμα του κριού και του τράγου (Δανιήλ, η’ 15 επ.), οπότε παρουσιάζεται μπροστά του κάποιος άνθρωπος, που είναι ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, και του εξηγεί ότι το κριάρι με τα δύο κέρατα σήμαινε τους βασιλείς της Μηδίας και της Περσίας, ο δε τριχωτός τράγος, τον βασιλιά της Ελλάδας. Επίσης αναφέρεται να εξηγεί και τη σημασία της προφητείας του Ιερεμία περί των 70 ετών (Ιερεμία, κε’,11 και κθ’,10), καθώς και να αναγγέλλει τον χρόνο του ερχομού του Μεσσία στη γη (Δανιήλ θ’,21).

Στην Καινή Διαθήκη, ο αρχάγγελος Γαβριήλ στέλνεται στον Ζαχαρία (Λουκ. Α’ 11-25) και του αναγγέλλει ότι η γυναίκα του Ελισάβετ θα συλλάβει και θα γεννήσει τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ είναι εκείνος που ευαγγελίζεται στην Παρθένο Μαρία την άσπορη σύλληψη και γέννηση του Σωτήρα Χριστού από Αυτήν (Λουκά α’, 26-39). Επίσης ο αρχάγγελος Γαβριήλ είναι Εκείνος που αποστέλλει τους ποιμένες τη νύχτα της γέννησης του Χριστού στη Βηθλεέμ, για να δουν και να προσκυνήσουν τον γεννηθέντα Σωτήρα του κόσμου (Λουκά β’, 8-20).

Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, λεπτομέρεια ολόσωμης εικόνας από τον ιερό ναό Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πανορμίτη, στη Σύμη

Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στη ζωή της Παναγίας μας

Η μορφή του αρχαγγέλου Γαβριήλ είναι στενά δεμένη με ολόκληρη τη ζωή της Παναγίας μας. Κατά την παράδοση, η Αγία Άννα προσευχήθηκε στον Θεό δηλώνοντας πως, αν της χάριζε ένα παιδί θα το αφιέρωνε σε Εκείνον. Λίγες ημέρες μετά, ο αρχάγγελος Γαβριήλ επισκέφθηκε το ζευγάρι των αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης και τους ενημέρωσε πως οι προσευχές τους βρήκαν έλεος παρά του Θεού και το παιδί που θ’ αποκτούσαν θα ήταν φορέας μιας ξεχωριστής αποστολής. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του ζευγαριού, τα λόγια του αγγέλου βγήκαν αληθινά και γέννησαν ένα όμορφο κορίτσι. Της έδωσαν το όνομα «Μαριάμ», το οποίο σημαίνει βασίλισσα, κυρία, αλλά και ελπίδα.

Όταν η Μαριάμ έγινε τριών ετών, οι γονείς της, τήρησαν την υπόσχεσή τους και την οδήγησαν το Ναό, όπου την παρέλαβε ένας ιερέας, ο οποίος δεν ήταν άλλος από τον Προφήτη Ζαχαρία, τον πατέρα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Η Παναγία έζησε επί 12 χρόνια στο Ναό, στα Άγια των Αγίων. Κατά τη διδασκαλία της Εκκλησίας αυτός που της έφερνε καθημερινά ουράνια τροφή ήταν ο ίδιος ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. Όταν ήρθε η ώρα να βγει από τον Ναό, οι ιερείς αποφάσισαν να την δώσουν σε κάποια οικογένεια, δεδομένου πως οι γονείς της είχαν πια φύγει από τη ζωή.

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Τότε, γνωρίζοντες κατά την παράδοση, την ειδική αποστολή της Μαριάμ, βρήκαν έναν μεγάλο σε ηλικία άνδρα, τον Ιωσήφ, ο οποίος ήταν χήρος και πατέρας τριών παιδιών. Τέσσερις μήνες έμεινε κοντά στον Ιωσήφ η Μαριάμ μέχρι να ξεκινήσει πλέον το θεϊκό σχέδιο. Στη Ναζαρέτ, όπου ζούσε, την επισκέφθηκε ξανά ο Γαβριήλ, οπότε της απηύθυνε το ιστορικό: «Χαίρε κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου». Τότε έμαθε και η ίδια ποια ήταν η αποστολή της, την οποία αποδέχτηκε με χαρά. Λίγους μήνες αργότερα ο Ιησούς γεννήθηκε και η μητέρα του ήταν πάντοτε κοντά του, ακόμη και την στιγμή της Σταύρωσης.

