Ημέρα μνήμης η σημερινή αλλά και περισυλλογής και προβληματισμού για την πορεία του πολιτικού βίου στη χώρα μας στα χρόνια που ακολούθησαν την πτώση του επτάχρονου δικτατορικού καθεστώτος των Συνταγματαρχών και την αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος, στην εποχή που συνηθίζουμε να αποκαλούμαι με τον όρο «Μεταπολίτευση» έως και σήμερα.

Ο Αλέξανδρος (Αλέκος) Παναγούλης (2 Ιουλίου 1939 – 1 Μαΐου 1976) υπήρξε πολιτικός και ποιητής. Δραστηριοποιήθηκε στον αγώνα κατά της Δικτατορίας της Χούντας των Συνταγματαρχών (1967-1974). Έγινε παγκόσμια γνωστός, ιδιαίτερα για την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου, στις 13 Αυγούστου 1968, αλλά και για την αντοχή του στα βασανιστήρια που ακολούθησαν τη σύλληψη και τη φυλάκισή του. Στη μεταπολίτευση εξελέγη βουλευτής με την Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.).

Φοιτητές στην ταράτσα της Νομικής (Φεβρουάριος 1973)

Στις 21 Φεβρουαρίου 1973, 4.000 φοιτητές προχωρούν σε κατάληψη του κτηρίου της Νομικής Σχολής Αθηνών. Με πανό, συνθήματα και χειρόγραφα φυλλάδια που ρίχνουν από τα παράθυρα και την ταράτσα καλούν τους πολίτες της Αθήνας να σταθούν δίπλα τους και ν’ αγωνιστούν για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Είναι η πρώτη μεγάλη συλλογική πράξη αντίστασης στη χούντα από το φοιτητικό κίνημα

Η κατάληψη της Νομικής ήταν η πρώτη μαζική αντιπαράθεση του αντιδικτατορικού κινήματος με τη δικτατορία και αποτέλεσε ορόσημο, την κρισιμότερη ίσως καμπή για το φοιτητικό κίνημα που, μετά τα γεγονότα της Νομικής, μαζικοποιήθηκε με πολύ γοργούς ρυθμούς και οδήγησε στα γεγονότα του Νοέμβρη στο Πολυτεχνείο. Αφύπνισε συνειδήσεις, κινητοποίησε την κοινωνία, ενέπνευσε αισιοδοξία για τη δυνατότητα ανατροπής, ήταν με άλλα λόγια καθοριστική για τη δημιουργία των προϋποθέσεων της λαϊκής εξέγερσης που ακολούθησε.

Ο «Ανδρέας» είναι ένα τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη, που γράφτηκε για τον αγωνιστή Ανδρέα Λεντάκη (1935-1997), ο οποίος κατά τη διάρκεια της επταετίας κρατήθηκε στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών και βασανίστηκε φρικτά στην ταράτσα του κτηρίου της οδού Μπουμπουλίνας 18. Όντας κρατούμενος κατήγγειλε τη βαναυσότητα της χούντας στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, ενώ η περίπτωσή του έγινε θέμα συζήτησης και στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Η δράση, οι αγώνες του και η αντοχή του ενέπνευσαν στον συγκρατούμενό του, στο διπλανό κελί, Μίκη Θεοδωράκη, μερικά από τα ωραιότερα επαναστατικά τραγούδια του.

Το καθεστώς, που έμεινε γνωστό ως «Δικτατορία των Συνταγματαρχών» ή ως «Χούντα* των Συνταγματαρχών» ή «Επταετία», προχώρησε από τις πρώτες ώρες της 21ης Απριλίου 1967 σε κήρυξη στρατιωτικού νόμου για αόριστο χρονικό διάστημα, καθώς επίσης και σε απαγόρευση κάθε πολιτικής δραστηριότητας και στην καθιέρωση αυστηρής λογοκρισίας. Κάθε άρθρο εφημερίδας, κάθε έργο τέχνης, έπρεπε να έχει την έγκριση των αξιωματικών της αρμόδιας επιτροπής που έδρευε στο Υπουργείο Τύπου, επί της οδού Ζαλοκώστα.

Η Μελίνα Μερκούρη στην ταινία «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται»
(1956), βασισμένη στο ομότιτλο έργο του Νίκου Καζαντζάκη

– «Έχετε κάποια εμμονή;»
– «Τη χώρα μου!»

Μελίνα Μερκούρη