Το ερώτημα για τη σχέση πολιτικής και οικολογίας μπορεί να φαντάζει ακόμη και ως κάτι που παραπέμπει σε μια ταυτολογία. Και αυτό γιατί μπορεί να υπήρξαν οικολογικά ρεύματα ή οργανώσεις, που διεκδίκησαν να αποστασιοποιηθούν από πολιτικά τάσεις, θεωρώντας ότι αποτελούν ένα κατεξοχήν περιβαλλοντικό κίνημα, εντούτοις σε μεγάλο βαθμό η οικολογία διεκδίκησε να είναι ένα πολιτικό κίνημα. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις η ταυτότητα των σύγχρονων «πράσινων» κομμάτων έχει ως αφετηρία ακριβώς τη διεκδίκηση να είναι ένα πολιτικό ρεύμα διακριτό από τα υπόλοιπα.
Ο σεβασμιότατος Επίσκοπος Διοκλείας Κάλλιστος Γουέαρ εκοιμήθη σήμερα, Τετάρτη 24 Αυγούστου 2022, σε ηλικία 88 ετών. Τον τελευταίο καιρό αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας τα οποία υπέμενε, από την πρώτη στιγμή, με πίστη και υπομονή. Το παρόν αποτελεί αναδημοσίευση παλαιότερου άρθρου μας στο ιστολόγιο, αφιερωμένου σε εκείνον. Καλό Παράδεισο και ένα μεγάλο «Ευχαριστώ» για όσα μας δίδαξε με τη ζωή, το έργο, τη γραφή και το μοναδικό του παράδειγμα…
Ο άνθρωπος είναι ένα ζωντανό πλάσμα που έχει λάβει την κλήση να γίνει Θεός
Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware
«Ως εικόνα του Θεού ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να υπερβαίνει τον εαυτό του, να μεσιτεύει ανάμεσα στις ακρότητες και να τις οδηγεί στην αρμονία. Το ανθρώπινο ον δεν είναι πρωταρχικά ένα λογικό ζώον, ούτε ακόμη ένα πολιτικό ζώον, αλλά πολύ πιο θεμελιακά ένα ευχαριστιακό ζώον. Το υψηλότατο προνόμιο και η υπέρτατη κλήση μας, η πράξη η οποία μας πραγματώνει αυθεντικά, είναι να προσφέρουμε τον κόσμο ως ευχαριστία πίσω στον Θεό. Η ίδια η οικολογική κρίση έδειξε πως αυτό που χρειάζεται να επιδείξουμε είναι ένα ευχαριστιακό και ασκητικό πνεύμα, μια στάση αυτοπεριορισμού, κενωτικής απλότητας στον συνολικό τρόπο ζωής μας, μια θέληση να διακρίνουμε, και ως κοινότητες και σε προσωπικό επίπεδο, ανάμεσα σε αυτό που θέλουμε και σε αυτό που χρειαζόμαστε. Το γεγονός ότι θέλουμε κάτι, δεν σημαίνει αυτομάτως ότι έχουμε και το δικαίωμα να το αποκτήσουμε. Αυτό είναι ένα μάθημα που οι καταναλωτικές κοινωνίες σε όλον τον κόσμο δεν επιθυμούν να διδαχθούν. Με μια λέξη, εννοούμε ένα πνεύμα επώδυνης θυσίας. Άλλωστε η τελεία αγάπη είναι η θυσιαστική αγάπη. Να προσφέρεις τον κόσμο πίσω στον Θεό ευχαριστιακά, σημαίνει να προσφέρεις την ίδια σου τη ζωή ως θυσία στον Θεό, για χάρη των συνανθρώπων σου. Μόνο που με μια τέτοια θυσία, θα ανακαλύψουμε ότι δεν χάνουμε άλλα κερδίζουμε». Τα σοφά τούτα λόγια ανήκουν σε έναν από τους σπουδαιότερους θεολόγους του καιρού μας, στον π. Κάλλιστο Ware και τα καταθέτουμε ως μία από τις πιο γνήσιες ορθόδοξες μαρτυρίες για το θαύμα της ζωής, τον άνθρωπο και τη θέση του στη δημιουργία.
