Ο Κώστας Ουράνης (1890-1953), ο γνωστός ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος, έγραψε για τον Ταΰγετο:
«Κανένα βουνό απ’ όσα είδα στη ζωή μου, από το Μον Μπλαν με τα αιώνια απάτητα χιόνια ίσαμε τις πιο άγριες ισπανικές σιέρρες, δε μου έκανε ποτέ την εντύπωση που αισθάνθηκα, που δέχθηκα, κατάστηθα θα έπρεπε να πω, όταν από μια ψηλή καμπή του αμαξιτού δρόμου προς τη Σπάρτη αντίκρισα τον Ταΰγετο σ’ όλο του το επιβλητικό ύψος.
Δε φανταζόμουν ποτέ ότι θα υπήρχε βουνό με τέτοιο χαρακτήρα, τέτοιαν ατομικότητα. Η εικόνα του ήταν άφθαστα μεγαλοπρεπής. Παρουσιάζεται στηριγμένος σε τεράστιες, συμπαγείς πλαγιές, παρόμοιες με στηρίγματα τειχών, χρώματος μοβ και μολυβένιου, και οι κορφές του, που έχουν σχήματα πυραμίδων, ξεκόβονται στο γαλανό ουρανό κατακάθαρα και σκληρά. Δεν υπάρχουν, όπως συμβαίνει μ’ άλλα ψηλά βουνά, μικρότερες βουνοσειρές να τον μισοκρύβουν και να εμποδίζουν ν’ αγκαλιάσει κανείς με μια ματιά ολόκληρο το ύψος του.
Από την κοιλάδα της Σπάρτης, όπου κάνει φιδίσιους ελιγμούς ο Ευρώτας, και που απλώνεται σα μια θάλασσα πρασινάδας, ο Ταΰγετος σηκώνεται ανεμπόδιστος, ίσιος, ώριμος και δυνατός με μια περήφανη ανάταση, ίσαμε το ύψος των χιονοσκεπασμένων κορυφών του. Καθώς εμφανίζεται έτσι, δε δίνει μόνο μια εντύπωση μεγαλείου, αλλά και μια βαθιά συγκίνηση».
Η Αρναία είναι κωμόπολη της Χαλκιδικής, με έντονα παραδοσιακό χρώμα, χτισμένη στις βόρειες απολήξεις του όρους Χολομώντα (υψόμετρο 600 μ.). Είναι η ιστορική έδρα του Δήμου Αριστοτέλη και αποτελεί το αγροτικό και εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Είναι από τα τυχερά χωριά, γιατί το αγάπησε η Μελίνα. Έκτοτε κηρύχθηκε διατηρητέος οικισμός και με τη συνδρομή ευρωπαϊκών προγραμμάτων ανεδείχθη σε έναν εξαιρετικό τουριστικό, πολιτιστικό και φυσιολατρικό προορισμό. Ο οικισμός βρίσκεται στο κέντρο της ορεινής Χαλκιδικής, απόηχος του πλούτου μιας άλλης εποχής.
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερο λιμάνι της Πελοποννήσου, τόπος μαρτυρίου του πρωτοκλήτου αποστόλου Αγίου Ανδρέα και εφαλτήριο της ελληνικής Επανάστασης, η Πάτρα ανέκαθεν φημίζεται για τις πρωτιές της! Τούτες τις μέρες, καθώς το φθινόπωρο μπαίνει για τα καλά στη ζωή μας, η πόλη ετοιμάζεται να υποδεχτεί ένα πλήθος φοιτητών που ζουν κάθε χρόνο στην αγκαλιά της και την καθιστούν μία από τις πλέον αγαπημένες φοιτητουπόλεις της χώρας μας! Με όποιον τρόπο και αν γνωρίσει κανείς την Πάτρα ένα είναι βέβαιο: πως αυτή η πόλη έχει τον τρόπο να σε κερδίζει και να σε καλεί πάντοτε να επιστρέψεις κοντά της! Ας τη γνωρίσουμε λοιπόν λίγο καλύτερα μέσα από ένα σύντομο οδοιπορικό στους δρόμους, στην ιστορία και στα τοπία της…
Η Πάτρα (αρχ. Πάτραι) είναι η μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου και τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, με πληθυσμό που ανέρχεται στους 167.446 κατοίκους, ενώ ο πληθυσμός του καλλικρατικού Δήμου Πατρέων ανέρχεται στους 213.984 κατοίκους, σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 2011. Είναι πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Αχαΐας, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, έδρα του ομώνυμου δήμου καθώς και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου.
Η πόλη της Πάτρας έχει σπουδαία και μακραίωνη ιστορία 4.000 ετών. Κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια και αποτέλεσε σημαντικό κέντρο της μυκηναϊκής εποχής. Στην αρχαιότητα υπήρξε μέλος της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Στα Ρωμαϊκά χρόνια γνώρισε πολύ μεγάλη άνθηση, αλλά και στη Βυζαντινή εποχή υπήρξε πόλη με σημαντική ανάπτυξη του εμπορίου κυρίως από και προς τη Δύση. Κατακτήθηκε ανά τους αιώνες από Λατίνους, Ενετούς, Φράγκους, Βυζαντινούς και Τούρκους, ενώ είχε συνεχή και σημαντική παρουσία και συμβολή και στην Ελληνική επανάσταση του 1821.
Κατά τον 19ο αιώνα υπήρξε σπουδαίο εξαγωγικό λιμάνι. Στον 20ό και 21ο αιώνα αναπτύχθηκε ως εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο, αποτελώντας τον σημαντικότερο οικονομικό πόλο της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας εν γένει.
