Αθήνα: Πώς γιορτάζαμε τον Άγιο Βαλεντίνο πριν από έναν περίπου αιώνα;

Σήμερα κυριαρχούν οι καρδούλες, τα σοκολατάκια και τα λουλούδια. Μια έρευνα του 1937 δίνει εντελώς διαφορετική εικόνα…

Το περιοδικό «Μπουκέτο» είχε κάνει μία πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα εν έτει 1937, κάτι αρκετά προχωρημένο για την εποχή. Κι όλα αυτά για την ημέρα του Έρωτα, δηλαδή τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Όπως αναφέρει στο εισαγωγικό του σημείωμα, «οι στατιστικοί πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζουν πολύ σπουδαία δεδομένα πρώτα απ’ όλα γιατί είναι αυθεντικοί και ύστερα γιατί είναι οι μόνοι που υπάρχουν στη διάθεση εκείνων οι οποίοι θέλουν να μελετήσουν με ένα κάπως θετικό τρόπο και με τη βοήθεια της στατιστικής τα αισθηματικά ζητήματα της εποχής».

Συνέχεια

Το ψωμί στην Παράδοση

Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου

Το Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου ιδρύθηκε το 2005, εκθέτοντας με μεράκι και αγάπη τους καρπούς ενός πολυετούς, συλλεκτικού έργου. Ένα παλιό αρχοντικό στον Βαρνάβα Αττικής μετατράπηκε σε Μουσείο Άρτου και φιλοξενεί πάνω από 3.000 κεντημένα είδη ψωμιού με διακόσμηση από την Ελλάδα και 40 χώρες του εξωτερικού.

Συνέχεια

Ο Κήπος με τ’ αγάλματα

Ο «Κήπος με τ’ αγάλματα» υπήρξε η πρώτη παιδική -και μάλιστα έγχρωμη- τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ, που προβλήθηκε για πρώτη φορά σαν σήμερα, στις 10 Ιανουαρίου 1981

Συνέχεια

Στο τζάκι γύρω…

…Στο τζάκι μαγειρεύαμε τα φαγητά μας και ζεσταίναμε το «πλύμα» για τα ζωντανά μας. Εκεί αναπιάναμε το προζύμι και το αφήναμε στον «τέντζερη» να «γίνει». Εκεί ψέναμε το «τσουκαλόκαυτο», και φτιάχναμε τις «τριφτιάδες» και τις ρουφάγαμε με κρασί να ζεστοκοπηθούμε. Πάνω στη σιδεροστιά ήταν πάντα ο τέντζιερης, ντουέτο γραφικό και νοσταλγικό.

Συνέχεια

Οδηγίαι προς Λουομένους

Χρήσιμες οδηγίες του τότε Υπουργείου Κρατικής Υγιεινής και Αντίληψης
για τα αερόλουτρα, τα θαλασσόλουτρα και τα ηλιόλουτρα του Ελληνικού λαού

Συνέχεια

Τα ψάθινα καπέλα (Μαργαρίτα Λυμπεράκη)

Εκείνο το καλοκαίρι αγοράσαμε μεγάλα ψάθινα καπέλα. Της Μαρίας με κεράσια γύρω – γύρω, της Ινφάντας με γαλάζια «μη με λησμόνει» κι εμένα με παπαρούνες κόκκινες σαν τη φωτιά. Έτσι, όταν ξαπλώναμε στα στάχυα, ο ουρανός, τ’ αγριολούλουδα κι εμείς γινόμαστε ένα.

Συνέχεια

Στη γιορτή του πατέρα!

Σε εκείνον που μας αγάπησε από την πρώτη μας στιγμή και σήκωσε τα βάρη της ζωής για μας, στον πατέρα μας, στον πατέρα των παιδιών μας, στον πατέρα που μας κοιτά από ψηλά, σε κάθε πατέρα, Χρόνια πολλά και ένα μεγάλο «Ευχαριστώ!».