Τόποι που με του φεγγαριού το αλησμονάνθι και με του ήλιου τους χυμούς με θρέψατε Σήμερα ονειρεύομαι για σας μάτια που να σας συντροφέψουν μ’ ένα φως καλύτερο…
Οδ. Ελύτης, Ήλιος ο πρώτος
Η Γερόνησος, ένα νησάκι στα ανοιχτά της Πέγειας στην Κύπρο, αποτελεί τόπο μοναδικής ιστορικής και οικολογικής αξίας, με αδιάκοπη ανθρώπινη παρουσία 5.000 ετών
Η Ιερά Νήσος ή, κατά παράφραση, «Γερόνησος» είναι ένα ακατοίκητο νησάκι από τον 14ο-15ο αιώνα, έκτασης 26.000 τ.μ., απέναντι από τις ακτές του κόλπου του Αγίου Γεωργίου στην Πέγεια της επαρχίας Πάφου. Υπήρξε σημαντικός λατρευτικός χώρος κατά την ύστερη Ελληνιστική περίοδο, οπότε οι πιστοί διέσχιζαν τα νερά για να επισκεφθούν το Ιερό του Απόλλωνα που είχε ανεγερθεί πάνω στο νησάκι. Το νησί διαδραμάτισε επίσης πολύ σημαντικό ρόλο στη ναυσιπλοΐα στην ανατολική Μεσόγειο.
Γεωλογικά η Γερόνησος αποτελείται από ένα σκληρό ασβεστολιθικό φλοιό από θαλάσσιες αναβαθμίδες του Πλειστόκαινου, υπερκείμενο ενός μαλακού πυρήνα από μάργα.
Στο νησί έγιναν, για πρώτη φορά, ανασκαφές το 1982 από τον Σοφοκλή Χατζησάββα, μετά από την υποβολή αίτησης κατασκευής ξενοδοχειακής μονάδας στον χώρο του. Σύντομα επιβεβαιώθηκε η παρουσία ελληνιστικών ερειπίων με τη συνακόλουθη απαγόρευση της ανοικοδόμησης στο νησί.
Η Joan Breton Connelly με μέλη της ομάδας της κατά τις ανασκαφές στη Γερόνησο
Το 1989, η αμερικανίδα αρχαιολόγος Joan Breton Connelly από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης άκουσε για το έργο και εντυπωσιάστηκε από το εύρος του υλικού που εντάχθηκε στις ανασκαφές που συνεχίστηκαν έκτοτε. Οι ανασκαφές του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης έχουν δείξει ότι το νησί πιθανόν να εθεωρείτο «ιερό» ή τουλάχιστον να ήταν συμβολικά φορτισμένο ήδη από τα προϊστορικά χρόνια, αφού έχουν βρεθεί σε τεφροδόχο της πρώιμης Χαλκολιθικής περιόδου (περίπου 3800 π.Χ.) λίθινα εργαλεία, ένα ειδώλιο γυναίκας και μία χάντρα.
Κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., η ανασκαφέας υποθέτει ότι οι οικογένειες έφερναν τους μικρούς τους γιους στην Ιερά Νήσο για να συμμετάσχουν σε τελετουργικές τελετές για την ενηλικίωσή τους. Μια κυκλική πλάκα που αποκαλύφθηκε πρόσφατα πιθανόν να χρησίμευε ως τόπος χορού, ενώ ενεπίγραφα όστρακα που βρέθηκαν μαρτυρούν ότι τα παιδιά μάθαιναν το ελληνικό αλφάβητο και πιθανόν εδώ να λειτουργούσε και σχολείο αρρένων ως τμήμα του Ιερού.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως τρεις περιόδους ανθρώπινης παρουσίας στη Γερόνησο: την πρώιμη Χαλκολιθική (3800 π.Χ.), την ύστερη Ελληνιστική (80-30 π.Χ.) και τη Βυζαντινή περίοδο (6ος-7ος και 13ος αι. μ.Χ.), η πιο έντονη δραστηριότητα της οποίας είναι η ύστερη ελληνιστική περίοδος σε μια εποχή που η Κλεοπάτρα κυριάρχησε στην Κύπρο. Τα έργα που ανακαλύφθηκαν περιλαμβάνουν νομίσματα, κεραμικά, γυαλί και επιγραφές. Τα ασβεστολιθικά φυλαχτά, όμοια με εκείνα που χρησιμοποιούνταν στα κυπριακά ιερά του Απόλλωνα, δείχνουν την τελετουργική δραστηριότητα και τη λατρεία στον Απόλλωνα. Το νησί προφανώς εγκαταλείφθηκε μετά από καταστροφικό σεισμό τον 1ο αιώνα π.Χ. ή μ.Χ. Δραστηριότητα μικρού επιπέδου στο νησί αρχίζει και πάλι τον 6ο αιώνα μ.Χ., όταν χτίστηκε μια δεξαμενή και καταφύγια ζώων.