Ίδρυση και ιστορία ως την Επανάσταση
Η Πάτρα ιδρύθηκε το έτος 1082 π.X. από τον Λάκωνα Πατρέα, υιό του Πρευγένη, ο οποίος διωκόμενος από τους Δωριείς ήρθε στην Αχαΐα, όπου συνένωσε τις Ιονικές πολίχνες Αρόη, Μεσσάτιδα και Άνθεια. Είχε προηγηθεί, κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο (1580-1100 π.X.), ανάπτυξη της περιοχής, όπως αποδεικνύεται από τα ευρήματα των μυκηναϊκών νεκροταφείων και των οικισμών στην περιοχή.
Στα μέσα του 5ου αι. π.X. η Πάτρα συμμετείχε στο Α’ Αχαϊκό Κοινό, που διαλύθηκε το έτος 322 π.X. Το 280 π.X. η Πάτρα συνέβαλε αποφασιστικά στην αναβίωση της Αχαϊκής Συμπολιτείας, η οποία στηρίχτηκε στην ισότητα και στη δημοκρατία, με τη συμμετοχή των πόλεων Πάτραι, Δύμη, Αίγιο, Βούρα, Φαραί, Τριταία, Αιγείρα, Λεόντιο, Αιγές, Πελλήνη, Ελίκη και Κερύνεια.
Το 146 π.X. η Αχαϊκή Συμπολιτεία διαλύθηκε με την κατάληψη της Πάτρας από τους Ρωμαίους. Η Nαυμαχία του Ακτίου, το 31 π.X., επηρέασε θετικά την πόλη καθώς ο Οκτάβιος Αύγουστος εγκατέστησε εκεί παλαίμαχους στρατιώτες και το 14 π.X. ίδρυσε στην περιοχή της Πάτρας ρωμαϊκή αποικία.
Άποψη της χιονισμένης Πάτρας σε μια νοσταλγική καρτ ποστάλ ενός άλλου καιρού…
Με την κατασκευή δρόμων, ιερών και δημόσιων κτηρίων, όπως το Ωδείο, το Υδραγωγείο και το Στάδιο -τα περισσότερα εκ των οποίων αποτελούν προσφορές των αυτοκρατόρων Τιβερίου, Νέρωνα και Αδριανού- η Πάτρα μετατράπηκε σε σημαντικό κέντρο του ρωμαϊκού κόσμου. Ο Παυσανίας, κατά την περιήγησή του τον 2ο αι., αποτυπώνει στα «Αχαϊκά» του την ακμή της πόλης.
Τομή στην ιστορία της Πάτρας αποτέλεσε ο σταυρικός θάνατος του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου, στην παραλία της πόλης πλησίον του σημερινού μεγαλοπρεπούς ιερού ναού του, το 66 μ.X., επί Νέρωνος.
Άγιος Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος
Το 330 μ.X. η Πάτρα περιήλθε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία αλλά το 375 μ.X. καταστράφηκε από σφοδρό σεισμό. Τον 6ο αι., επί Ιουστινιανού, ξεκίνησε η κατασκευή του Κάστρου στη θέση της αρχαίας ακρόπολης και μετά τον εκχριστιανισμό των Σλάβων, η Πάτρα, από επισκοπική έδρα κατέστη Μητρόπολη, υπαγόμενη από το 806 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη.
Από τον 9ο αι. έως και τον 12ο αι. στην Πάτρα παρατηρείται σημαντική οικονομική άνθηση κυρίως με την ανάπτυξη της βιοτεχνίας λινών και μεταξωτών υφασμάτων, ενώ το λιμάνι της καθιερώνεται ως ενδιάμεσος σταθμός μεταξύ Ανατολής και Δύσης χάρη και στη συμβολή της μεγάλης δέσποινας της πόλης Δανιηλίδας, με τον αμύθητο πλούτο και την τεράστια επιρροή στον θρόνο του Βυζαντίου.
Η τίμια κάρα και ο σταυρός του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα στον νέο ιερό ναό του
Από το 805 έως το 1147 η πόλη πολιορκήθηκε και λεηλατήθηκε διαδοχικά από τους Σλάβους, τους Σαρακηνούς, τους Βουλγάρους και τους Νορμανδούς. Το 1205 κατελήφθη από τους Φράγκους και έως το 1276, ως βαρονία, υπάγεται στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας ή Πριγκιπάτο του Μορέως. Η περίοδος της Φραγκοκρατίας στην Πάτρα διήρκεσε έως το 1429, οπότε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος κατέλαβε την πόλη και το κάστρο της.
Το 1460 η Πάτρα υπήχθη στον Μυστρά, με δεσπότη τον Θωμά Παλαιολόγο, έως την κατάληψή της από τους Οθωμανούς, στις 15 Μαΐου του 1458. Αφήνοντας την Πάτρα, το 1460, ο Θωμάς Παλαιολόγος μετέφερε στη Ρώμη και παρέδωσε στον Πάπα Πίο Β’ την τίμια κάρα του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα. Από το 1460 έως το 1689 η Πάτρα διανύει την πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Το 1532 οι Ισπανοί με τη βοήθεια των υπόδουλων Ελλήνων εκδίωξαν τους Τούρκους, που όμως την ανακατέλαβαν τον επόμενο χρόνο προβαίνοντας σε ανελέητες σφαγές και λεηλασίες. Στις 7 Οκτωβρίου 1571, στα ανοιχτά του Πατραϊκού κόλπου κοντά στις Εχινάδες νήσους, διεξήχθη η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, κατά την οποία ο «Ιερός Συνασπισμός» των Ισπανών και των Ενετών καταναυμάχησε τον Οθωμανικό στόλο.
