Το ψωμί στην Παράδοση

Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου

Το Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου ιδρύθηκε το 2005, εκθέτοντας με μεράκι και αγάπη τους καρπούς ενός πολυετούς, συλλεκτικού έργου. Ένα παλιό αρχοντικό στον Βαρνάβα Αττικής μετατράπηκε σε Μουσείο Άρτου και φιλοξενεί πάνω από 3.000 κεντημένα είδη ψωμιού με διακόσμηση από την Ελλάδα και 40 χώρες του εξωτερικού.

Συνέχεια

Στο τζάκι γύρω…

…Στο τζάκι μαγειρεύαμε τα φαγητά μας και ζεσταίναμε το «πλύμα» για τα ζωντανά μας. Εκεί αναπιάναμε το προζύμι και το αφήναμε στον «τέντζερη» να «γίνει». Εκεί ψέναμε το «τσουκαλόκαυτο», και φτιάχναμε τις «τριφτιάδες» και τις ρουφάγαμε με κρασί να ζεστοκοπηθούμε. Πάνω στη σιδεροστιά ήταν πάντα ο τέντζιερης, ντουέτο γραφικό και νοσταλγικό.

Συνέχεια

Το πανηγύρι του αποκαλόκαιρου στην Κάσο

.

Στην Κάσο, ανήμερα στη γιορτή του Σταυρού, γίνεται το μεγάλο πανηγύρι του αποκαλόκαιρου

Στην καρδιά της μικρής πατρίδας, στο τέρμα της άγονης γραμμής, η πάνδημη αυτή γιορτή του αποκαλόκαιρου είχε πάντα μια ξεχωριστή θέση στη ζωή και στις καρδιές των απανταχού Κασιωτών. Όχι μόνο γιατί είναι το μοναδικό πανηγύρι του νησιού που το παραδοσιακό πιάτο του γλεντιού είναι νηστίσιμο, αλλά και επειδή είναι συναισθηματικά αναβαπτισμένο στα κασιώτικα μυστήρια.

Συνέχεια

Θάσος η θαυμασία!

Επιμέλεια: Σοφία Ε. Παυλάκη

Λιμένας Θάσου, Μάιος 1961

«Εκεί να πάω σ’ ένα νησί πετραδερό
που ο ήλιος το λοξοπατάει σαν κάβουρας
κι όλος τρεμάμενος ο πόντος ακούει κι αποκρίνεται»

Οδυσσέας Ελύτης

Συνέχεια

Θησαυροί της νησιωτικής Ελλάδας στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η Ανδριώτικη Βεγγέρα, το Μελεκούνι της Ρόδου, η Κεραμική παράδοση της Σίφνου, τα Πανηγύρια της Ικαρίας, οι Μάντρες της Λήμνου και η Καλαντήρα της Νισύρου, από σήμερα αποτελούν προστατευόμενα έθιμα, παραδοσιακές τέχνες και κοινωνικές τελετουργίες της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελλήνων.

Συνέχεια

Ο Άγιος Γεώργιος Ιωαννίνων στην εκκλησιαστική παράδοση της Ηπείρου

Μετά και της ιεράς Παρακλήσεώς του

1. Ο Άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ο εν Ιωαννίνοις στην αγιογραφία της Ηπείρου

Δημήτρης Καμαρούλιας

α. Η πρώτη φορητή εικόνα του Αγ. Γεωργίου του εξ Ιωαννίνων, η οποία έγινε στις 30 Ιανουαρίου 1838, μόλις δεκατρείς ημέρες μετά το μαρτύριο του Αγίου, «δια χειρός Ζήκου Χιοναδίτου» και με έξοδα του ιερομονάχου Χρυσάνθου Λαϊνά (taxiarhes-moschato.gr), β. Οι Άγιοι Ιωάννης και Γεώργιος οι εξ Ιωαννίνων από την Ι.Μ. Αγ. Αθανασίου Δελβινακίου (taxiarhes-moschato.gr), γ. Ο Άγ. Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων από τις τοιχογραφίες του καθολικού της Ι.Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στα νοτιοανατολικά της Ι.Μ. Παναίας Ελεούσης (fdathanasiou.wordpress.com)

Συνέχεια

Τα Φώτα στο Αϊβαλί (Φώτης Κόντογλου)