Από το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων γνωρίζουμε ότι η Παναγία παρέμεινε κοντά τους μέχρι την ημέρα της Πεντηκοστής. Η τελευταία συνάντησή Της με τον αρχάγγελο που την συντρόφευε από τα τρία της χρόνια, έγινε τρεις μέρες πριν την κοίμησή Της. Τότε ο Γαβριήλ την ενημέρωσε ότι πλέον ήρθε η ώρα, δίνοντάς της μεγάλη χαρά, αφού θα έβλεπε ξανά το παιδί Της. Η παράδοση αναφέρει ότι την τρίτη ήμερα από την εμφάνιση του αγγέλου, λίγο πριν κοιμηθεί η Θεοτόκος, οι Απόστολοι δεν ήταν όλοι στα Ιεροσόλυμα, αλλά διασκορπισμένοι σε μακρινούς τόπους, όπου εκήρυτταν το Ευαγγέλιο. Τότε, ξαφνικά νεφέλη τους άρπαξε και τους έφερε όλους μπροστά στο κρεβάτι, όπου ήταν ξαπλωμένη η Θεοτόκος και περίμενε την κοίμηση Της. Μαζί δε με τους Αποστόλους ήλθε και ο Άγιος Διονύσιος ο Aρεοπαγίτης, ο Άγιος Ιερόθεος ο Αθηναίος, ο διδάσκαλος του αγίου Διονυσίου, ο Απόστολος Τιμόθεος και άλλοι.

Εορτές του Αρχαγγέλου Γαβριήλ

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τον Αρχάγγελο Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου, μαζί με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ και με τρεις ακόμα Συνάξεις, στις 26 Μαρτίου, την επαύριο της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στις 11 Ιουνίου και στις 13 Ιουλίου. Τις ημέρες αυτές εορτάζουν όσοι φέρουν τα ονόματα Γαβριήλ, Γαβριηλία και Γαβριέλλα.

Συγκεκριμένα, η Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ της 26ης Μαρτίου εορτάζεται την επαύριο της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, οπότε η Ορθόδοξη Εκκλησία καλεί τους πιστούς σε συγκέντρωση στις εκκλησίες (Σύναξη) για να τιμήσουν τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, που αποκάλυψε στον προφήτη Δανιήλ την έλευση του Μεσσία και στην Υπεραγία Θεοτόκο ότι θα γεννήσει τον Υιό του Θεού. Ακολούθως, κατά τη Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ (11 Ιουνίου) τιμάται στο Άγιον Όρος η διδαχή από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ του ύμνου «Άξιον Εστί» προς την Παναγία. Η Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ της 13ης Ιουλίου αφορά ένα θαύμα του Αρχάγγελου Γαβριήλ που έγινε σε κάποιο ναό αφιερωμένο σ’ Εκείνον άγνωστο πού και πότε.

α. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, ψηφιδωτή παράσταση από τον περίφημο διάκοσμο του ιερού ναού της Παναγίας της Μαρτοράνα, στο Παλέρμο της Σικελίας (12ος αι. μ.Χ.), β. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, τοιχογραφία από την ιερά Μονή Ντετσάνι, Ρουμανία, γ. Αρχάγγελος Γαβριήλ, εικόνα από τον ιερό ναό Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πανορμίτη, στη Σύμη

Ἀπολυτίκιον (Ἦχος δ’)
Τῶν οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγε, δυσωποῦμέν σε ἀεί ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵνα ταῖς σαῖς δεήσεσι τειχίσῃς ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγων τῆς ἀῢλου σου δόξης, φρουρῶν ἡμᾶς προσπίπτοντας ἐκτενῶς καί βοῶντας· Ἐκ τῶν κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχης τῶν ἄνω Δυνάμεων.

Έτερον Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα) (Ἦχος δ’ – Ὃ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῶ)
Φερωνυμία καταλλήλω ἐμπρέπων, καθυπουργεῖς ἐν τὴ τοῦ Λόγου σαρκώσει, ὡς στρατηγοὶ τῶν Ἀσωμάτων τάξεων ὅθεν εὐηγγέλισαι, τὴ Παρθένω Μαρία, χαῖρε προσφωνῶν αὐτή, τὸν Θεὸν γὰρ συλλήψη, ὂν ἐκδυσώπει σώζεσθαι ἠμᾶς, τοὺς σὲ ὑμνοῦντας, Γαβριὴλ Ἀρχάγγελε.

Κοντάκιον (Ἦχος δ’)
Ἀρχιστράτηγε Θεοῦ λειτουργέ θείας δόξης, τῶν ἀνθρώπων ὁδηγέ καὶ ἀρχηγέ Ἀσωμάτων, τὸ συμφέρον ἡμῖν πρέσβευε, καὶ τὸ μέγα ἔλεος, ὡς τῶν Ἀσωμάτων Ἀρχιστράτηγος.

Κάθισμα (Ἦχος α’ – Τὸν τάφον σου Σωτὴρ)
Ὁ μέγας Γαβριήλ, Ἀρχηγὸς τῶν Ἀγγέλων, δεικνύμενος ἀεί, σὺν αὐτοῖς ἀνακράζει, τὸ θεῖον μελῴδημα, τῇ Τριάδι γηθόμενος. Τοῦτον ἅπαντες, μεγαλοφώνως ἐν πίστει, ἀνυμνήσωμεν, καὶ καθαρᾷ διανοίᾳ, αἰσίως δοξάσωμεν.