Ωστόσο, το 1572, η πόλη υποδουλώθηκε εκ νέου στους Τούρκους, πληρώνοντας με αίμα τις εξεγέρσεις. Από το 1687 έως το 1715, η Πάτρα περιήλθε και πάλι στους Ενετούς και στη συνέχεια ξανά στους Τούρκους, οπότε από το 1715 αρχίζει η δεύτερη περίοδος της Τουρκοκρατίας, με δραματική μείωση του πληθυσμού της πόλης λόγω των αλλεπάλληλων λεηλασιών και των σφαγών.
Το 1770 με την εκδήλωση του κινήματος των Ορλωφικών, η Πάτρα δέχθηκε ακόμα ένα ισχυρό πλήγμα αντιποίνων από τους Οθωμανούς, ενώ τότε, στο πλαίσιο των εκτεταμένων λεηλασιών και διώξεων, ισοπεδώθηκε και ο ιερός ναός του Αγίου Ανδρέα.
19ος αιώνας
Το 1821, η Πάτρα πρωτοστατεί στην προετοιμασία του Απελευθερωτικού Αγώνα του Γένους. Στις 20 Μαρτίου 1821 ο Παναγιώτης Καρατζάς και οι επαναστατημένοι Πατρινοί πολιόρκησαν τους έγκλειστους στο κάστρο Τούρκους και στις 22 Μαρτίου 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε τους επαναστάτες οπλαρχηγούς, υψώνοντας τη Σημαία της Επανάστασης στην κεντρική πλατεία Αγίου Γεωργίου.
Ο ανδριάντας του Παλαιών Πατρών Γερμανού στα Ψηλά Αλώνια
Οι Τούρκοι απάντησαν και πάλι με σκληρά αντίποινα και φρικώδεις διώξεις. Στις 25 Μαρτίου 1821, ενώ στην Αγία Λαύρα υψωνόταν το λάβαρο της Επανάστασης όλων των Ελλήνων κατά του Οθωμανικού ζυγού, η Πάτρα πυρπολήθηκε και καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά, ενώ οι κάτοικοί της υπέστησαν τα πάνδεινα.
Στις 20 Φεβρουαρίου 1822 διεξήχθη η Ναυμαχία της Πάτρας με νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες, ενώ τα επόμενα χρόνια η ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου κατέστη το θέατρο των συγκρούσεων μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Στις 7 Οκτωβρίου 1828, μετά από αιώνες σκλαβιάς και αλλεπάλληλων καταστροφών, εισήλθε στην Πάτρα με τα στρατεύματά του ο Γάλλος στρατηγός Μαιζόν, κλείνοντας μια ταραγμένη περίοδο στην ιστορία της πόλης.
Ο νέος ιερός ναός του Αγίου Ανδρέα
Το 1829, ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας ανέθεσε στον φίλο του αρχιτέκτονα Σταμάτιο Βούλγαρη την εκπόνηση πολεοδομικού σχεδίου, καθώς διείδε τη σημασία και τον ρόλο που θα διαδραμάτιζε η Πάτρα στο νεοσύστατο κράτος. Το ρυμοτομικά άρτιο σχέδιο του Βούλγαρη, προέβλεπε τη διάνοιξη κάθετων και οριζόντιων οδών, μεγάλων πλατειών καθώς και την επέκταση της πόλης έως την παραλία. Τα επόμενα χρόνια, στη νεόδμητη και αναπτυσσόμενη πόλη, συνέρευσε πλήθος κόσμου προς αναζήτηση εργασίας από την Ήπειρο, τη Ρούμελη, την Κρήτη, τα Επτάνησα και άλλα μέρη της Πελοποννήσου.
Από το 1834 και εντεύθεν, η πόλη κοσμείται με κτήρια σύνθετου αρχιτεκτονικού ύφους, με κυρίαρχο εμβληματικό ρυθμό τον νεοκλασικισμό. Επιβλητικές προσόψεις, περίτεχνα υπέρθυρα, μαρμάρινα μπαλκόνια, ακροκέραμα, αγάλματα και με χαρακτηριστικό γνώρισμα τις στοές-ως βασική επιρροή της Δύσης- προσδίδεται στην πόλη η υποβλητική ατμόσφαιρα και η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του πολεοδομικού της ιστού.
Από το εσωτερικό του νέου ιερού ναού του Αγίου Ανδρέα
Τότε ανεγείρονται το Θέατρο «Απόλλων», που αποτελεί μικρογραφία της σκάλας του Μιλάνου, ο Μητροπολιτικός Ναός σε σχέδια του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ, το Δημοτικό Νοσοκομείο σε σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν, ο παλαιός Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέα σε σχέδια του Λύσανδρου Καυταντζόγλου, ενώ στην παραλιακή οδό χτίστηκαν πέτρινα οικοδομήματα και εγκαταστάσεις για τη λειτουργία εργοστασίων και αποθηκών σταφίδας (Barry, Μενούνου, Βουρλούμη) καθώς και άλλα κτήρια που εξυπηρετούσαν τις εργασίες του διαμετακομιστικού εμπορίου, συνθέτοντας το αισθητικό αρχιτεκτονικό ύφος της οδού Όθωνος – Αμαλίας.
Το Θέατρο Απόλλων στην Πλατεία Αγ. Γεωργίου
Οι Άγγλοι, οι Αυστριακοί και οι Γερμανοί έμποροι αλλά και οι Ιταλοί επαναστάτες που κατέφυγαν στην Πάτρα, συγκρότησαν στο τέλος του 19ου αι. την πολυεθνική παροικία, διαμορφώνοντας το πολυπολιτισμικό πρόσωπο της πόλης. Η δημιουργία, από τις αρχές του 19ου αι., των εμπορικών οίκων «Green & Robinson», «Barff & Co», «Ingate & Co», «Clark», «Fels & Co», Θεοδώρου Τζίνη, Μιχαήλ Κόλλα, Θεοδώρου Βουρλούμη, Αφών Γερούση κ.ά, κυρίως για την εξαγωγή σταφίδας και κρασιού και άλλων προϊόντων της περιοχής, κατέστησαν την Πάτρα το βασικό εμπορικό κέντρο της χώρας.
