
Θράκη
Από το Κάραγατς στην Ορεστιάδα (Έρνεστ Χέμινγουεϊ)

Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ το 1922, στη φωτογραφία του διαβατηρίου του
με το οποίο ταξίδεψε στη Θράκη (torontoist.com)
6 Απριλίου – Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού
«Είναι οι τελευταίοι από τη δόξα που ήταν κάποτε η Ελλάδα. Αυτό είναι το τέλος της δεύτερής τους πολιορκίας της Τροίας. Ποιος θα θρέψη τόσο πληθυσμό; Μην ξεχνάτε τους Έλληνες!…». Οι ανταποκρίσεις του Έρνεστ Χέμινγουεϊ από την Ανατολική Θράκη, το 1922, έχουν μείνει ιστορικές. Ήρθε στην Κωνσταντινούπολη ως απεσταλμένος της εφημερίδας Toronto Star Weekly, που κάλυπτε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο και, μέσω των ανταποκρίσεών του, το ευρύ κοινό της εποχής γνώρισε τη Μικρασιατική Καταστροφή. Υπήρξε παρών στην ανταλλαγή των πληθυσμών στη Θράκη, που ακολούθησε τη Συνθήκη των Μουδανιών, μιας επιλογής που καθόρισε τη μοίρα και την ιστορία του νεότερου Ελληνισμού…
ΣυνέχειαΤο κουρμπάνι του Αγίου Αθανασίου στη Δράμα

Πάνω από εκατό χρόνια ιστορίας μετράει πλέον το «κουρμπάνι», μια παραδοσιακή γιορτή, ένα έθιμο, που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την ανατολική Θράκη και αναβιώνει αδιάλειπτα, κάθε χρόνο, στο Καλαμπάκι της Δράμας, ανήμερα της εορτής του Αγίου Αθανασίου, σε μια προσπάθεια των νεότερων να κρατηθούν ζωντανές οι μνήμες του παρελθόντος.
ΣυνέχειαΚρεατόπιτα Θράκης με πράσα και μπαχαρικά

Δεν έχουν τέλος τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στην Ελλάδα, Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Ένα ιδιαίτερο γευστικό έθιμο των χωριών της Θράκης συνδέεται με τη γεύση. Πρόκειται για την εβρίτικη «αλμυρή βασιλόπιτα», που μεταξύ των φύλλων της έκρυβε, εκτός από το παραδοσιακό φλουρί, καρπούς, ξυλάκια ή άλλα υλικά της φύσης με διαφορετικούς συμβολισμούς -άλλο σχετιζόταν με την καλή υγεία, άλλο με την καλή σοδειά, άλλο με το μοίρασμα των αγροτικών εργασιών κατά το νέος έτος. Εδώ παραθέτουμε μια φανταστική συνταγή κρεατόπιτας από την Ανατολική Θράκη, που σήμερα ανήκει στην Τουρκία. Την έφτιαχναν την Πρωτοχρονιά και της έβαζαν κανονικά το φλουρί μέσα είτε κατά την προετοιμασία είτε κατά την κοπή. Η πίτα κοβόταν και σερβιριζόταν σε πιάτα, το φλουρί (αν δεν είχε μπει στην προετοιμασία) έμπαινε σε ένα ψημένο κομμάτι, τα πιάτα μπερδεύονταν μεταξύ τους από την οικοδέσποινα και κάθε παρευρισκόμενος διάλεγε το δικό του ελπίζοντας να είναι ο τυχερός.
ΣυνέχειαΚρυστάλλινη Ορεστιάδα και λευκό Χειμώνιο
Επιμέλεια: Σοφία Ε. Παυλάκη, Νομικός

