Παντελής Πρεβελάκης: Οι αξίες των παντοτινών αληθειών

Αν σ’ αυτό τον κόσμο μπορούσαμε όλοι να βρούμε τέτοιες μανάδες, τέτοιους δασκάλους ζωής σαν τη θεια Ρουσάκη, τι άλλο θα μπορούσαμε να ζητήσουμε, ποια μεγαλύτερη ευλογία;

Συνέχεια

Μάριο Βίττι, έφυγε ο κορυφαίος πρεσβευτής των ελληνικών γραμμάτων

Mario Vitti
(Κωνσταντινούπολη 1926 – Ρώμη 2023)

Ο Μάριο Βίττι γεννήθηκε στις 18 Αυγούστου 1926, στην Κωνσταντινούπολη. Το έργο του σπουδαίο αποτελεί μια διαρκή μαρτυρία για τις γέφυρες που δημιούργησε ανάμεσα στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Τουρκία. Σε ηλικία 20 χρόνων, το 1946, εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, την πατρίδα του πατέρα του και εκεί σπουδάζει φιλολογία καλλιεργώντας συστηματικά τη σχέση του με την ελληνική λογοτεχνία, σχέση που είχε ήδη αρχίσει από τα γυμνασιακά του χρόνια στη γενέτειρά του. Συναντά μεγάλους διανοητές στο Πανεπιστήμιο που τον εμπνέουν να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία.

Συνέχεια

Μενέλαος Λουντέμης, Έσπειρα τον κόσμο με τ’ όνομά σου…

Ο συγγραφέας που μετρούσε τα άστρα από την εξορία. Ο συγγραφέας που έκλεισε στο έργο του τη δίψα και τους αγώνες του λαού μας για Ελευθερία. Ο συγγραφέας που με τα γραφόμενα και τις πράξεις του άγγιξε και αγγίζει ολόκληρες γενιές ανθρώπων. «Η αγάπη είναι σαν το νερό που τρέχει…», έγραφε.. Και τέτοια υπήρξε και η δική του αγάπη για τη ζωή, τον άνθρωπο και τον κόσμο όπως αποτυπώθηκε στο έργο του

Συνέχεια

Στο Χριστό στο Κάστρο (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

Έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη

Τὸ Γιάννη τὸ Νυφιώτη καὶ τὸν Ἀργύρη τῆς Μυλωνοῦς, τοὺς ἔκλεισε τὸ χιόνι ἀπάν᾽ στὸ Κάστρο, τ᾽μ πέρα πάντα, στὸ Στοιβωτὸ τὸν ἀνήφορο· τ᾽ ἀκούσατε;

Οὕτως ὡμίλησεν ὁ παπα-Φραγκούλης ὁ Σακελλάριος, ἀφοῦ ἔκαμε τὴν εὐχαριστίαν τοῦ ἐξ ὀσπρίων κ᾽ ἐλαιῶν οἰκογενειακοῦ δείπνου, τὴν ἑσπέραν τῆς 23 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 186… Παρόντες ἦσαν, πλὴν τῆς παπαδιᾶς, τῶν δύο ἀγάμων θυγατέρων καὶ τοῦ δωδεκαετοῦς υἱοῦ, ὁ γείτονας ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός, πεντηκοντούτης, οἰκογενειάρχης, ἀναβὰς διὰ νὰ εἴπῃ μίαν καλησπέραν καὶ νὰ πίῃ μίαν ρακιά, κατὰ τὸ σύνηθες, εἰς τὸ παπαδόσπιτο· κ᾽ ἡ θειὰ τὸ Μαλαμὼ ἡ Καναλάκαινα, μεμακρυσμένη συγγενής, ἐλθοῦσα διὰ νὰ φέρῃ τὴν προσφοράν της, χήρα ἑξηκοντοῦτις, εὐλαβής, πρόθυμος νὰ τρέχῃ εἰς ὅλας τὰς λειτουργίας καὶ νὰ ὑπηρετῇ δωρεὰν εἰς τοὺς ναοὺς καὶ τὰ ἐξωκκλήσια.

Συνέχεια

Η αγάπη (Μενέλαος Λουντέμης)

«Μα βλέπεις, η αγάπη είναι ανήμερο θεριό που τρώει την ζωή μας…
μα μόλις φύγει καταλαβαίνουμε ότι αυτή ήταν η ζωή μας…»