Το Δικαστικό Μέγαρο Πατρών στην οδό Μαιζώνος
Η πόλη την περίοδο εκείνη αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς, όπως και η επιχειρηματική της δραστηριότητα, αρχικά με τη λειτουργία βιοτεχνικών και στη συνέχεια βιομηχανικών μονάδων αλευροποιίας, υφαντουργείων, βαμβακλωστηρίων κ.ά. Το 1871 με απόφαση του Δήμου Πατρέων, ανετέθη στον Γάλλο μηχανικό Νικολά Πασκάλ η εκπόνηση μελέτης για την κατασκευή του λιμανιού και του κυματοθραύστη. Το σχέδιο παραδόθηκε το 1873 και τα έργα ανέλαβε να εκτελέσει ο Πέτρος Μανιάκ ο Πρεσβύτερος. Όμως η έναρξη των εργασιών, λόγω διαφορετικών εκτιμήσεων και οικονομικών απαιτήσεων, ξεκίνησε μόλις το 1881 και ολοκληρώθηκε το 1889. Οι υποδομές αυτές κατέστησαν το λιμάνι κέντρο του διαμετακομιστικού εμπορίου και βασικό μοχλό ανάπτυξης της πόλης.
Το Καρναβάλι της Πάτρας, απότοκος της ανάπτυξης της πόλης και της αστικής συνείδησης των κατοίκων της, καθιερώθηκε το 1870 με την παρέλαση και την κατασκευή των πρώτων αρμάτων. Αποτελεί το χαρακτηριστικότερο αστικό Καρναβάλι της χώρας μας ως απόρροια της επτανησιακής και ευρωπαϊκής κουλτούρας, που επηρέασε τα ήθη και την πολιτιστική ζωή των Πατρινών.
Το Πατρινό Καρναβάλι
Το 1887 η Πάτρα συνδέθηκε σιδηροδρομικώς με τον Πειραιά και από το 1890 και με τον Πύργο. Τα πρωτοποριακά πολιτικά ρεύματα της Δύσης επηρέασαν επίσης, την περίοδο του 19ου αι., τους κατοίκους της πόλης. Η εμφάνιση ομάδων και κύκλων, εκφραζόταν με την κυκλοφορία εντύπων και εφημερίδων, όπως η «Ελληνική Δημοκρατία», αλλά και έντονων διεκδικήσεων στο ασταθές και διαρκώς μεταβαλλόμενο πολιτικό περιβάλλον.
Το 1893 η σταφιδική κρίση δημιούργησε οικονομική και κοινωνική αποσταθεροποίηση με τη χρεοκοπία εμπορικών οίκων που προκάλεσε με τη σειρά της μεγάλη κοινωνική αναταραχή. Υπ’ αυτές τις συνθήκες στις 3 Νοεμβρίου 1896, δολοφονήθηκε ο τραπεζίτης Διονύσιος Φραγκόπουλος και σημειώθηκε ο σοβαρός τραυματισμός του σταφιδέμπορα Ανδρέα Κόλλα από τον τσαγκάρη Δημήτρη Μάτσαλη.
20ός αιώνας
Στις αρχές του 20ού αι., λόγω του αυξανόμενου μεταναστευτικού ρεύματος ιδίως προς την Αμερική, η Πάτρα ανεδείχθη, μέσω του λιμανιού, σε πύλη της Ελλάδας προς τη Δύση. Η αρχιτεκτονική της πόλης εμπλουτίστηκε με τα νέα ευρωπαϊκά ρεύματα της εποχής, που συμπληρώνουν -με τα μορφοκρατικά στοιχεία του Baroque, της Art Nouveau και της Art Deco- το πολυσύνθετο αισθητικό ύφος που χαρακτηρίζει τα κτήρια του ιστορικού της κέντρου, ως αποτέλεσμα ενός έντονου κοσμοπολιτισμού που εκφράστηκε σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, κατά την περίοδο της Belle epoque.
Συντριβάνι στην κεντρική Πλατεία Αγίου Γεωργίου
Το 1902 χτίστηκαν στα προάστια της πόλης επαύλεις βορειοευρωπαϊκού τύπου με ποικίλους ρυθμούς εκλεκτικισμού κυρίως από εύπορους βρετανούς εμπόρους. Την ίδια χρονιά, η Πάτρα γίνεται η πρώτη πόλη της χώρας μας που αποκτά τραμ, η λειτουργία του οποίου σταμάτησε το 1917. Το 1908 θεμελιώθηκε ο νέος Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου, σε σχέδιο του Γάλλου αρχιτέκτονα Αιμίλιου Ρομπέρ, κατόπιν διεθνούς διαγωνισμού.