Τον περασμένο Απρίλιο στο πλαίσιο της υπογραφής διατάγματος για την προστασία σημαντικών περιοχών του Εθνικού Δασικού Πάρκου (ΕΔΠ) Ακάμα, η Γερόνησος κηρύχθηκε προστατευόμενο «Φυσικό Μικραπόθεμα» καθώς στο νησί απαντά το απειλούμενο είδος Cistanche phelypaea, που περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου ως «Κρισίμως Κινδυνεύον» (Critically Endangered).
Είχε προηγηθεί επί τόπου επίσκεψη στο νησί μελών του Τμήματος Δασών, του Τμήματος Αρχαιοτήτων και του Δήμου Πέγειας, παρουσία της αρχαιολόγου Τζόαν Κόνελι, προκειμένου να διαπιστωθούν, κατόπιν σχετικής αυτοψίας, οι συνθήκες στις οποίες βρίσκεται το προς εξαφάνιση είδος και κατά πόσο επηρεάζεται από τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Πρόκειται για παρασιτικό φυτό που δεν αναπτύσσει δική του χλωροφύλλη, με εντυπωσιακά κίτρινα άνθη την περίοδο της ανθοφορίας του, που απαντάται σε μικρούς αριθμούς στη Γερόνησο (ΕΔΠ Ακάμα) και στη χερσόνησο Ακρωτηρίου εντός των Βρετανικών βάσεων.
Σήμερα, ο πληθυσμός του φυτού είναι εξαιρετικά μικρός. Λιγότερα από 20 φυτά του είδους αυτού έχουν απομείνει στη Γερόνησο, με αποτέλεσμα να απειλείται πλέον σοβαρά με εξαφάνιση από την Κύπρο. Το Τμήμα Δασών με επιστολή του προς το Τμήμα Αρχαιοτήτων προειδοποίησε ότι ο πληθυσμός της Cistanche phelypaea έχει επηρεαστεί ανεπανόρθωτα από τις ανασκαφές, που διενεργούνται στη Γερόνησο τις τελευταίες δεκαετίες, και ζήτησε να αποκλεισθούν των αρχαιολογικών ανασκαφών τα σημεία στο νησί, όπου έχουν εντοπιστεί τα τελευταία αυτά φυτά.
Cistanche phelypaea
Και ο αρμόδιος Δήμος Πέγειας ζήτησε με τη σειρά του να διενεργηθούν οι δέουσες μελέτες για την προστασία του περιβάλλοντος στη Γερόνησο, λαμβανομένου υπόψη ότι το νησί εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 και στην ευρύτερα προστατευόμενη περιοχή του Ακάμα. Από την πλευρά της η επικεφαλής της ομάδας ανασκαφών διάσημη αρχαιολόγος Τζόαν Κόνελι διαβεβαίωσε ότι από την έναρξη των ανασκαφικών εργασιών έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα, σύμφωνα με σχετικές μελέτες και υποδείξεις της Σχολής Δασολογίας του Πανεπιστημίου του Γέιλ των ΗΠΑ (Yale School of Forestry), προκειμένου να προστατευτεί το σπάνιο αυτό είδος που απαντάται στο περιβάλλον της Γερονήσου.
Με την κήρυξη της περιοχής ως Φυσικού Μικραποθέματος και τη συνακόλουθη εφαρμογή στο νησί όλων των σχετικών πρακτικών, κανόνων και μέτρων που επιβάλλει το νέο αυστηρό καθεστώς περιβαλλοντικής προστασίας του, έγινε το πρώτο καθοριστικό βήμα για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του σπάνιου και απειλούμενου αυτού είδους και για τη διατήρηση αναλλοίωτης της μεγάλης οικολογικής σημασίας της Γερονήσου.