Συνέχεια

Ὑπό τήν βασιλικὴν δρῦν

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Ὅταν παιδίον διηρχόμην ἐκεῖ πλησίον, ἐπὶ ὀναρίου ὀχούμενος, διὰ νὰ ὑπάγω νὰ ἀπολαύσω τὰς ἀγροτικάς μας πανηγύρεις, τῶν ἡμερῶν τοῦ Πάσχα, τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ τῆς Πρωτομαγιᾶς, ἐρρέμβαζον γλυκὰ μὴ χορταίνων νὰ θαυμάζω περικαλλὲς δένδρον, μεμονωμένον, πελώριον, μίαν βασιλικὴν δρῦν. Ὁποῖον μεγαλεῖον εἶχεν! Οἱ κλάδοι της χλωρόφαιοι, κατάμεστοι, κραταιοί· οἱ κλῶνές της, γαμψοὶ ὡς ἡ κατατομὴ τοῦ ἀετοῦ, οὖλοι ὡς ἡ χαίτη τοῦ λέοντος, προεῖχον ἀναδεδημένοι, εἰς βασιλικὰ στέμματα. Καὶ ἦτον ἐκείνη ἄνασσα τοῦ δρυμοῦ, δέσποινα ἀγρίας καλλονῆς, βασίλισσα τῆς δρόσου…

Συνέχεια

Αιολική Γη, Γη του τόπου μου…

Ηλίας Βενέζης

Η Αιολική Γη ξεπηδάει από τις ρίζες των δέντρων της Ανατολής, από τα βουνά της Μικρασίας που τα λένε «Κιμιντένια» και ταξιδεύει από το κτήμα του παππού και της γιαγιάς στα κύματα του Αιγαίου. Έτσι όπως ταξιδεύει και η ψυχή του μικρού Πέτρου, που παρέα με την αγαπημένη αδελφή του, την Άρτεμη, ακούει τις μυστικές φωνές της φύσης, τα καλέσματα των σπηλιών και των φαραγγιών και αφουγκράζεται τους ήχους της γης και του νερού.

Συνέχεια

Παπαδιαμάντη να διαβάζεις… Παπαδιαμάντη!

Κάποτε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, καθώς περιδιάβαινε την Αθήνα, βρέθηκε μπροστά σ’ ένα εκκλησάκι.

Συνέχεια

Τα ρόδιν’ ακρογιάλια

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Κάσος, το Φρυ

Ἀκόμη δὲν ἤνοιξαν αἱ πύλαι τῆς Ἀνατολῆς νὰ εἰσέλθῃ παμβασιλεὺς ὁ ἥλιος, κι ὁ γερο-Γατζίνος ἐσηκώθη, ἤνοιξε τὸ καφενεδάκι, καὶ ὑπηρετεῖ τοὺς πρωινοὺς πελάτας. Πῶς νὰ χορτάσῃ τις τὸν ὕπνον ἐκεῖ, εἰς τὰ ὡραῖα λυκαυγῆ, εἰς τὰς γλυκείας ἠοὺς τοῦ φθινοπώρου; … Ἐξύπνησα τρῖς ὥρας πρὶν φέξῃ, ἐξῆλθα, καὶ κάμψας ἕνα δρομίσκον, ἔφθασα εἰς τὸν αἰγιαλόν.

Συνέχεια

Ιστορική φωτογραφία με τον αιχμάλωτο Ηλία Βενέζη

Μια ιστορική φωτογραφία με τον Ηλία Βενέζη μεταξύ αιχμαλώτων μετά την Μικρασιατική Καταστροφή. Ο μεγάλος συγγραφέας το 1923. Κορυφαίο στιγμιότυπο από το αρχείο του Συλλόγου Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών με αφορμή τα 100 χρόνια από την τραγική επέτειο

Συνέχεια

Στρατής Τσίρκας, ο κορυφαίος λογοτέχνης του Ελληνισμού

Στρατής Τσίρκας
(Κάιρο, 23 Ιουλίου 1911 – Αθήνα, 27 Ιανουαρίου 1980)

Ο συγγραφέας που μας χάρισε την αριστουργηματική τριλογία «Ακυβέρνητες πολιτείες» και το μυθιστόρημα «Η χαμένη Άνοιξη» -για πολλούς το σημαντικότερο βιβλίο της μεταπολεμικής Ελλάδας, ο Στρατής Τσίρκας, γεννήθηκε σαν σήμερα, 23 Ιουλίου 1911, στο Κάιρο της Αιγύπτου και πέθανε στην Αθήνα, στις 27 Ιανουαρίου 1980. Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Χατζηανδρέας. Αποτελεί έναν από τους κορυφαίους -αν όχι τον αξιολογότερο- πεζογράφο της γενιάς του, που έκλεισε στο έργο του την ιστορία, τα οράματα, τις διαψεύσεις, την ψυχή ολόκληρου του αγωνιζόμενου Ελληνισμού…