Την περίοδο 1925-27 κατασκευάστηκε στην Πάτρα το πρώτο στη χώρα μείζονος σημασίας υδροηλεκτρικό έργο στον ποταμό Γλαύκο καθώς και άλλα έργα, τα οποία συνέβαλαν στον εκσυγχρονισμό της πόλης. Παράλληλα, στην πόλη λειτουργούν τα εργοστάσια οινοποιίας «Αχάια – Κλάους» (1872) και Άμβουργερ (1890-1911), τα οποία συμπληρώνουν οι νέες μονάδες, οινοπνευματοποιίας «Β. Γ. Σπηλιόπουλος» (1895), ζυθοποιίας «Μάμου» (1908-1976), φανελοποιίας και πλεκτικής «Βασιλείου Μαραγκόπουλου» (1927-1971) και Χαράλαμπου Κρητικού (1862-2000), χαρτοποιίας «Ε. Γ. Λαδόπουλου» (1932-1991), κλωστοϋφαντουργίας «Πειραϊκή – Πατραϊκή» (1932-1992), οινοπνευμάτων και σαπουνοποιίας «ΒΕΣΟ» (1930-1985), κυλινδριόμυλων «Χ. Γ. Τριάντη» (1918), μετέπειτα αλευροβιομηχανίας «Μύλων Αγίου Γεωργίου» (1936-1990), ελαστικών «Pirelli» (1950-1986), ζυμαρικών «Μίσκο» (1953-2000) και άλλες βιοτεχνικές μονάδες και εργαστήρια, καθιστώντας την Πάτρα το τρίτο βιομηχανικό κέντρο της χώρας μετά την πρωτεύουσα Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Η θέα στην πόλη και στη θάλασσα από τα Ψηλά Αλώνια
Παράλληλα, επιφανείς Πατρινοί κληροδοτούν στην πόλη Ιδρύματα, στεγάζοντας στα δωρηθέντα κτήρια δραστηριότητες παιδευτικού και κοινωνικού περιεχομένου (Μαραγκοπούλειο, Καραμανδάνειο και Σκαγιοπούλειο Ίδρυμα, Τριάντειος και Διακίδειος Σχολές κ.ά).
Το 1922 οι πρόσφυγες από τη Μικρασιατική Καταστροφή και οι Έλληνες του Πόντου βρίσκουν στην Πάτρα ασφαλές αγκυροβόλιο, ενώ αργότερα οι εσωτερικοί μετανάστες της μεταπολεμικής εποχής και οι Κύπριοι πρόσφυγες της μαρτυρικής Μεγαλονήσου συμπληρώνουν, με το τέλος του 20ού αιώνα, την πληθυσμιακή διαστρωμάτωση της πόλης, διαμορφώνοντας το σύγχρονο πρόσωπό της.
Την περίοδο 1933-1939, οι επιπτώσεις της παγκόσμιας κρίσης και της μακράς ύφεσης, επηρεάζουν την επιχειρηματική και οικονομική δραστηριότητα της πόλης. Το 1940 η Πάτρα δέχθηκε τα πρώτα πλήγματα του Άξονα με 193 θύματα από τον άμαχο πληθυσμό της, καθώς βομβαρδίστηκε από τους Ιταλούς το λιμάνι και το κέντρο της. Η Πάτρα απελευθερώθηκε από τους Ναζί κατακτητές στις 4 Οκτωβρίου 1944, αφού πλήρωσε βαρύτατο φόρο αίματος, με τους εκτελεσθέντες πατριώτες στο μπλόκο των Προσφυγικών, τους απαγχονισθέντες στα Ψηλά Αλώνια, τους θανατοποινίτες κρατουμένους στις φυλακές Μαργαρίτη κ.ά.
Τα «πέτρινα χρόνια» της δεκαετίας του ‘50 χαρακτηρίζονται για την Πάτρα από τη βιομηχανική ανάπτυξη, που συντελείται μέσω της εντατικής λειτουργίας των εργοστασίων της. Το 1956 ολοκληρώνονται τα έργα του λιμανιού που είχαν ξεκινήσει το 1927 και είχαν διακοπεί λόγω του πολέμου και το 1961 καθιερώνεται απ’ ευθείας γραμμή Πάτρα – Ιταλία με τα οχηματαγωγά «Εγνατία» και «Αππία».
Τη δεκαετία του ΄60 -λόγω της αστυφιλίας- αναπτύχθηκε και στην Πάτρα έντονη οικοδομική δραστηριότητα. Με τη διαδικασία της αντιπαροχής σημειώθηκαν εκτεταμένες κατεδαφίσεις νεοκλασικών κτηρίων, που κοσμούσαν την πόλη, και η συνακόλουθη αλλοίωση της αρχιτεκτονικής και της αισθητικής του ιστορικού της κέντρου.
Η πρωτοπορία των ιδεολογικών διεργασιών του 19ου αι. και το πνεύμα των κοινωνικών και πολιτικών αγώνων, μετουσιώνονται σε πράξη σε όλη τη διάρκεια του 20ού αι. Οι Πατρινοί πρωτοστατούν σε συνεχείς εργατικούς αγώνες καθώς και σε μαζικές διαδηλώσεις συμπαράστασης στον αντιαποικιακό Αγώνα των Κυπρίων, στους αγώνες για την Παιδεία, τη Δημοκρατία και εναντιώνονται στην επτάχρονη ξενοκίνητη δικτατορία με αποκορύφωμα την εξέγερση του Πολυτεχνείου της Πόλης.
Την περίοδο της Μεταπολίτευσης οι κοινωνικοί και πολιτικοί αγώνες συνεχίζονται, εκφράζοντας το δημοκρατικό φρόνημα της πλειοψηφίας των Πατρινών. Η Πάτρα με τη βαριά κληρονομιά των πρωθυπουργών Δημητρίου Γούναρη, Δημητρίου Μαξίμου, Ανδρέα Μιχαλακόπουλου, Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Γεωργίου Παπανδρέου, Ανδρέα Παπανδρέου και πολλών άλλων επιφανών πολιτικών ανδρών που ανέδειξε, θέτει κατά τον 20ό αι. τη σφραγίδα της στην πολιτική ιστορία της χώρας, με αποκορύφωμα την ανάδειξη του Κωστή Στεφανόπουλου στο ύπατο αξίωμα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Το 1964 η ίδρυση του Πανεπιστημίου Πατρών, με έμφαση στις θετικές επιστήμες, θα αποτελέσει την πιο ελπιδοφόρα προοπτική για το μέλλον της πόλης. Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο λειτουργεί από το 1988, ως το δεύτερο σε σημασία έργο για την πόλη. Το 1983 ιδρύθηκε το Τ.Ε.Ι. Πάτρας, με κατεύθυνση την εφαρμοσμένη Έρευνα και Τεχνολογία και το 1992 ιδρύθηκε, με έδρα την Πάτρα, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Ο ιερός ναός Αγίου Αλεξίου
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 η πόλη πλήττεται από την αποβιομηχάνιση, με σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Το λιμάνι παραμένει σημείο αναφοράς με διαρκή ανάπτυξη στο διαμετακομιστικό εμπόριο, τις μεταφορές και την επικοινωνία, ενώ πραγματοποιούνται έργα διαμόρφωσης και επέκτασης της λιμενικής ζώνης. Μετά τον πόλεμο στα Βαλκάνια (1992-1995) το λιμάνι της Πάτρας διεκπεραιώνει σχεδόν το σύνολο των μεταφορών με δρομολόγια από και προς όλα τα λιμάνια της Ιταλίας. Σε συνδυασμό με την επιβατική κίνηση, κατατάσσεται σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου.