Συνέχεια

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος για τη Μητέρα

(φωτ. Anne Geddes)

Ας πάμε εμπρός
Τα πρωινά κελεύσματα των τοξοτών
καταλαμβάνουν το κέντρον της καρδιάς μας
Σπόρος ο λόγος των ποιητών
Και το τριφύλλι των παιδιών στο στήθος των μανάδων
χαρμόσυνον σαν άφιξις λευκών ιστιοφόρων

Συνέχεια

Χωρίς στεφάνι (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Κοινωνικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που πρωτοδημοσιεύτηκε στις 24 Μαρτίου 1896, στην εφημερίδα «Ακρόπολις». Εκτυλίσσεται στην Αθήνα, περί τα τέλη του 19ου αιώνα, με ηρωίδα μια κατατρεγμένη δασκάλα, τη Χριστίνα, θύμα του πελατειακού κράτους (καθώς τότε ακόμα δεν υφίστατο η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων) και του εραστή της. Ο Παπαδιαμάντης μας παρουσιάζει, επίσης, μια ολόκληρη κοινωνική ομάδα -τις δούλες και τις παραμάνες- στις μεγάλες στιγμές της Αναστάσεως. Ένα διήγημα που μπορεί να ταιριάζει με αυτό που αποκαλούμε «ατμόσφαιρα των ημερών», όμως θίγει διαχρονικά ζητήματα της κοινωνίας μας, ενώ έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που τα προσεγγίζει ο μεγάλος Παπαδιαμάντης.

Συνέχεια

Τα Κούλουμα

Κώστας Βάρναλης

Νότης Ξάνθης, «Κούλουμα στον Κολωνό»

Τα κούλουμα, βεβαίως, είναι αύριο -αλλά δεν βλάφτει να τα μελετήσουμε από σήμερα, αν μη τι άλλο να προετοιμαστούμε. Διάλεξα να σας παρουσιάσω ένα χρονογράφημα του Κώστα Βάρναλη, γραμμένο και δημοσιευμένο σε πολύ πιο δύσκολους καιρούς, τον Μάρτιο του 1943, για την ακρίβεια στις 8 Μαρτίου 1943, στη στήλη «Τέχνη και Ζωή» της «Πρωίας», της εφημερίδας όπου ο μεγάλος ποιητής είχε βρει φιλόξενη στέγη από τα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας (τότε, βεβαίως, δεν έβαζε την υπογραφή του, μέχρι που ξέσπασε ο πόλεμος). Ο Βάρναλης περιγράφει πώς γιόρταζαν τα Κούλουμα οι Αθηναίοι στα χρόνια της νιότης του -μην ξεχνάμε πως ήρθε στην Αθήνα δεκαοχτάχρονος, το 1902, για να σπουδάσει φιλόλογος.

Συνέχεια

Καρλ Λάρσον, ο ζωγράφος της οικογενειακής ευτυχίας

Καρλ Λάρσον, Πρωινό κάτω από το δέντρο, 1896

Ο Καρλ Λάρσον (28 Μαΐου, 1853 – 22 Ιανουαρίου, 1919) ήταν Σουηδός ζωγράφος, διάσημος για το χαρακτηριστικό του στυλ και τη θεματολογία του που αποτύπωνε την οικογενειακή ευτυχία στα έργα του. Γεννήθηκε το 1853, στην Γκάμλα Σταν, την παλιά πόλη της Στοκχόλμης. Είχε δύσκολα παιδικά χρόνια, καθώς η οικογένειά του ήταν πολύ φτωχή και οι σχέσεις του με τον πατέρα του διαταραγμένες, ωστόσο στα 13 του πρόσεξε το ταλέντο του ο δάσκαλός του και τον πρότεινε για σπουδές στην Ακαδημία Τεχνών της Στοκχόλμης.

Συνέχεια

Θησαυροί της νησιωτικής Ελλάδας στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η Ανδριώτικη Βεγγέρα, το Μελεκούνι της Ρόδου, η Κεραμική παράδοση της Σίφνου, τα Πανηγύρια της Ικαρίας, οι Μάντρες της Λήμνου και η Καλαντήρα της Νισύρου, από σήμερα αποτελούν προστατευόμενα έθιμα, παραδοσιακές τέχνες και κοινωνικές τελετουργίες της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελλήνων.

Συνέχεια

Θυμάμαι κάποτε τα σπίτια ήταν ανοιχτά…

Νίκος – Γαβριήλ Πεντζίκης, Το παλιό μας σπίτι στη Θεσσαλονίκη

Θυμάμαι κάποτε τα σπίτια ήταν ανοιχτά… Της γιαγιάς μου, για παράδειγμα, ένα παλιό, ξύλινο, είχε όλη μέρα το σχοινί έξω απ’ την πόρτα, που το τραβούσες, άνοιγες και έμπαινες, όποιος κι αν ήσουν… και εμείς, είχαμε το κλειδί έξω απ’ την πόρτα. Όποιος ήθελε έμπαινε…

Συνέχεια

Ο Βαρδιάνος στα Σπόρκα

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Vasily Maximov, «Ο άρρωστος σύζυγος», 1881