Συνέχεια

Το Σπιτάκι στο λιβάδι (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

Διήγημα, 1896

Χρήστος Γκάλιος, Σπίτι στο Νεοχώρι Καρδίτσας

Δὲν εἶχε μείνει πλέον οὔτε τόσον νερὸν εἰς τὴν μικρὰν λίμνην, ὅσον διὰ νὰ καραβίσουν ὁ Παντελὴς ὁ Φάντης καὶ ὁ Χαράλαμπος ὁ Σανταβελὴς τὰ καραβάκια τους, ὅταν ἐδραπέτευον κάθε δειλινὸν ἀπὸ τὸ σχολεῖον, μὲ τοὺς «φύλακας» κρεμαστοὺς ὑπὸ μάλης, καὶ τρέχοντες ἀνεσήκωναν τὰς περισκελίδας των μακρόθεν, οὔτε τόση μούργα, ὅσον διὰ νὰ γεμίζῃ κάθε πρωὶ καὶ βράδυ τὴν μικρὰν φιάλην της ἡ γρια-Παναγιοὺ ἡ Κοτρωνιώτισσα, μεταβαίνουσα ἀπὸ βοῦρκον εἰς βοῦρκον, καὶ ξεχωρίζουσα μὲ τὸν πῆχύν της καὶ μὲ τὸ τενεκεδένιο πενηνταράκι της τὸ κατακάθισμα τοῦ λαδιοῦ ἀπὸ τὸ νερὸν καὶ ἀπὸ τὴν λάσπην. Ὁ Κύριος εἰσήκουσε τὰς δεήσεις τῶν πτωχῶν καὶ τοὺς στεναγμοὺς τῶν πενήτων, καὶ ἐσώρευσε τόσας νεφέλας εἰς τὸν αἰθέρα, καὶ ἤστραψε καὶ ἐβρόντησε τόσον τρομακτικὰ εἰς τὸ στερέωμα, καὶ ἔρριψε τόσον ἄφθονον νερὸν εἰς τὸ παραθαλάσσιον χωρίον, ὥστε νὰ ἐξαλειφθῇ πᾶσα ἀκαθαρσία εἰς τὴν γειτονιὰν καὶ νὰ γίνῃ ἓν ἡ γῆ καὶ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ θάλασσα.

Συνέχεια

Το ολάνθιστο τεύχος των «Πειραϊκών Γραμμάτων»

Τον Ιανουάριο του 1940 ξεκίνησε να εκδίδεται στον Πειραιά το περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα». Αποτελούσε εκδοτικό έργο του δραστήριου, εκείνη την περίοδο, Φυσιολατρικού Ομίλου Πειραιώς. Διευθυντές του ανέλαβαν οι λογοτέχνες Ισιδώρα Καμαρινέα και Κλέαρχος Στ. Μιμίκος. Απέβλεπε, κατά κύριο λόγο, στην παρουσίαση της συγγραφικής εργασίας δημιουργών, που ζούσαν στην πόλη του Πειραιά, συνεχίζοντας τη μακρά παράδοση, που είχε η πόλη στην έκδοση λογοτεχνικών εντύπων.

Συνέχεια

Χωρίς στεφάνι (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Κοινωνικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που πρωτοδημοσιεύτηκε στις 24 Μαρτίου 1896, στην εφημερίδα «Ακρόπολις». Εκτυλίσσεται στην Αθήνα, περί τα τέλη του 19ου αιώνα, με ηρωίδα μια κατατρεγμένη δασκάλα, τη Χριστίνα, θύμα του πελατειακού κράτους (καθώς τότε ακόμα δεν υφίστατο η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων) και του εραστή της. Ο Παπαδιαμάντης μας παρουσιάζει, επίσης, μια ολόκληρη κοινωνική ομάδα -τις δούλες και τις παραμάνες- στις μεγάλες στιγμές της Αναστάσεως. Ένα διήγημα που μπορεί να ταιριάζει με αυτό που αποκαλούμε «ατμόσφαιρα των ημερών», όμως θίγει διαχρονικά ζητήματα της κοινωνίας μας, ενώ έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που τα προσεγγίζει ο μεγάλος Παπαδιαμάντης.

Συνέχεια

Τα Κούλουμα

Κώστας Βάρναλης

Νότης Ξάνθης, «Κούλουμα στον Κολωνό»

Τα κούλουμα, βεβαίως, είναι αύριο -αλλά δεν βλάφτει να τα μελετήσουμε από σήμερα, αν μη τι άλλο να προετοιμαστούμε. Διάλεξα να σας παρουσιάσω ένα χρονογράφημα του Κώστα Βάρναλη, γραμμένο και δημοσιευμένο σε πολύ πιο δύσκολους καιρούς, τον Μάρτιο του 1943, για την ακρίβεια στις 8 Μαρτίου 1943, στη στήλη «Τέχνη και Ζωή» της «Πρωίας», της εφημερίδας όπου ο μεγάλος ποιητής είχε βρει φιλόξενη στέγη από τα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας (τότε, βεβαίως, δεν έβαζε την υπογραφή του, μέχρι που ξέσπασε ο πόλεμος). Ο Βάρναλης περιγράφει πώς γιόρταζαν τα Κούλουμα οι Αθηναίοι στα χρόνια της νιότης του -μην ξεχνάμε πως ήρθε στην Αθήνα δεκαοχτάχρονος, το 1902, για να σπουδάσει φιλόλογος.

Συνέχεια