Ανάμεσα στα νερά του Έβρου, του Τούντζα και του Άρδα, ο βίαιος ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού της Αδριανούπολης και η παραχώρηση του Κάραγατς το 1923, είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της Νέας Ορεστιάδας, της νεώτερης πολιτείας της χώρας μας. Αντίστοιχα, οι τουρκικές πιέσεις και ωμότητες σε βάρος του χριστιανικού στοιχείου στο Μεγάλο και Μικρό Ζαλούφι της Ανατολικής Θράκης οδήγησαν τους κατοίκους τους στα ελληνικά εδάφη, όπου ίδρυσαν ένα νέο χωριό, το ακριτικό Χειμώνιο. Τρία ποτάμια, τρεις χώρες, τρεις λαοί, χιλιάδες χρόνια ιστορίας, ξεριζωμοί, κατατρεγμός, ελπίδες και ανείπωτα βάσανα σε τούτο το σημείο της γης που αποκαλείται «Τριεθνές» ή απλά «Τρίγωνο», στη γλώσσα των ντόπιων, των φαντάρων, των προσφύγων, των φοιτητών, όλων εκείνων που περνούν τη ζωή τους -για λίγο ή για πάντα- ριζωμένοι εδώ.. Μάνα ηρώων και θεών και των κορυφαίων του ελληνικού πνεύματος, η Θράκη συνέχει, ενώνει και ενεργοποιεί ολάκερη την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό μας, γεφυρώνοντας μοναδικά τη βυζαντινή μας κληρονομιά με τον καθ’ αυτό ελλαδικό χώρο και αποτελώντας έναν προαιώνιο φάρο του Ελληνισμού που δεν θα σβήσει ποτέ. Μέσα απ’ τις φρικτές διώξεις, τις δραματικές μετακινήσεις του Ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής και Βόρειας Θράκης (Ανατολικής Ρωμυλίας) και την προσφυγοποίησή του στις αρχές του περασμένου αιώνα, επιχειρούμε ένα νοερό και αγαπημένο οδοιπορικό στη θρυλική γη του μυθικού Ορέστη, στην ιστορία, στην παράδοση, στη ζωή και στο όνειρο, στις αλησμόνητες Θρακικές πατρίδες του Ελληνισμού και στον βορρά του σημερινού Έβρου.
ΣυνέχειαΟ Άγιος Τρύφων και το θρακικό κουρμπάνι

Ο Άγιος Τρύφων δια χειρός Φ. Κόντογλου
1. Ο Άγιος Τρύφων προστάτης των γεωργών
Ο Άγιος Τρύφων είναι ιδιαίτερα λαοφιλής στον αγροτικό πληθυσμό, αφού θεωρείται ο προστάτης άγιος των αμπελουργών και των γεωργών. Άλλωστε η εορτή του Αγίου την 1η Φεβρουαρίο με την περίοδο, κατά την οποία αρχίζει η σημαντικότερη αμπελουργική φροντίδα, που είναι το κλάδεμα. Γι’ αυτό τον λόγο οι αμπελουργοί δεν εργάζονται την ημέρα της εορτής του και ραντίζουν τα αμπέλια τους με τον αγιασμό που τελείται στους ναούς, ενώ στο Ευχολόγιο του Δημητριέφσκυ υπάρχει και η «ευχή του Αγίου Τρύφωνος εις άμπελον».
ΣυνέχειαΧριστούγεννα της Θράκης
Φορτωμένη θρύλους και παραδόσεις η Θράκη δεν θα μπορούσε να λείπει από τις αναφορές μας στα έθιμα και τις εορταστικές εκδηλώσεις των ημερών. Το «Χριστουγεννιάτικο φλουρί» συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή «Χριστουγεννιάτικα και Πρωτοχρονιάτικα Διηγήματα» του Πολυδώρου Παπαχριστοδούλου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δημητράκου, το 1929.