Θεόφιλος Χατζημιχαήλ

Στα θαλασσινά τα μέρη ρίχνουνε τον Σταυρό, ύστερ’ από τη Λειτουργία των Θεοφανείων. Έτσι τον ρίχνανε καί στην πατρίδα μου, κ’ ήτανε ένα θέαμα έμορφο και παράξενο. Όλοι έτοιμοι γιά τήν ρίψη τού Σταυρού.. Ξεκινούσε η συνοδεία από τη Μητρόπολη. Μπροστά πηγαίνανε τα ξαφτέρουγα και τα μπαϊράκια, κ’ ύστερα πηγαίνανε οι παπάδες με τον δεσπότη, ντυμένοι με τα χρυσά τα άμφια, παπάδες πολλοί κι αρχιμαντρίτες, γιατί η πολιτεία είχε δώδεκα εκκλησίες, και κατά τις επίσημες μέρες στις μικρές ενορίες τελειώνανε γλήγορα τη Λειτουργία και πηγαίνανε οι παπάδες στη μητρόπολη, για να γίνεται η γιορτή πιο επίσημη.

Συνέχεια

Το καράβι στη λαϊκή τέχνη, την παράδοση και τον πολιτισμό

Καλὸ ταξίδι, ἀλαργινὸ καράβι μου, στοῦ ἀπείρου
καὶ στῆς νυχτὸς τὴν ἀγκαλιὰ, μὲ τὰ χρυσὰ σου φῶτα!
Νἄμουν στὴν πλώρη σου ἤθελα, γιὰ νὰ κοιτάζω γύρου
σὲ λιτανεία νὰ περνοῦν τὰ ὀνείρατα τὰ πρῶτα…
Κώστας Καρυωτάκης

Συνέχεια

Κίτσος Μακρής, ο πυλώνας της ελληνικής λαογραφίας

Σημαντική προσωπικότητα της ελληνικής λαογραφίας, ο Κίτσος Μακρής, ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στην έρευνα και τη μελέτη της ελληνικής λαϊκής τέχνης, απεβίωσε στις 12 Δεκεμβρίου 1988. Ο Κίτσος Μακρής γεννήθηκε στη Λάρισα, στις 2 Σεπτεμβρίου 1917, και υπήρξε γόνος μιας οικογένειας με πνευματικά και καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα, που εγκαταστάθηκε στον Βόλο, το 1926.

Με τη σύζυγό του Κυβέλη

Η πνευματική άνθηση και η καλλιτεχνική πρωτοπορία του Βόλου, που συμβάδιζαν με την οικονομική ανάπτυξη του τόπου εκείνη την εποχή, έδωσαν στον Κίτσο τα πρώτα ερεθίσματα για την ενασχόλησή του με τον χώρο της τέχνης. Από τη νεαρή του κιόλας ηλικία ο Μακρής ήταν δραστήριο μέλος του συλλόγου «Φίλοι των Γραμμάτων» και αρθρογραφούσε στη φιλολογική στήλη της εφημερίδας «Η Θεσσαλία», ενόσω εργαζόταν ως τυπογράφος στην επιχείρηση του πατέρα του.

Συνέχεια

Zalipie, ένα ζωγραφισμένο χωριουδάκι στην Πολωνία!

Το χωριό Zalipie, στην Πολωνία, μπορεί να είναι μικρό και απομονωμένο αλλά δεν παύει να είναι διάσημο τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Ο λόγος; Η ζωγραφική που κάνουν οι γυναίκες του χωριού στους τοίχους, που αποτελεί πραγματικό αριστούργημα. Όλα τα σπίτια, κάθε τετραγωνικό τσιμέντου, σοβά ή ασβέστη, είναι ζωγραφισμένα στο χέρι, τόσο περίπλοκα που εκπλήσσουν τον επισκέπτη.

Συνέχεια

Θάσος η θαυμασία!

Επιμέλεια: Σοφία Ε. Παυλάκη

Λιμένας Θάσου, Μάιος 1961

«Εκεί να πάω σ’ ένα νησί πετραδερό
που ο ήλιος το λοξοπατάει σαν κάβουρας
κι όλος τρεμάμενος ο πόντος ακούει κι αποκρίνεται»

Οδυσσέας Ελύτης

Συνέχεια

Τα έθιμα του Κλήδονα

Την παραμονή του Αη Γιαννιού (23/6) οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποια ή σε κάποιες από αυτές να φέρουν από το πηγάδι ή την πηγή το «αμίλητο νερό». Επιστρέφοντας στο σπίτι όπου τελείται ο κλήδονας, το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, την υδροφόρο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα αντικείμενο (μήλο πράσινο ή κόκκινο, κόσμημα, κλειδί κ.ά.), το λεγόμενο ριζικάρι. Στη συνέχεια το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο ύφασμα, το οποίο δένεται γερά με ένα κορδόνι («κλειδώνεται») και τοποθετείται σε ταράτσα ή άλλο ανοιχτό χώρο. Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα υπό το φως των άστρων. Οι κοπέλες επιστρέφουν ύστερα στα σπίτια τους. Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο.

