kimintenia

Ο Μέγας Βασίλειος έζησε στην Καππαδοκία και αφιέρωσε την ζωή του στην βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Θεωρείται στην παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής και δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας. Σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, στην Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα. Η 1η Ιανουαρίου 379 μ.Χ., ημέρα της κηδείας του, διατηρούμενη στην παράδοση, θεωρήθηκε απ’ όλους τους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά.

Το κατανυκτικό ψαλτοτράγουδο «Εζ-Βασίλη» συνόδευε την ολονύκτια πομπή από το χωριό του Βαρασού (Φάρασα) -κτισμένου στο βάθος μιας μεγάλης και βαθιάς χαράδρας που χωρίζει τον Ταύρο από τον Αντίταυρο- προς την σπηλιά του Αγίου Βασιλείου, που βρισκόταν κοντά στην έξοδο της χαράδρας, στης όχθες του Ζαμάντη ποταμού στην Καππαδοκία. Στην σπηλιά αυτή, η τοπική παράδοση ήθελε τον άγιο να έχει ασκητέψει ή κρυφτεί, διωκόμενος από τον τότε αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη και τους αιρετικούς του Αρείου.

Τα Φάρασα της Καππαδοκίας με χιόνι

Η ολονύκτια αυτή προσκυνηματική πομπή και ο χορός προς τιμήν του αγίου Βασιλείου, γίνονταν σε ανάμνηση του θαύματος της διάσωσης την πόλης της Καισαρείας από τις απειλές του αυτοκράτορα Ιουλιανού, με τις προσευχές του αγίου και τη λιτανευτική και ευχαριστηριακή προσκύνηση των Καισαρέων στον ναό της Θεοτόκου, πάνω στο όρος Δίδυμον, όπου κατέφυγαν.

Την παραμονή το βράδυ, όταν πλέον εσκοτείνιαζε καλά – καλά, όλο το χωριό εσηκώνετο στο πόδι. Παρέες από τις γειτονιές, τα συγγενολόγια, συμπεθεριά, και φιλικές ομάδες, από μέρες μπροστά ετοίμαζαν τον εορτασμό αυτόν. Πρώτα φρόντιζαν να έχουν αρκετές μακριές δάδες, κρασιά και μεζέδες για να πάνε με πομπή στην μακρυνή παρόχθια σπηλιά που ήταν το παρεκκλήσι του Αγίου Βασιλείου. «Χυτάτε να υπάμε σον Ες-Βασίλη» (τρέξτε να πάμε στον Άγιο Βασίλη).

Ανδρική και γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές της Καππαδοκίας (ifadi.gr, fb)

Μόλις με ντουφεκιές εδίνετο το σύνθημα, όλοι σπεύδανε στην πλατεία, το Μισεχώρι. Οι πρώτοι που ήρχοντο πιάνανε το χορό και τραγουδούσαν το θούριο του Αγίου «Χυτάτε να υπάμε …» και ρίχνανε τις ομοβροντίες τους με τα ντουφέκια και τις κουμπούρες τους. Σαν έφταναν όλοι, ξεκινούσαν με αναμμένες τις δάδες τους, σαν σε λαμπαδηφορία, τραγουδώντας και τουφεκίζοντας. Ο παπάς και η συνοδεία του επροπορεύοντο. Πήγαιναν στην μακρυνή σπηλιά που ήτο το παρεκκλήσι του Αγίου Βασιλείου. Μια ώρα δρόμο.

Στο δρόμο κάμνανε και σταθμό για να χορέψουν. Στη μέση του δρόμου συναντούσαν τον Ε-Χαλλά, το παρεκκλήσιο του Αγίου Χαραλάμπους. Εκεί άναβαν τα κεριά τους και ο παπάς που είχε φτάσει πιο μπροστά έλεγε το τροπάριο του Αγίου, έκαμνε την δέηση και αφού προσκυνούσαν όλοι πιάναν μετά στην αυλή τον χορό τους και συνέχιζαν ύστερα την πορεία τους. Στον Άγιο Θουμά (Θωμά) δεν σταματούσαν, άναβαν μόνον κεριά γιατί δεν είχε αυλή, ήτο πάνω σε βράχο, κατέβαιναν και συνέχιζαν.

Γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά από τη Νίγδη της Καππαδοκίας (karamanlidika.gr)

Όταν πλέον φτάνανε εκεί, ο ιερεύς έλεγε τον ευλογητό, το απολυτίκιο του Αγίου, την σχετική δέηση, και έψελνε τα εγκώμια, ενώ οι χριστιανοί άναβαν τα κεριά, προσκυνούσαν και λιβάνιζαν. Άλλοι ετοίμαζαν τις φωτιές για να στεγνώσουν τα βρεγμένα απ’ τα χιόνια και τις χιονονιφάδες ρούχα τους και να ζεσταθούν. Όταν τελείωναν το ιερό χρέος τους άρχιζαν τα κεράσματα απ’ τα κρασιά και τους πλούσιους μεζέδες και στήνανε το χορό. Τραγουδώντας και παίζοντας «τ’ Ες-Βασίλη το τραγώδι» (του Αγίου Βασιλείου το τραγούδι).