Το Γενέσιον της Θεοτόκου

† Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης

Σπάνια παλαιά εικόνα της Παναγίας σε παιδική ηλικία

Εορτή παγκόσμιας χαράς εορτάζει η Εκκλησία μας, τη Γέννηση της Κυρίας Θεοτόκου. Και κάπου, σε ένα από τα ωραία τροπάρια της εορτής, την αποκαλεί «ρίζα του γένους ημών» (β’ κανόνας εορτής, θ’ ωδή). Και όντως η Παναγία μας είναι η νέα ρίζα, η οποία μέσα σ’ ένα άγονο κόσμο, σ’ ένα στείρο κόσμο, σ’ ένα πνευματικά νεκρό κόσμο μπόρεσε να μας φέρει το άνθος της ζωής, τον Σωτήρα Χριστό. Χωρίς αυτή τη νέα ρίζα η ανθρωπότητα δεν θα μπορούσε να έχει τον γλυκύτατο καρπό, τον Σωτήρα Χριστό. Και γι’ αυτό η Γέννησή της, ως αρχή της αναπλάσεως του ανθρώπινου γένους, είναι υπόθεση παγκόσμιας χαράς.

Οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα με τη μικρή Θεοτόκο

Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι, για να υπάρξει αυτή η παγκόσμια χαρά, συνετέλεσαν δύο απλές και ταπεινές ψυχές. Ο Άγιος Ιωακείμ και η Αγία Άννα. Λάτρευαν τον Θεό μυστικά στην καρδιά τους. Άφηναν τον πόνο τους για την ατεκνία τους με εμπιστοσύνη και προσευχή ενώπιον του Θεού. Και από εκείνη τη λατρεία του Θεού, την εμπιστοσύνη στον Θεό, την ανάθεση της ζωής τους στον Θεό, την καθαρότητα της καρδιάς τους, την απλότητά τους και την ταπείνωσή τους, έγινε το μέγα θαύμα. Από τους πρώην στείρους γονείς να προέλθει η λύση της ανθρώπινης στειρότητας. «Όπου Θεός βούλεται, νικάται φύσεως τάξις». Δεν έλυσαν τη στειρότητα της ανθρώπινης φύσης ούτε οι φιλόσοφοι ούτε οι πολιτικοί ούτε οι άλλοι διάσημοι ηγέτες της ανθρωπότητας. Την έλυσαν δύο απλές και ταπεινές ψυχές, ο Ιωακείμ και η Άννα.

Η εικόνα από το Προσκυνητάριο της Γεννήσεως της Θεοτόκου
στον ιερό ναό Παναγίας Παντανάσσης Πατρών

Και σκέπτεται κανείς, τι μεγάλα πράγματα μπορούν να συμβούν από απλούς και ταπεινούς ανθρώπους. Ο κόσμος δεν τους εκτιμά, διότι δεν έχει κριτήρια να εκτιμήσει τέτοιου είδους πνευματικά κατορθώματα. Τους αγνοεί πολλές φορές ή και τους περιφρονεί. Όταν όμως οι ψυχές δίνονται στον Θεό, όταν αγιάζονται και καθαρίζονται και προσεύχονται και ζουν για τον Θεό, τότε ο Θεός μπορεί από αυτές τις απλές και ταπεινές ψυχές να βγάλει κάτι πολύ μεγάλο για όλο τον κόσμο, όπως συνέβη με τον άγιο Ιωακείμ και την αγία Άννα. Δεν γνώριζαν ο άγιος Ιωακείμ και η αγία Άννα τι καρπό θα είχε η ταπείνωσή τους, η αγία συζυγία τους, ο σεμνός γάμος τους, η υπακοή τους στον Θεό, ο πόθος τους και η πίστη τους προς τον Θεό. Αλλ’ όμως από αυτές τις περιπτώσεις ο Θεός βγάζει μεγάλα έργα, όπως είπα, για όλο τον κόσμο.

Με τις πρεσβείες Της λοιπόν και τον δικό μας αγώνα, ας ακολουθήσουμε τα ίχνη Της και ας έχουμε την ελπίδα ότι, αν έτσι και εμείς αγωνισθούμε, δεν θα μείνουμε στείροι και άγονοι.

1988

* Από το βιβλίο: Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, «Ομιλίες σε ακίνητες Δεσποτικές και Θεομητορικές Εορτές», εκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2015, σελ. 165 (απόσπασμα).