21ος αιώνας
Οι γεωπολιτικές αλλαγές με τους πολέμους και τις επεμβάσεις, κατέστησαν την Πάτρα σημείο εξόδου προς την Ευρώπη για μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών. Το έργο της ζεύξης Ρίου – Αντιρρίου, δίνει το στίγμα της νέας εποχής για την Πάτρα και αποτελεί κυριολεκτικά και μεταφορικά τη γέφυρα προς το μέλλον. Η καλωδιακή γέφυρα «Χαρίλαος Τρικούπης», εγκαινιάστηκε το 2004 και είναι το σημαντικότερο αναπτυξιακό έργο της χώρας και καθοριστικής σημασίας για την πόλη. Ενώνοντας τις δύο ακτές του Κορινθιακού κόλπου καθιστά την Πάτρα μητροπολιτικό κέντρο.
Η γέφυρα «Χαρίλαος Τρικούπης» ένωσε τις δύο πλευρές του Κορινθιακού κόλπου
Το Καρναβάλι εξακολουθεί να παραμένει μέχρι και σήμερα συνδεδεμένο με την Πάτρα και αποτελεί πάντα πόλο προσέλκυσης επισκεπτών και οικονομικής ανάπτυξης. Το 2006η Πάτρα, ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης,διεξήγαγε πλήθος εκδηλώσεων που οργανώθηκαν από τον Οργανισμό του Υπουργείου Πολιτισμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης – Πάτρα 2006», αλλά δεν κατέστη δυνατόν να αποκτήσει τις προσδοκώμενες πολιτιστικές υποδομές.
Με το Αρχαιολογικό Μουσείο που ολοκληρώθηκε και τίθεται άμεσα σε λειτουργία και το υπό κατασκευή εμπορικό λιμάνι, η πόλη προσδοκά ότι τα έργα αυτά θ’ αποτελέσουν, μαζί με το Πανεπιστήμιο Πατρών, τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης και προοπτικής της για το μέλλον.
Με μια ματιά!
Ζωντανή όλο τον χρόνο, σωστή φοιτητούπολη και άκρως καρναβαλική, η Πάτρα έχει πολλά να προσφέρει στους επισκέπτες της. Δεν αποτελεί συχνό προορισμό για διακοπές, πέρα από την περίοδο του καρναβαλιού. Πολλοί τη θεωρούν μια πόλη επιβαρυμένη από την υπερσυγκέντρωση χρήσεων και υποδομών που επιβάλλουν οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, μια ακόμα μεγαλούπολη με αρκετό τσιμέντο, θόρυβο, κορεσμένο πολεοδομικό ιστό και υποβαθμισμένο αστικό τοπίο που δεν έχει πολλά να δείξει σε όποιον την επισκέπτεται.
Μία σύγχρονη πολυκατοικία που μας άρεσε πολύ στη γειτονιά του Αγίου Ανδρέα
Οι περισσότεροι ωστόσο αγαπούν με την πρώτη ματιά την ενέργεια που εκπέμπει, το αρμονικό δέσιμο του νέου με το παλιό που συναντάς σε κάθε βήμα σου περπατώντας στους δρόμους και στις γειτονιές της, την αίγλη που αποπνέουν και σήμερα τα παλαιά αρχοντικά της και τα δημόσια κτήρια που την κοσμούν από την εποχή της ακμής της, τα μοναδικά τοπία της που συνδυάζουν τους ορεινούς όγκους που την πλαισιώνουν με τη θάλασσα που απλώνεται στα πόδια της, τις εξοχές της, τα φοιτητικά στέκια της, τα αξιοθέατα και την εξαιρετική αγορά της, τα ξεχωριστά κτίσματα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της, το παραλιακό μέτωπο που χαρίζει ιδιαίτερες ευκαιρίες για ξένοιαστους περιπάτους και την πλούσια πολιτιστική και κοινωνική ζωή της.
Η Πάτρα έχει πάντα κάτι διαφορετικό να δώσει στον καθένα…
Στο Ρίο το παλιό και το νέο συνυπάρχουν αρμονικά
Είστε λάτρης του θεάτρου; Τότε το θέατρο Απόλλων είναι η καλύτερη επιλογή. Χτισμένο από το 1872 κοσμεί την όμορφη κεντρική πλατεία Γεωργίου. Συχνά ανεβαίνουν σημαντικές παραστάσεις που απευθύνονται σε θεατές κάθε ηλικίας. Επίσης, κατά τους θερινούς μήνες ως θέατρο λειτουργεί και το μοναδικό Αρχαίο Ρωμαϊκό Ωδείο της Πάτρας. Η κατασκευή του χρονολογείται πριν από του Ωδείου Ηρώδου Αττικού της Αθήνας και αξίζει να το επισκεφτείτε ακόμη και ως μνημείο χωρίς καν την αφορμή κάποια παράστασης.
Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών
Αγαπάτε την ιστορία; Το αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών λειτουργεί περίπου δέκα χρόνια εκθέτοντας ευρήματα από τη Μυκηναϊκή μέχρι και την ύστερη Ρωμαϊκή εποχή. Περιλαμβάνει εκθέματα που αποτελούσαν την καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής πριν από 2000 χρόνια. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τον μοντέρνο σχεδιασμό του κτηρίου, είναι ένα κάλεσμα για ένα ταξίδι στον χρόνο και στην ιστορία ολόκληρης της Αχαΐας. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πάτρα θα βρείτε και το Μυκηναϊκό Πάρκο Πατρών με το Μυκηναϊκό νεκροταφείο Βούντενης και τον όμορο οικισμό, σε μια έκταση 180 στρεμμάτων, από την οποία προήλθαν τα σημαντικότερα εκθέματα του αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών.
Μεσημεριάτικο πέρασμα από την παραλιακή ταβέρνα του Νίκου με νόστιμους μεζέδες κι έναν ουρανό από τεράστιες μουριές…!
Αν πάλι ενδιαφέρεστε για την εκκλησιαστική παράδοση και αρχιτεκτονική δεν πρέπει να παραλείψετε να επισκεφτείτε τον Ιερό Ναό του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος αποτελεί τον μεγαλύτερο ορθόδοξο ιερό ναό της Ελλάδας και τον τέταρτο μεγαλύτερο σε όλα τα Βαλκάνια.
Αν υπάρχει ωστόσο κάτι που χαρακτηρίζει την Πάτρα όσο καμία άλλη πόλη της χώρας αυτό είναι αναμφίβολα τα πολυάριθμα σκαλοπάτια της που οδηγούν από το ένα σημείο της πόλης στο άλλο και που, αλλάζοντας επίπεδο, σας επιτρέπουν να γνωρίσετε τις διαφορετικές συνοικίες και τις όμορφες γειτονιές της ή να αράξετε για ώρα ξαποσταίνοντας από τη βόλτα στην πόλη απολαμβάνοντας την άπλετη θέα στον Πατραϊκό κόλπο ως τα αντικρινά βουνά! Τα πιο γνωστά είναι αυτά της οδού Γεροκωστοπούλου και της Αγίου Νικολάου, όχι όμως και τα μοναδικά κι όσο και αν περιπλανηθείτε συνεχώς θα ανακαλύπτετε και άλλα!
Η θέα στη θάλασσα από την παραλία του Ρίου
Ιδανική επιλογή για καφέ στο ηλιοβασίλεμα αποτελεί το γειτονικό Ρίο, πνιγμένο στο πράσινο και με τη μοναδική θέα στη γέφυρα.
Επίσης εξαιρετική επιλογή είναι τα ταβερνάκια για ψάρι πλάι στη θάλασσα στα Βραχνέικα, αφήνοντας το κέντρο της Πάτρας και ακολουθώντας τη διαδρομή προς Πύργο Ηλείας, ανάμεσα από αγροικίες με καταπράσινους κήπους. Αν πάλι προτιμάτε το δάσος, τότε το δασύλλιο της πόλης είναι αυτό που θα σας μαγέψει με τη δροσιά του ενώ μέσα από τα δέντρα του ξεπροβάλλει ολόκληρη η Πάτρα!
Φεύγοντας δεν ξεχνάμε να πάρουμε μαζί μας παραδοσιακή τεντούρα, το υπέροχο πατρινό ηδύποτο με βάση το γαρύφαλλο και την κανέλλα
Η Πάτρα είναι μια από τις πόλεις που έχει το προνόμιο να συνδυάζει θάλασσα και βουνό. Εύκολα μπορεί κάποιος να φτάσει στην αντικρινή Ναύπακτο ή να ανέβει στα Καλάβρυτα, σε μια ιδανική εξόρμηση στη φύση. Η πόλη του καρναβαλιού δεν χάνει ποτέ τον ρυθμό και την ενέργειά της. Κάθε εποχή του χρόνου αποτελεί έναν όμορφο προορισμό και ταυτοχρόνως χαρίζει ποικιλία επιλογών που ο επισκέπτης της μπορεί να απολαύσει!
Η τεχνητή λίμνη Δόξα βρίσκεται στην ορεινή περιοχή του Φενεού Κορινθίας. Περιμετρικά της λίμνης υψώνονται δασωμένες βουνοκορφές, που αντικατοπτρίζονται στα νερά της δημιουργώντας ένα τοπίο ονειρικό!
«Μέρες στη θάλασσα, όλες τους όμοιες όπως η ευτυχία …», μονολογεί ο Αλμπέρ Καμί. Από τον ψηλότερο βράχο, το Γιβραλτάρ, το δεύτερο θεόρατο μονόπετρο του Αιγαίου, τον Κάλαμο της Ανάφης, κι από την Πέτρα του Ρωμιού, στην ακτή της Αφροδίτης στην Κύπρο, ως το νησάκι Πιπέρι, τη Δήλο των ταξιδιών στις Κυκλάδες, «θάλασσα πλατιά, πάντα να οργώνεται και πάντα να παραμένει παρθένα, μαζί με τη νύχτα, θρησκεία μου …».
«Ο ορίζοντας χώριζε το ομοιόχρωμο της ανοιχτογάλανης θάλασσας και τ’ ουρανού με μια σκούρα γαλάζια χαρακιά. Η λεία επιφάνεια του νερού ταραζόταν εδώ κι εκεί από ένα ανάλαφρο αγεράκι, όπως η ανάσα πάνω σ’ έναν καθρέφτη. Πλούσια σε προεξοχές και βελανιδοχώραφα η πεδιάδα και τ’ απαλά γαλάζια υψώματα γλιστρούσανε κι αλλάζανε γρήγορα, όπως προχωρούσαμε πάνω στον πλατύ κόλπο. Ο Κότρωνας ήταν ένας ευχάριστος όρμος …».