Hugo Oehmichen, Χριστουγεννιάτικα δώρα, 1882






Κάλαντα Χριστουγέννων Θράκης
Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες
η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.
Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε
τους Αρχάγγελους, τους Ιεράρχες.
Σεις Αρχάγγελοι, και Ιεράρχες
να πα να φέρτε μύρο και μόσχο
Κι οι Αρχάγγελοι για μύρο πάνε
και οι Ιεράρχες για μόσχο τρέχουν
κι ώσπου να πάνε, κι ώσπου να έρθουν,
η Παναγιά μας ξελευτερώθκη,
Χριστός γεννιέται χαρά στον κόσμο
χαρά στον κόσμο και τα παλληκάρια.
Κάλαντα Χριστουγέννων Ανατολικής Θράκης
Πόψι Χριστός γιννήθηκι κι ου κόσμους δεν του νοιώθει
κι οι κόσμους κι τα οικούμινα κι ου βασιλιάς Ηρώδης
Κι ‘κει π’ ακούμπησ’ ου Χριστός χρυσό διντράκι βγήκι
χρυσό διντρί, χρυσό κλουνί, χρυσό μαργαριτάρι.
Του δέντρου ήταν ου Χριστός, τα κλώνια οι Απουστόλοι
κι τα γαρουφαλλάκια του ήταν οι προυφητάδις
Που προυφητούσαν κι έλιγαν για του Χριστού τα πάθη.
κι ‘μεις Χριστόν ιψάλαμι, Χριστός να μας φυλάει.
Όσ’ άστρα έχει ου ουρανός κι φύλλα τα διντράκια
τόσα καλά να δωσ’ η Θιός σι’ αυτό του νοικοκύρη.
Το φλουρί

Παραδοσιακό τραγούδι και χορός από την Ανατολική Ρωμυλία (Βόρεια Θράκη). Η βόρεια Θράκη αποτελεί σήμερα περιοχή της νότιας Βουλγαρίας, στην οποία μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, οι ντόπιοι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν συμπαγείς. Το συγκεκριμένο τραγούδι προέρχεται από τη Μεσήμβρια της Ανατολικής Ρωμυλίας και αναφέρεται στις κοπέλες της Μεσήμβριας, οι οποίες φημίζονταν για την αρχοντιά και τα πλούτη τους. Οι νέοι που τις ήθελαν έπρεπε πρώτα να κατορθώσουν να «καζαντίσουν το φλουρί», δηλαδή να εξοικονομήσουν αρκετά χρήματα, αλλιώς δεν είχαν καμία ελπίδα… Το τραγούδι έχει και μια πιο τραγική διάσταση, καθώς αναφέρει με νοσταλγία πολλές από τις ιστορικές πόλεις και τα χωριά, όπου ζούσαν Έλληνες στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας (Μεσήμβρια, Αγχίαλος, Μπάνα, Άσπρος, Αίμωνας κ.ά.):
Το Φλουρί
Σαν καζαντίσω το φλουρί, δεν παίρνω χώρο χωριανοί
Δεν παίρνω χώρο χωριανοί, θα πάρω μια Μεσημβρινή
Θα πάρω μια Μεσημβρινή, που ‘χει τα σπίτια τα ψηλά
Που ‘χει τα σπίτια τα ψηλά, στα παραθύρια κρύσταλλα
Στα παραθύρια κρύσταλλα και τα μπαλκόνια δίπορτα
Έχει χρυσές τις κλειδαριές και μέσα νιάτα και ομορφιές
Μεσημβρινή μου κοπελιά, που ‘χεις τα νιάτα τα πολλά
Που ‘χεις τα νιάτα τα πολλά, αρμάθα έχεις τα φλουριά.
Μεσημβρία, Καστρούπολη, Μπάνα και Άσπρο κ’ Αίμονα
Μπάνα και Άσπρο κ’ Αίμονα, Αγχίαλο και Κόζακα
Βλάση, Σωζόπολη, Ραβδά, Τζίμο και Αγαθούπολη
Τζίμο και Αγαθούπολη, Βάρνα και Πύργο και Νταουτλί
Θαλασσινή μου κοπελιά, γεμάτη νιάτα κι ομορφιά
Γεμάτη νιάτα κι ομορφιά, χαρά το νιο που σ’ αγαπά.
kimintenia.wordpress.com