Η Γέννηση της Υπεραγίας Θεοτόκου

Το σπίτι όπου γεννήθηκε η Παναγία μας

Η Υπεραγία Θεοτόκος γεννήθηκε στα Ιεροσόλυμα, από τους Αγίους Θεοπάτορες Ιωακείμ και Άννα που κατάγονταν από το βασιλικό γένος του Δαυίδ. Σήμερα, το προσκύνημα της ιεράς Μονής Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, στα Ιεροσόλυμα, που ανήκει στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, λέγεται πως είναι το σπίτι όπου γεννήθηκε η Παναγία μας.

Ἀπολυτίκιον τῆς Ἑορτῆς (Ἦχος δ’)
Ἡ γέννησίς σου Θεοτόκε, χαρὰν ἐμήνυσε πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ· ἐκ σοῦ γὰρ ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ λύσας τὴν κατάραν, ἔδωκε τὴν εὐλογίαν· καὶ καταργήσας τὸν θάνατον, ἐδωρήσατο ἡμῖν ζωὴν τὴν αἰώνιον.

Ἰδιόμελα
Ἦχος πλ. β’ Στεφάνου Ἁγιοπολίτου
Σήμερον τῆς παγκοσμίου χαρᾶς τὰ προοίμια· σήμερον ἔπνευσαν αὖραι, σωτηρίας προάγγελοι· ἡ τῆς φύσεως ἡμῶν διαλέλυται στείρωσις· ἡ γὰρ στεῖρα μήτηρ δείκνυται, τῆς παρθενευούσης μετὰ τόκον τοῦ κτίσαντος, ἐξ ἧς τὸ ἀλλότριον οἰκειοῦται ὁ φύσει Θεός, καὶ τοῖς πλανηθεῖσι διὰ σαρκὸς σωτηρίαν ἀπεργάζεται, Χριστὸς ὁ φιλάνθρωπος, καὶ λυτρωτὴς τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Εἰς τὸν Στίχον, Στιχηρά. Ἰδιόμελα
Ἦχος δ’ Γερμανοῦ Πατριάρχου
Ἡ παγκόσμιος χαρά, ἐκ τῶν δικαίων ἀνέτειλεν ἡμῖν, ἐξ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης, ἡ πανύμνητος Παρθένος· ἥτις δι᾿ ὑπερβολὴν ἀγαθότητος, ναὸς Θεοῦ ἔμψυχος γίνεται, καὶ μόνη κατὰ ἀλήθειαν, Θεοτόκος γνωρίζεται. Αὐτῆς ταῖς ἱκεσίαις Χριστὲ ὁ Θεός, τῷ κόσμῳ τὴν εἰρήνην κατάπεμψον, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος.

Δόξα… Καὶ νῦν… Ἰδιόμελον τῆς Θεοτόκου
Ἦχος πλ. β’ Σεργίου
Σήμερον, ὁ τοῖς νοεροῖς θρόνοις ἐπαναπαυόμενος Θεός, θρόνον ἅγιον ἐπὶ γῆς ἑαυτῷ προητοίμασεν, ὁ στερεώσας ἐν σοφίᾳ τοὺς οὐρανούς, οὐρανὸν ἔμψυχον, ἐν φιλανθρωπίᾳ κατεσκεύασεν· ἐξ ἀκάρπου γὰρ ῥίζης φυτὸν ζωηφόρον, ἐβλάστησεν ἡμῖν τὴν Μητέρα αὐτοῦ, ὁ τῶν θαυμασίων Θεός, καὶ τῶν ἀνελπίστων ἐλπίς, Κύριε δόξα σοι.

Ἅγιος Ἀνδρέας τῆς Κρήτης (Ἦχος πλ. α’. Χαίροις ἀσκητικῶν ἀληθῶς)
Χαίροις μετὰ Θεὸν ἡ Θεὸς τὰ δευτερεῖα τῆς Τριάδος ἡ ἔχουσα. Ἀμέσως δεχομένη τῶν ἐκ Θεοῦ δωρεῶν τὸ πλήρωμα ὅλον καὶ εἰς ἅπαντας, ἀγγέλους ἀνθρώπους τε, τοῦτο διαπορθμεύουσα. Πατρὸς ἡ νύμφη, τοῦ Υἱοῦ μήτηρ ἄσπιλος, καὶ τοῦ Πνεύματος Ναὸς ἅγιος πάμφωτος. Τέλος τὸ σκοπιμώτατον, καὶ ὕστατον Πάναγνε Δημιουργίας ἁπάσης δι’ ἣν ὁ κόσμος ἐγένετο καὶ Σοῦ τῇ γεννήσει ἡ αἰώνιος τοῦ Κτίστου Βουλὴ πεπλήρωται.