Αχιλλέας Ε. Αρχοντής

Η Αποκριά ήταν η μεγάλη δόξα του Γιαβρή. Όλο το χρόνο ήταν ένας τίποτας. Γυρνούσε από δω κι από κεί ψάχνοντας για κανένα μεροκάματο, πότε καντηλανάφτης, πότε στ’ αμπέλια, πότε στις στάνες, πότε κάνοντας θελήματα στους νοικοκύρηδες του χωριού. Έβγαινε κάθε Σάββατο στο παζάρι κι άμα περνούσε κανένας φορτωμένος με ψώνια, κολλούσε δίπλα του: «Να σε ξαλαφρώσω άρχοντά μου από το βάρος; Με μια δεκαρούλα θα τα πάω εγώ στην κυρά σου, εσύ κάτσε στον καφενέ, μη σκοτίζεσαι με δαύτα, άστα πάνω μου, αφέντη μου, εγώ θα τα κουβαλήσω γιαβρή μου».

Συνέχεια →

Ένα από τα πλέον προβεβλημένα και αγαπημένα έθιμα των Ρωμιών της Πόλης ήταν το περίφημο πανηγύρι της Καθαράς Δευτέρας, το «Μπακλαχοράνι», όπως λεγόταν, το οποίο συγκέντρωνε ένα πλήθος κόσμου από όλες τις κοινότητες και τις κοινωνικές τάξεις. Τόσο οι χριστιανοί αστοί του Πέραν και άλλων συνοικιών όσο και οι κουτσαβάκηδες, οι μεταμφιεσμένοι φουστανελάδες, οι Λιάπηδες με τις μουστάκες και πολλοί άλλοι συνέρρεαν στην περιοχή και διασκέδαζαν. Το συγκεκριμένο πανηγύρι συνεχίστηκε και κατά την περίοδο της τουρκικής δημοκρατίας.

Συνέχεια →

«Λαγάνα» ονομάζεται ο άζυμος άρτος, που φτιάχνεται μόνο μια ημέρα τον χρόνο, την Καθαρά Δευτέρα. Το όνομά της προέρχεται από το αρχαιοελληνικό «λάγανον», μια πλακωτή ζύμη από αλεύρι και νερό, ενώ ως έδεσμα η λαγάνα μνημονεύεται και σε κείμενα της αρχαιότητας. Ένα από αυτά είναι οι «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, όπου αναφέρεται η φράση: «λαγάνα πέττετται», δηλαδή λαγάνες γίνονται.

Συνέχεια →

Τα τοπικά μας έθιμα είναι γεμάτα από μνήμες οικογενειακές, κοινωνικές και εθνικές, μνήμες που οδηγούν κατ’ ευθείαν στις ρίζες μας. Μελετώντας τη λειτουργικότητα των εθίμων μας και των παραδόσεών μας εν γένει, βρίσκουμε τον τρόπο πρόσβασης απ’ το παρόν στο κοντινό και μακρινό χθες. Βρίσκουμε τα κοινά σημεία που μας δένουν ως Θρακιώτες και νιώθουμε τη σιγουριά της, ριζωμένης σε τούτο τον τόπο, ύπαρξής μας. Παράλληλα ανακαλύπτουμε αυτά που κρύβονται πίσω από τα παραδοσιακά δρώμενα, αυτά που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι πρόγονοί μας μέσα στην απλότητά τους έκρυβαν το μεγαλείο της ανθρωπιάς και του πατριωτισμού.

Συνέχεια →

Πιερότοι και κολομπίνες, αρλεκίνοι και κλόουν, πριγκίπισσες, σπανιόλες, ιππότες και Ρωμαίοι αποτέλεσαν συχνά το αγαπημένο θέμα των δημιουργών στην ελληνική μουσική σκηνή, αλλά και στον κινηματογράφο της «χρυσής» κυρίως δεκαετίας του ’60. Τα χρώματα, το κέφι, ο χορός και το άφθονο γλέντι του καρναβαλιού ή ενός μπαλ μασκιέ, καθώς και οι ίδιοι οι αποκριάτικοι ήρωες έγιναν έτσι το σκηνικό και οι ρόλοι, μέσα από τους οποίους θα θυμόμαστε για πάντα μερικούς από τους πλέον δημοφιλείς Έλληνες ηθοποιούς!

Συνέχεια →

Αστείρευτο κέφι, πειράγματα, μεταμφιέσεις και αστεία, αυθόρμητα γλέντια με χάλκινα και ζουρνάδες και φιλόξενη διάθεση. Την περίοδο της Αποκριάς όλη η Νάουσα γιορτάζει και με απόλυτη προσήλωση αναβιώνει το έθιμο με τις βαθιές ρίζες «Γενίτσαροι και Μπούλες». Στην Ηρωική πόλη της Νάουσας, δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ημαθίας, στην Κεντρική Μακεδονία, ήδη από την αρχή του Τριωδίου, στους δρόμους, τις πλατείες, τα μπαράκια και τις ταβέρνες κυριαρχούν το κέφι, οι αστεϊσμοί, τα πειράγματα, αλλά κυρίως οι μεταμφιέσεις.

Συνέχεια →

Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (Κρεατινής) ονομάζεται «Τσικνοπέμπτη» ή «Τσικνοπέφτη», επειδή την ημέρα αυτή ψήνουμε κρέας ή λειώνουμε το λίπος από τα χοιρινά και ο μυρωδάτος καπνός (τσίκνα) είναι διάχυτος παντού. Από αυτή την τσίκνα λοιπόν έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται «Τσικνοπέμπτη». Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του. Εικάζεται ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων. Την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα, την Καθαρά Δευτέρα.

Συνέχεια →