Patrick Leigh Fermor, «Μάνη» 1958 (απόσπασμα) εκδ. Κέδρος
Απέναντι από το κοσμοπολίτικο σήμερα Νυδρί, στη βόρεια απόληξη της χερσονήσου του Γενίου – Βλυχού, είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι, το «εκκλησάκι του βράχου», που είναι αφιερωμένο στην Αγία Μεγαλομάρτυρα Κυριακή.
(φωτ. Δ. Διανελλής, «Στην αγκαλιά του Παγασητικού», 1980, Η Μαγνησία Στο Πέρασμα Του Χρόνου/fb)
«Στην Ελλάδα η ομορφιά δεν μαθαίνεται ποτέ, είναι αυθόρμητη, αυτόχθονη όπως τ’ άσπρα κεντίδια των κυμάτων πάνω στην άμμο, όπως η μελετημένη συμμετρία των κυπαρισσιών σε όλο το μήκος των δρόμων, σαν μία πανδαισία χρωμάτων σε πόρτες και παράθυρα, ή σαν το πολύχρωμο έμβλημα των ελληνικών ενδυμάτων και κοσμημάτων. Διότι η ομορφιά είναι μία μάχη, είναι η νίκη του φωτός πάνω στη σκιά».
Δεν είναι κοντά. Βρίσκεται στην άκρη της Ελλάδας. Αλλά πραγματικά και ο δρόμος που θα διανύσει κανείς και ο χρόνος που θα χρειαστεί για να φθάσει στον υπέροχο αυτό τόπο, αξίζουν! Μια πόλη σαν… ταινία του Αγγελόπουλου.
Κρυμμένη ανάμεσα σε πυκνά δρυοδάση και ελατοδάση, συχνά καλυμμένη από το χιόνι και μόνιμα κάτω από ένα πέπλο ομίχλης, το ονομαστό «σινιάκι», η Φλώρινα απλώνεται πλάι στα νερά του ποταμού Σακουλέβα και μαγεύει στο διάβα του χρόνου τον επισκέπτη της… Μια πόλη διαφορετική, όχι μόνο για τη Μακεδονία, αλλά και για τη χώρα γενικότερα. Στα σύνορα με τα Σκόπια και την Αλβανία. Με έντονα χρώματα και έντονα αρώματα. Και κυρίως έντονη προσωπικότητα! Μια πολιτεία του ελληνικού βορρά και αιώνια «Μούσα» του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, που έφυγε πριν μια δεκαετία, σαν σήμερα, για το μεγάλο ταξίδι…
«Πώς πέρασαν οι μήνες, πότε έφθασε ο χειμώνας, οι μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης, η Γέννηση του Σωτήρα μας, ούτε που το κατάλαβα. Ξημέρωσε μια παγωμένη ημέρα του Δεκέμβρη. Μια μέρα κρύα και ο ήλιος που ταξίδευε πάνω στον ατσάλινο ουρανό μάταια πάσχιζε να ζεστάνει τη Θεοφύλακτη. Τα σύννεφα, φορτωμένα χιόνι, ταξίδευαν σπρωγμένα από το ξεροβόρι. Από νωρίς, πολύ πριν έλθει η νύχτα, οι κάτοικοι είχαν κλειστεί στα σπίτια τους, σε αρχοντικά ή σε χαμόσπιτα, ανάλογα με τη γέννα του καθεμιανού, και οι πλατείες και οι φαρδιοί δρόμοι και τα στενοσόκκακα ήταν έρημα και σιωπηλά και μόνο προς τον Κεράτιο, εκεί που ήτανε τα καπηλειά, ακούγονταν οι φωνές και τα τραγούδια των χαροκόπων …».
Στον Λειβαδιανό δρόμο προς τη Χώρα της Άνδρου και το Μέσα Χωριό, στο μονοπάτι της Καυκάρας και παντού στους γύρω λόφους, κίτρινες πινελιές χρωματίζουν τον μεγάλο χειμωνιάτικο καμβά της πλάσης!
«Γεντί Κουλέ και Θαραπειά, Ταταύλα και Νιχώρι, αυτά τα τέσσερα χωριά ‘μορφαίνουνε την Πόλη»
Με ιδιαίτερη κατάνυξη και συγκίνηση εορτάστηκε και φέτος η μνήμη του Αγίου Νικολάου Επισκόπου Μύρων της Λυκίας του Θαυματουργού, στον ομώνυμο ναό στο Νεοχώρι (Νιχώρι – Γενίκιοϊ) του Βοσπόρου, στην Κωνσταντινούπολη. Φέτος βέβαια η συμμετοχή των πιστών ήταν εξαιρετικά περιορισμένη λόγω της ισχύος των περιορισμών για την αποφυγή διασποράς του κορωνοϊού, ωστόσο ελπίζουμε σύντομα να ξεπεραστούν οι παρούσες δυσκολίες και ο ναός να γεμίσει ξανά από τους πιστούς Νιχωρίτες και τους επισκέπτες προσκυνητές του.
Εικόνα του Αγ. Νικολάου από την Ι.Μ. Αγίου Νικολάου Σινασσού
Η Μάκρη και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου
Η Μάκρη της Μικράς Ασίας είναι πόλη με μεγάλη Ελληνική Κοινότητα (3.000 Έλληνες επί συνόλου 6.500 κατοίκων). Πολλά από τα σπίτια των Ελλήνων σώζονται μέχρι σήμερα, όπως ήταν πριν από το 1922. Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου, σε ύψωμα της πόλης, δεσπόζει σε όλη τη γύρω περιοχή.
kimintenia 