Συνέχεια

Γιώργης Μελίκης, ο ακούραστος κι ονειροπόλος ερευνητής της Παράδοσης

Είναι διαφορετικός. Σ’ έναν κόσμο που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς το μέλλον χωρίς να βιώνει το παρόν και αγνοώντας το παρελθόν, ο Γιώργης Μελίκης ερευνά το παρελθόν και προσπαθεί με πάθος να δείξει τις βαθιές του ρίζες, που θα έπρεπε να τροφοδοτούν το παρόν αλλά και το μέλλον. Δημοσιογράφος με την ουσιαστική σημασία της λέξης, με διαρκή παρουσία στην εφημερίδα, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, με χιλιάδες εκπομπές, ερευνητής της Παράδοσης χρόνια ολόκληρα, με σημαντικές βραβεύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την προσφορά του αυτή στον Πολιτισμό, συγγραφέας, κρατά για τον εαυτό του μόνο τον τίτλο που του δώσανε άλλοι, αλλά τον χαρακτηρίζει απόλυτα, «ο Μελίκης της Παράδοσης».

Συνέχεια

H Σαρμανίτσα

Επιμέλεια: Σοφία Παυλάκη, νομικός

«Τι να σου κάνω Χάιδω μου,
τι να σου κάνω γιε μου;
Θέλεις στην κούνια βάλε με,
θέλεις στη σαρμανίτσα
και με τα πόδια σ’ Χάιδω μ’ κούνα με
και με τα χέρια σ’ γνέσε
και με το στόμα σ’ Χάιδω μ’ το γλυκό
πες μας γλυκά τραγούδια»

(Παραδοσιακό Ηπείρου)

Συνέχεια

Χιονιαδίτης είσαι; Ζωγράφος είσαι..!

Οι ξακουστοί Χιονιαδίτες ζωγράφοι της Ηπείρου και η ιστορία τους

Η λιθόστρωτη πλατεία των Χιονιάδων με τη βρύση και τον πλάτανο (in.gr)

Χιονιάδες, το λίκνο μιας θαυμαστής παράδοσης!

Η περιοχή των Μαστοροχωρίων υπήρξε για αιώνες, μαζί με το Καπέσοβο και τα Σουδενά στο Ζαγόρι, η γνωστή «τριάδα – φυτώριο» λαϊκών ζωγράφων στην Ήπειρο. Στους Χιονιάδες, τελευταίο χωριό της επαρχίας της Κόνιτσας κοντά στα αλβανικά σύνορα, σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, στις πλαγιές του Γράμμου, ο δρόμος σταματά. Μια ελληνική σημαία ακμαία στον ιστό, η πλατεία του χωριού πλακόστρωτη με ψηλά πέτρινα πεζούλια, όπως επιβάλλει το επικλινές έδαφος, με τη βρύση και τον υπέροχο πλάτανο. Στο πάνω μέρος της πλατείας το σχολείο κλειστό από το 1968. Τα σπίτια του χωριού, πετρόχτιστα, απλώνονται σε δύο μαχαλάδες εκατέρωθεν της πλατείας.

Συνέχεια

Ο Άγιος Γεώργιος Ιωαννίνων στην εκκλησιαστική παράδοση της Ηπείρου

Μετά και της ιεράς Παρακλήσεώς του

1. Ο Άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ο εν Ιωαννίνοις στην αγιογραφία της Ηπείρου

Δημήτρης Καμαρούλιας

α. Η πρώτη φορητή εικόνα του Αγ. Γεωργίου του εξ Ιωαννίνων, η οποία έγινε στις 30 Ιανουαρίου 1838, μόλις δεκατρείς ημέρες μετά το μαρτύριο του Αγίου, «δια χειρός Ζήκου Χιοναδίτου» και με έξοδα του ιερομονάχου Χρυσάνθου Λαϊνά (taxiarhes-moschato.gr), β. Οι Άγιοι Ιωάννης και Γεώργιος οι εξ Ιωαννίνων από την Ι.Μ. Αγ. Αθανασίου Δελβινακίου (taxiarhes-moschato.gr), γ. Ο Άγ. Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων από τις τοιχογραφίες του καθολικού της Ι.Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στα νοτιοανατολικά της Ι.Μ. Παναίας Ελεούσης (fdathanasiou.wordpress.com)

Συνέχεια