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης αφηγείται την ιστορία της γρια-Σκεύως, που μεταμφιέζεται σε άντρα και γίνεται βαρδιάνος (φύλακας) στα σπόρκα (καράβια ευρισκόμενα σε καραντίνα εξαιτίας μολυσματικής νόσου), προκειμένου να σώσει το γιο της. Ιστορικός πυρήνας του διηγήματος είναι η χολέρα που έπληξε την Ευρώπη το 1865 και τα αυστηρά μέτρα προφύλαξης που έλαβαν οι τότε ελληνικές κυβερνήσεις. Ο «Βαρδιάνος στα Σπόρκα» πρωτοδημοσιεύτηκε σε σειρά επιφυλλίδων, στην εφημερίδα Ακρόπολις, από τις 14 Αυγούστου έως τις 5 Σεπτεμβρίου του 1893. Εδώ παραθέτουμε αποσπάσματα του διηγήματος.

Συνέχεια

Φώτα – Ολόφωτα (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

(1894)

Ἐκινδύνευε ν᾽ ἀποθάνῃ ἀπὸ τοὺς πόνους ἡ Μαχώ, ἡ γυναίκα τοῦ Κωνσταντῆ τοῦ Πλαντάρη, νεόγαμος, πρωτάρα.

Ἡ Πλανταρού, ἡ πενθερά της, εἶχε καλέσει ἀπὸ τὸ βράδυ τῆς προλαβούσης ἡμέρας τὴν μαμμὴν τὴν Μπαλαλίναν καὶ τὴν ἐμπροσθινὴν τὴν Σωσάνναν. Αἱ δύο γυναῖκες, τεχνίτισσαι εἰς τὸ εἶδός των καὶ ἡ μήτηρ τοῦ συζύγου τῆς κοιλοπονούσης, φιλόστοργος, ὡς πᾶσα πενθερὰ ἥτις δὲν ἐπιθυμεῖ τὸν θάνατον τῆς νύμφης της, ὅταν αὕτη εἶναι πρωτάρα, πρὶν βεβαιωθῇ ὅτι θὰ ἐπιζήσῃ τὸ παιδίον διὰ νὰ ἀσφαλισθῇ ἡ κληρονομία τῆς προικός, ἐπροσπάθουν ὅσον τὸ δυνατὸν νὰ ἀνακουφίσουν τοὺς πόνους τῆς ὠδινούσης. Καὶ εἶχεν ἀνατείλει ἤδη ἡ ἄλλη ἡμέρα καὶ ἀκόμη ἡ γυνὴ ἐκοιλοπόνει, καὶ ἡ μαμμή, ἡ ἐμπροσθινὴ καὶ ἡ πενθερὰ συνεπόνουν μὲ αὐτήν, καὶ ὁ καλογερόπαπας τοῦ Μετοχίου τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος εἶχε λάβει ἐντολὴν νὰ ψάλῃ μικρὰν καὶ μεγάλην Παράκλησιν πρὸς βοήθειαν τῆς ὠδινούσης.

Συνέχεια

Αντώνης Μιτζέλος – Μελοποιώντας τον Παπαδιαμάντη

Επαμ. Θωμόπουλος, Παλιό σπίτι

Μια συνέντευξη με αφορμή την πρόσφατη δουλειά του για το Χριστουγεννιάτικο διήγημα του «κυρ Αλέξανδρου» Παπαδιαμάντη, «Της Κοκκώνας το σπίτι»…

Το καλό με τις συνεντεύξεις είναι ότι συναντάς σημαντικούς ανθρώπους που σε κοιτούν και τους κοιτάς στα μάτια, παρατηρώντας τους μορφασμούς, τις κινήσεις του σώματος, τις αντιδράσεις. Δυστυχώς, η πανδημία μάς έχει στερήσει σε πολλές περιπτώσεις αυτή την εμπειρία. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που σε κάνουν να νιώθεις το ίδιο καλά και από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. Ένας από αυτούς τους ταλαντούχους καλλιτέχνες μας είναι ο Αντώνης Μιτζέλος, ο βιρτουόζος κιθαρίστας των Τερμιτών, με τη σημαντική προσωπική πορεία αργότερα, που παίζει, συνθέτει και γράφει. Μιλώντας μαζί του με αφορμή πρόσφατη δουλειά του, «Της Κοκκώνας το σπίτι», που αποτελεί τη συναυλιακή παρουσίαση του ομώνυμου έργου του συντοπίτη του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, νιώσαμε σαν καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι και να συζητούσαμε σε μια εορταστική ατμόσφαιρα, με έναν άνθρωπο που η ευγένειά του είναι πηγαία και αλάξευτη.

Συνέχεια