Τα σύννεφα που είχαν μαζευτεί από ώρα πάνω από τη δασόπυκνη κορυφή του Μπέλες άρχισαν να κατρακυλούν σαν αφρισμένα κύματα προς την κοιλάδα. Ένας δυνατός άνεμος διαδέχθηκε την άπνοια που επικρατούσε μέχρι εκείνη τη στιγμή. Τα νερά της λίμνης άρχισαν να ταράζονται. Οι καλαμιώνες κυμάτισαν με χάρη στο φύσημα του ανέμου. Οι μέχρι πριν λίγο ζωηροί και φωνακλάδες ερωδιοί κούρνιασαν κάτω από την ισχνή προστασία των σκελετωμένων κορμών που υψώνονταν μέσα από τα πρασινόχρωμα νερά. Οι νεοσσοί τους έπαψαν κι εκείνοι να καλούν δυνατά για τροφή. Η φύση κρατούσε την ανάσα της…
Στον απόηχο των πρόσφατων καταστροφικών πυρκαγιών που κατέκαψαν τη βόρεια Αττική, την Εύβοια, την Ηλεία, τη Μεσσηνία και πολλές ακόμα περιοχές της πατρίδας μας, κυβέρνηση δεν χάνει ευκαιρία να τονίζει πως είναι ικανοποιημένη που δεν θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές, εξ αιτίας της άμεσης εφαρμογής σχεδίων εκκένωσης των περιοχών όπου ξεσπούσε πυρκαγιά.
ΚΑΠΟΤΕ ΔΕΝ είναι παρά μια λάμψη πίσω απ’ τα βουνά -κει κατά το μέρος του πελάγου. Κάποτε πάλι ένας αέρας δυνατός που άξαφνα σταματάει όξω απ’ τα λιμάνια.
Νέα έρευνα δείχνει ότι το 40% των τροφίμων καταλήγει στα σκουπίδια, με πάνω από τις μισές ποσότητες να πετιούνται στην παραγωγή, πολύ πριν φτάσουν στο καλάθι του καταναλωτή. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα είναι βαρύ.
Ο άνθρωπος είναι ένα ζωντανό πλάσμα που έχει λάβει την κλήση να γίνει Θεός
Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware
«Ως εικόνα του Θεού ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να υπερβαίνει τον εαυτό του, να μεσιτεύει ανάμεσα στις ακρότητες και να τις οδηγεί στην αρμονία. Το ανθρώπινο ον δεν είναι πρωταρχικά ένα λογικό ζώον, ούτε ακόμη ένα πολιτικό ζώον, αλλά πολύ πιο θεμελιακά ένα ευχαριστιακό ζώον. Το υψηλότατο προνόμιο και η υπέρτατη κλήση μας, η πράξη η οποία μας πραγματώνει αυθεντικά, είναι να προσφέρουμε τον κόσμο ως ευχαριστία πίσω στον Θεό. Η ίδια η οικολογική κρίση έδειξε πως αυτό που χρειάζεται να επιδείξουμε είναι ένα ευχαριστιακό και ασκητικό πνεύμα, μια στάση αυτοπεριορισμού, κενωτικής απλότητας στον συνολικό τρόπο ζωής μας, μια θέληση να διακρίνουμε, και ως κοινότητες και σε προσωπικό επίπεδο, ανάμεσα σε αυτό που θέλουμε και σε αυτό που χρειαζόμαστε. Το γεγονός ότι θέλουμε κάτι, δεν σημαίνει αυτομάτως ότι έχουμε και το δικαίωμα να το αποκτήσουμε. Αυτό είναι ένα μάθημα που οι καταναλωτικές κοινωνίες σε όλον τον κόσμο δεν επιθυμούν να διδαχθούν. Με μια λέξη, εννοούμε ένα πνεύμα επώδυνης θυσίας. Άλλωστε η τελεία αγάπη είναι η θυσιαστική αγάπη. Να προσφέρεις τον κόσμο πίσω στον Θεό ευχαριστιακά, σημαίνει να προσφέρεις την ίδια σου τη ζωή ως θυσία στον Θεό, για χάρη των συνανθρώπων σου. Μόνο που με μια τέτοια θυσία, θα ανακαλύψουμε ότι δεν χάνουμε άλλα κερδίζουμε». Τα σοφά τούτα λόγια ανήκουν σε έναν από τους σπουδαιότερους θεολόγους του καιρού μας, στον π. Κάλλιστο Ware και τα καταθέτουμε ως μία από τις πιο γνήσιες ορθόδοξες μαρτυρίες για το θαύμα της ζωής, τον άνθρωπο και τη θέση του στη δημιουργία.
kimintenia 